دروپا، دروپا است یا نه!
در تیتر این یادداشت از صنعت همانندگویی (tautology) استفاده کردم به قصد و مقصودی و نه از جهت مزاح یا زبانم لال کوچک شمردن این رویداد، که طی چندین دهه مقصد غایی دوستداران و دست‌اندرکاران صنعت مرکب و کاغذ بوده و هست.
دروپا همواره آیینه تمام نمای صنعت چاپ بوده و جدیدترین تازه‌ها و دستاوردهای این صنعت برای اولین بار در این نمایشگاه عرضه می‌شده و می‌شود.
ولی تاریخ به‌ویژه تاریخ تحولات فناوری بسیار سنگدل است، به‌ویژه آن که ضرباهنگ این تحولات شدت یافته و پدیده‌های نوینی چون هوش مصنوعی و ربات‌ها نیز اکنون به این صنعت رخنه کرده‌اند و چه بسا تا چند سال دیگر آن را تمام‌عیار زیر سلطه خود درآورند.
بسیاری معتقدند دروپا ۲۰۰۰ مهم‌ترین دروپای تمام اعصار بود. صدای ماشین‌آلات رول روزنامه در کنار ریتم ماشین‌آلات ورقی و انواع ماشین‌آلات تکمیلی مثل یک سمفونی بازدیدکنندگان را به هیجان می‌آورد.
اقتدار و صلابت صنعت افست در سال ۲۰۰۰ همه را به حیرت وامی‌داشت ولی طولی نکشید تا چاپ دیجیتال کم کم و مثل آب زیرکاه، ناگهان طغیان کرد و بخشی از بازار افست را در کام خود فرو برد.
از دروپای ۲۰۰۴ به بعد سهم سازندگان چاپ دیجیتال از فضای نمایشگاهی دروپا افزایش یافت و حتی سازندگان عمده ماشین‌آلات افست نیز با بی‌رغبتی با سازندگان عمده دیجیتال عهد و پیمان بستند و گونه‌هایی از این ماشین‌آلات را در غرفه‌های خود به نمایش گذاشتند.
با تحول و دگرگونی صنعت چاپ، دروپا نیز تلاش کرد خود را با آن هماهنگ سازد، حتی شعار دروپا از المپیک چاپ (به‌خاطر اینکه هر چهار سال یک‌بار برگزار می‌شد) به دروپای دیجیتال تغییر کرد.
با تمام این تحولات دروپای ۲۰۱۶ (آخرین دروپا قبل از بحران کووید) هنوز حس و حال دروپای همیشگی را داشت، هرچند که تعداد غرفه‌گذاران و بازدیدکنندگان به‌طور محسوس کاهش پیدا کرده بود و بخش‌هایی نیز به شرکت‌های استارت‌آپ و رویدادهای بازاریابی (Drupa Cube) و غیره اختصاص پیدا کرد.
از ماشین‌آلات رول روزنامه هم خبری نبود. ناگهان کووید از راه رسید و باعث شد تا دروپای ۲۰۲۰ با وجود تلاش طاقت‌فرسای مرکز نمایشگاهی دوسلدورف برگزار نشود. و حالا همه در انتظار دروپا ۲۰۲۴ هستند که قرار است در ماه اردیبهشت برگزار شود.
پرسش این‌جا است که از دروپا ۲۰۲۴ چه انتظاری می‌توان داشت؟ چندین خبر و اطلاعیه که در سال ۲۰۲۳ از طرف سازندگان بزرگ صنعت چاپ اعلام شد تا حدی همه را به دل‌شوره انداخته است.
زیراکس که در ابتدا قرار بود حضور پررنگی داشته باشد، از شرکت در نمایشگاه منصرف شده است. بخش ورقی مان‌رولند اصلا برای حضور در نمایشگاه هیچ تمایلی نشان نداد. شرکت RMGT از بزرگترین سازندگان ژاپنی ماشین افست ورقی نیز در کمال احترام اعلام کرد که در دروپا غرفه نخواهد داشت.
با اینکه تنها چهار ماه تا برگزاری دروپا باقی مانده است، هنوز فضای خالی در نقشه سالن‌های نمایشگاه دیده می‌شود. حتی هایدلبرگ که همواره سالن ۱ و ۲ دروپا را به خود اختصاص می‌داد، در دروپای امسال تنها به کنج کوچکی از سالن شماره یک بسنده کرده است.
البته برای دروپا ۲۰۲۴ برگزارکنندگان مجموعه‌ای از برنامه‌های جانبی علاوه بر drupa cube تدارک دیده‌اند که شامل
Touchpoint Textile، Touchpoint
(Packaging، dna (drupa next age وTouchpoint Sustainability می‌شود.
در Drupa Cube (مکعب دروپا) سخنران و متخصصان در مورد روش‌های کاری و روندهای آینده و تاثیرگذار در صنعت چاپ صحبت خواهند کرد.
برنامه Touchpoint Packaging (نقطه تماس بسته‌بندی) بستری است برای متخصصان بسته‌بندی که در زمینه راه‌حل‌های آینده‌‌نگرانه بسته‌بندی فعال هستند تا در مورد برنامه‌های خود صحبت کنند.
در برنامه Touchpoint Textile (نقطه تماس پارچه) شرکت‌کنندگان می‌توانند با حوزه‌های مختلف صنعت چاپ پارچه از جمله چاپ مستقیم روی پارچه، چاپ سیلک‌اسکرین و چاپ دیجیتال آشنا شوند. ولی آیا این برنامه ها می توانند به دروپا رونق گذشته را بازگردانند؟
تردیدی نیست که دروپا دیگر آن دروپای سابق نخواهد بود و با تمام تلاش‌های برگزارکنندگان آن برای ضمیمه کردن دیگر بخش‌های صنعت کاغذ و مرکب از جمله بسته‌بندی، حتی چاپ فرمت عریض برای پارچه و انواع و اقسام تمهیدات دیگر، دروپا نمی‌تواند تاریخ و ریشه‌های خود را نایدیده بگیرد.
پیوند دروپا با چاپ افست ناگسستنی است. شاید دروپا باید در مقیاس کوچک‌تری برگزار شود و یا حتی در نمایشگاه دیگری ادغام شود و یا حتی تسهیلات بهتری برای سازندگان آسیایی و ترغیب آنها برای حضور در نمایشگاه فراهم آورد (از قرار معلوم حضور شرکت‌های چینی در دروپای ۲۰۲۴ امسال پررنگ‌تر از هر دوره دیگر است). ولی در هرحال نمی‌تواند به قول معروف همرنگ جماعت شود و با افست و سنت خود خداحافظی کند.
در دروپای امسال از ایران، تنها دو غرفه‌گذار وجود دارد ولی انتظار می‌رود پس از عبور از هفت‌خوان و دریافت ویزا تعدادی از چاپکاران و دست‌اندرکاران صنعت چاپ ایران از نمایشگاه بازدید کنند. تورهایی هم برای بازدید از نمایشگاه دروپا توسط شرکت‌های مختلف تدارک دیده شده است. با این حال با در نظر گرفتن هزینه سرسام‌آور این تورها نیز عمدتا چاپخانه‌داران و یا شرکت‌های تامین‌کننده بزرگ صنعت چاپ که منابع و امکانات لازم برای بازدید و سفر را دارند هدف قرار داده‌اند. جوانان مشتاق، دانشجویان، طراحان گرافیک و شرکت‌های استارت‌آپ کوچک به سختی می‌توانند رنج این سفر را بر خود هموار کرده و از پس تامین مخارج آن برآیند.
ظاهراً برگزارکنندگان دروپا هم بیشتر مایلند میزبان بازدیدکنندگانی باشند که بنیه مالی خوبی دارند.
اگر این روند همین‌گونه ادامه پیدا کند دروپا مفهوم و هویت خود را دست‌کم برای ایرانیان به‌عنوان میعادگاه دوستداران چاپ، جایی که همه و همه (از با بضاعت تا کم بضاعت) می‌توانند با صنعت چاپ تجدید میثاق کنند، از دست خواهد داد و دروپا دیگر برای ما دروپا نخواهد بود (زبانم لال).
