جادوی جلوه‌های ویژه چاپی
در بازار رقابتیِ اقلام مصرفی؛ جایی‌که محصولات باید توجه مصرف کننده را جلب کنند، بسته‌بندی و لیبل می‌تواند یک وجه تمایز کلیدی باشد. در مقاله‌ای که می‌خوانید کوین اَبرگل از متخصصان باسابقه صنعت چاپ و صاحب‌نظر در فناوری‌های دیجیتال و جلوه‌های ویژه چاپی به مقوله جلوه‌های ویژهٔ چاپی(embellishment) و مزایای آن برای افزایش جذابیت و کیفیت بسته‌بندی و لیبل به گونه‌ای که بتواند نگاه مشتری را جذب کند، پرداخته است.
یک استراتژی موثر که توسط برندها به کار گرفته‌می‌شود استفاده از جلوه‌ها و تزیینات چاپی برای بسته‌بندی در قفسه فروشگاه‌ها و متمایزکردنشان از دیگر محصولات مشابه است، در عین حال استفاده از جلوه‌های ویژه نوعی احساس کیفیت و لاکچری را به بیننده منتقل می‌کند.
فویل‌های متالیک، مرکب‌های متالیک، های‌لایت‌های براق و افکت شکست نور، همه و همه چشم‌ها را به خود خیره می‌کنند و همچنین بافت‌های شنی، مخملی و نرم در لمس و برجسته‌سازی باعث می‌شود هنگامی‌که مصرف‌کننده در فروشگاه آن را به دست می‌گیرد، احساس خوشایندی داشته باشد. از سوی دیگر طبق قانون می‌بایست جهت نابینایان چاپ خط بریل به ویژه روی بسته‌بندی دارویی انجام شود.
بسیاری از برندها ابتدا روی جلوه‌های ویژه گرانقیمت سرمایه‌گذاری می‌کنند تا یک محصول جدید را در بازار به اصطلاح «جا انداخته» و نوعی ویژگی منحصربه‌فرد برای آن ایجاد کنند. هنگامی‌که هویت برند به خوبی تثبیت شده باشد و محصول در قفسه فروشگاه‌ها با بیشترین سرعت توسط مشتریان برداشته شود، ممکن است به روش‌های ارزان‌تر رو آورند. به عنوان مثال استفاده از مرکب‌های ارزان‌تر متالیک و یا حتی مرکب‌ها CMYK. این رویکرد به برندها امکان می‌دهد تا کیفیت تثبیت‌شده خود و تأثیر بصری محصول خود را بر بیننده حفظ کرده و در عین حال هزینه تولید را کاهش دهند.
انواع بسته‌بندی
تقریبا روی همه انواع بسته‌بندی یا لیبل می‌توان جلوه‌های تزیینی چاپ کرد، از جمله روی جعبه، لیبل‌هایی که روی بسته‌بندی‌های حمل و نقلی چسبانده می‌شود و دیگر انواع بسته‌بندی انعطاف‌پذیر و کیسه‌های ایستاده (pouches). نوع جلوه چاپی و روش چاپ آن بستگی به دیگر فرایندها دارد ولی می‌توان آن را پس از انجام فرایند چاپ و یا در حین چاپ به بسته و لیبل اضافه کرد.
سطوح چاپ‌پذیر متالایز در بسته‌بندی انعطاف‌پذیر یا لیبل را، که فراوان مورداستفاده قرار می‌گیرند، به راحتی می‌توان با چاپ آستر که معمولا یک مرکب سفید مات است، پوشاند و سوراخ‌هایی را نیز در لابلای رنگ سفید قرار داد تا درخشش لایه متالایز از درون سوراخ‌ها دیده شود و سپس روی آن رنگ سفید، دیگر رنگ‌های طرح را نشاند.
مرکب‌های ترانسپارِنت روی پایه متالایز نقره‌ای می‌تواند درخشش طلایی رنگ، یاقوتی رنگ و یا زمردی ایجاد کنند.
هدف بسته‌بندی لاکچری بالابردن ارزش و جذابیت بسته‌بندی است. به گونه‌ای که وقتی مصرف‌کننده بسته را باز می‌کند از آن لذت ببرد. بسته‌بندی لاکچری معمولا در تیراژ محدود تولید می‌شود و کاربرد این نوع بسته‌بندی فراتر از حفاظت کالای درونش است؛ در واقع بازتابی است از تصویر برند و جاانداختن محصول در بازار به عنوان یک کالای لاکچری. در این نوع بسته‌بندی، معمولا کالا درون یک کاغذ که می‌تواند متالایز یا دارای بافت‌های زیبا باشد، پیچیده می‌شود.
در تولید بسته‌بندی لاکچری از جلوه‌ها و تزیینات چاپی فراوان استفاده می‌شود. از آنجایی‌که این نوع بسته‌بندی در تعداد محدود تولید می‌شود و فرایند ساخت آن پیچیده است، استفاده از روش‌های دیجیتال برای چاپ جلوه‌های ویژه از لحاظ اقتصادی مقرون به صرفه‌تر است. در مقابل طراحانی که باید صرفه‌جویی در تولید بسته‌بندی را در نظر داشته باشند، ممکن است افکت‌های متالیک و یا برجسته را با استفاده از های‌لایت و یا سایه روشن و استفاده از مرکب‌های CMYK شبیه‌سازی کنند.
برای افزایش جذابیت، طراح با استفاده از نرم‌افزارهایی چون ایندیزاین و فتوشاپ به راحتی به جلو های ویژه به طرح اضافه می‌کند. در منوی این نرم‌افزارها قابلیت‌هایی برای برجسته‌سازی/فرورفتگی (emboss/deboss)، ایجاد سایه سه بعدی یا دراپ شَدو (drop shadow)، درخشش (glow) و موارد دیگر وجود دارد.
افزایش جذابیت بصری و برجسته‌کردن برند
جلوه‌ها و تزیینات چاپی ابزاری موثر برای افزایش جذابیت بصری و متمایزکردن یک برند از برندهای دیگر است. فویل متالایز با جلوه‌های طلایی یا نقره‌ای بلافاصله یک حس لاکچری و برازندگی را به بیننده منتقل می‌کند. تولیدکنندگان عطرهای گرانقیمت از جمله شانل و دیور از افکت‌های متالیک در بسته‌بندی محصولات خود استفاده می‌کنند و از این طریق علاوه بر جلب توجه و نگاه مشتریان، محصول خود را از دیگران متمایز می‌کنند.
برندها با استناد به پژوهش‌های متعدد بازاریابی که به فروش بیشتر محصولات با استفاده از جلوه‌های ویژه اشاره می‌کنند، به سرمایه‌گذاری، روی جلوه‌های ویژه رو می‌آورند. هدف اصلی از این سرمایه‌گذاری تاثیرگذاری روی رفتار مصرف‌کنندگان است. برای انتقال حس کیفیت و ممتازبودن برند به مصرف‌کننده معمولا در بسته‌بندی لاکچری از افکت‌های طلایی و نقره‌ای که فویل‌های متالیک به نمایش می‌گذارند، استفاده می‌شود تا نوعی تأثیر تجمل و منزلت را به بیننده القا کنند. فویل‌های متالیک ظرافت و زیبایی ویژه‌ای به بسته می‌بخشد و تاثیر بصری خاصی که نشانگر یک کالای لاکچری است، روی بیننده می‌گذارد. مرکب‌های متالیک نیز چنین تاثیری دارند ولی فاقد پتانسیل بالای فویل از لحاظ انعکاس نور هستند.
برجسته‌سازی هم روشی پرطرفدار است که شامل ایجاد یک بحش برجسته روی سطح بسته‌بندی می‌شود. بخش‌های برجسته تاثیر خوبی روی مشتریان می‌گذارند زیرا لمس آن‌ها نوعی حس کیفیت و استادکاری را به بیننده انتقال می‌دهد و مشتری احساس می‌کند که با یک کالای لاکچری که در ساخت آن به جزییات توجه شده است، سروکار دارد.
در فرایند برجسته‌سازی از قالب‌هایی استفاده می‌شود که روی سطح چاپ‌پذیر فشار می‌آورد تا شکل مورد نظر به صورت برجسته پدیدار شود. بخش‌های برجسته می‌توانند بدون هیچ رنگ یا فویلی باشند که در این صورت به آن برجسته‌سازی کور یا منبت کور(blind embossing) می‌گویند.
در این روش، حروف یا یک طرح کوچک بدون استفاده از چاپ در طرح کلی برجسته می‌شود. در این روش که به عنوان نقش برجسته شناخته می‌شود به جای چاپ، با استفاده از فرایند برجسته‌سازی به تنهایی متن یا طرح روی کاغذ ایجاد می‌شود. یک مثال ساده از برجسته‌کاری، مُهری است که توسط اسناد رسمی بر روی اسناد اعمال می‌شود. البته برجسته‌سازی در صنعت چاپ به صورت ماشینی، با سرعت و دقت بالا انجام می‌شود.
فویل با یا بدون برجسته‌سازی معمولا به عنوان یک جلوه ویژه و تزیینی چاپی کلاسیک و رایج شناخته می‌شود ولی روش‌های دیگری که می‌تواند تاثیر بصری بالا با استفاده از فویل بگذارند، نیز وجود دارند.
ورنی براق موضعی (spot gloss highlight) نوعی افکت برجسته با استفاده از برخی برنامه‌های نرم‌افزاری ایجاد می‌کند و حالت امباس به کار می‌دهد. اگر این هایلایت‌ها روی یک سطح چاپ‌پذیر مات چاپ شود، تاثیر بهتری دارد و نوعی تاثیر لایه لمینیت که حس و حال مخملی دارد ایجاد می‌کنند.
سیستم‌های چاپ جلوه‌ها و تزئینات چاپی دیجیتال به ویژه ماشین‌های ساخت شرکت MGI و Scodix از لایه‌های ضخیم ورنی یووی برای شبیه‌سازی برجسته‌سازی بدون نیاز به قالب استفاده می‌کنند. روی این لایه‌های ورنی یووی می‌توان فویل را نیز نشاند. از آنجایی‌که هیچ‌گونه قالب فلزی نیاز ندارند می‌توان از این روش برای چاپ در تیراژ بسیار کم و حتی چاپ اطلاعات متغیر به صورت اقتصادی استفاده کرد.
در صورت نیاز به جلوه‌های پیچیده‌تر می‌توان از قابلیت‌های فرایند نقش‌اندازی و تثبیت (Cast & Cure) که می‌تواند به صورت ۳D یا ۲D اثر انکسار نور را ایجاد کند، بهره برد. فرایند cast & cure می‌تواند جلوه‌های درخشان سه‌بعدی خاص و چشم‌نواز در افکت‌ها و طرح‌های مختلف از جمله طرح‌های هولوگرافیک، لنز، تلالودار، درخشان، شبتاب، رنگین‌کمانی و غیره را ایجاد کند.
فرایند cast & cure یا C2 شامل چندمرحله است که با ورنی یووی شفاف و یک مرحله امباسینگ، الگوی انکسار نور را درون ورنی یووی حک می‌کند، قبل از اینکه نور یووی توسط مرکب یووی خشک شود. این روش، عمق، بافت و جلوه بصری به بسته‌بندی و لیبل اضافه می‌کند. هنگامی که نور به کوتینگ، خشک و تثبیت شده، برخورده می‌کند، نور بازتاب پیدا کرده و شکست نور و ایجاد سایه و نور می‌کند.
روش cast & cure یا C2 به خاطر پیچیدگی آن نسبتا گرانقیمت است و اکنون تنها برای تیراژ بالا کاربرد دارد. شرکت Scodix این قابلیت را به ماشین دیجیتال جوهرافشان خود، اضافه کرده است. بخش‌های برجسته‌سازی‌شده روی بسته‌بندی و خاصیت لمس‌پذیری آن‌ها در انتقال حس استادکاری و جزییات، بسیار موثر است. در حوزه تولیدات شکلات و شیرینی‌جات لاکچری، برند ها نیز از برجسته‌سازی برای ارایه بسته‌بندی که نه تنها شکل لاکچری دارد بلکه حواس بیننده از جمله حس لامسه را درگیر می‌کند تا تجربه خوشایندی برای مشتری فراهم آورد، استفاده می کنند. (صفحه ۸۸ مقاله C2)
با استقبال روزافزون مصرف‌کنندگان از پوشش‌های کاغذی و جعبه‌های مقوایی و به حاشیه رانده شدن فیلم پلاستیکی به خاطر دغدغه‌های زیست‌محیطی می‌توان شیوه‌های جدید ساخت جلوه‌ها و تزیینات چاپی را با کاغذ و مقوا سازگار کرد. با این حال از پاکت‌های ایستاده پلاستیکی متالایز و دیگر مواد انعطاف‌پذیر در بسته‌بندی می‌توان با استفاده از طرح‌هایی که روی این مواد از پیش چاپ شده، چاپ می‌شود (over print) محصول درون بسته‌بندی را به نمایش گذاشت.
طرح‌های کاربردی و متناسب برای استفاده همگان
جلوه و تزیینات چاپی می‌توانند کاربردهای حیاتی و عملی نیز داشته باشند. همین کاربردها به ویژه در صنایع دارویی بسیار موردنیاز است. در فرایند برجسته‌سازی کور از طرح برجسته بدون اینکه هیچ‌گونه عملیات چاپی انجام شود برای اضافه‌کردن خط بریل به جعبه‌های دارویی استفاده می‌شود. برندهایی مانند pfizer و Glaxosmith Kline و دیگر سازندگان از شیوه‌های برجسته‌سازی استفاده می کنند تا جعبه‌ها قابل استفاده توسط همگان از جمله نابینایان بوده و همچنین قوانین موجود در ساخت آن‌ها نیز رعایت شده باشد.
جعبه‌های دارویی به صورت انبوه و در تیراژ بالا تولید می‌شوند و در برخی موارد نیز ورنی موضعی با استفاده از چاپ دیجیتال برای درج اطلاعات قانونی و نحوه استفاده از دارو به کار گرفته می‌شود. برخی مواقع نیز برای افراد خاص جعبه‌ها با اطلاعات شخصی‌سازی‌شده ارایه می‌شوند.
جان کلام
جلوه‌ها و تزیینات چاپی روش موثر و قدرتمندی برای تمایز محصول وبسته‌بندی و یک برند است . به طوری که مصرف‌کننده بتواند نوعی ارتباط خاص و شخصی با آن کالا برقرار کند.
برندهایی که از جلوه‌های چاپی به طور موثر استفاده می‌برند، نه تنها نگاه مشتریان را به خود جذب می‌کنند بلکه یک نوع حس کیفیت و توجه به جزییات را نیز به بیننده منتقل می‌کنند. با استفاده هوشمندانه از جلوه‌های چاپی، برندها می‌توانند ارتباط قوی‌تری با مشتریان برقرار کرده و توجه آن‌ها را جلب کرده و در نهایت به کسب‌وکار خود در یک بازار کاملا رقابتی رونق ببخشند.
