لزوم شفاف‌سازي قيمت کاغذ در تهيه کتاب
در گفتگو با رئيس اتحاديه فروشندگان و توزيع‌کنندگان کاغذ و مقوا مطرح شد
ميرباقري: بازار کاغذ آرام شده و افزايش قيمت آن از افزايش قيمت جهاني کاغذ،کمتر بوده است
کاغذ گران شده و بازار توزيع و مصرف آن مشوش. اين اولين اظهارنظري است که اخيرا درمورد کاغذ شنيده شده و کماکان، اگرچه، نه به‌عنوان حرف نخست، اما در تشريح بازار کاغذ کم‌وبيش کاربرد دارد. در اثنايي که جلسات و اظهارنظرهاي مسئولان هر بار تأثيري در اذهان مصرف‌کنندگان مي‌گذاشت، رويدادهاي حاشيه‌اي در کف بازار درحال رخ دادن بود. عده‌اي از احتکار و امتناع از فروش مي‌گفتند و عده‌اي آن را تکذيب مي‌کردند. برخي صحبت از ضرورت واردات دولتي مي‌کردند و بعضي درخواست مجوز براي واردات حجيم کاغذ داشتند. درنهايت مصرف‌کنندگان بودند و چند ده درصد افزايش قيمت کاغذ.
ماهنامه صنعت چاپ به‌عنوان نشريه‌اي که به‌طور تخصصي رويدادهاي مرتبط با کاغذ را دنبال مي‌کند، اقدام به برگزاري گفتگويي جمعي با حضور چند تن از مسئولان صنفي فعال در بخش‌هاي فروش، توزيع و مصرف کرد. در اين گفتگوي جمعي که با محوريت موضوع کاغذ و حواشي پيرامون آن برگزار شد، از آقايان محمود آموزگار رئيس اتحاديه ناشران، هومان حسن‌پور عضو هيات‌رئيسه اتحاديه ناشران، محمدمهدي داوودي‌پور رئيس تعاوني ناشران و حسين ميرباقري رئيس اتحاديه فروشندگان کاغذ براي حضور در اين گفتگوي دسته‌جمعي دعوت به‌عمل آمد. پيش از شروع جلسه، آقايان آموزگار، حسن‌پور و داوودي‌پور که در ابتدا دعوت ما را پذيرفتند، به دليل آنچه مشغله کاري عنوان کردند از حضور در جلسه امتناع ورزيدند و گفتگوي ما تنها با حضور آقاي ميرباقري رئيس اتحاديه کاغذ فروشان انجام شد. از ايشان کمال تشکر و قدرداني را داريم و براي دوستان ديگر حق پاسخگويي و اظهارنظر را در خصوص مسائل مطرح‌شده در اين گفتگو، محفوظ خواهيم داشت. گزارش حاضر دو بخش است. بخش نخست شامل ارزيابي اجمالي خبرنگار ما از وضعيت دو هفته اخير بازار کاغذ است و در بخش دوم گفتوگو با حسين ميرباقري رئيس اتحاديه فروشندگان کاغذ و مقوا را ارائه خواهيم داد.
وضعيت بازار کاغذ و منشأ گراني آن؟
ارائه برخي پيشنهادها و عنوان کردن مباحثي پيرو ضرورت افزايش تعرفه واردات کاغذ توسط توليدکنندگان کاغذ و ابلاغ آن توسط وزارت صنعت معدن‌وتجارت موجب ايجاد حرف‌وحديث‌هايي شد که بر رخداد احتمالي اين موضوع دلالت داشت. به‌دنبال اين حرف‌وحديث‌ها و آنچه جو رواني موجد ناآرامي بازار عنوان‌شده، عده‌اي خبر از افزايش قيمت ۱۵ تا ۳۰ درصدي کاغذ دادند. دلايل بسيار بود و عوامل متعدد. اما آنچه کاملاً مشخص بود، کمبود راهکارها بود و ناهمواري راه‌هاي برون‌رفت از وضعيت عنوان‌شده.
برخي دليل گراني کاغذ را جو رواني حاصل از خبر افزايش تعرفه واردات کاغذ مي‌دانستند و برخي دليل آن را عدم تخصيص ارز مبادلهاي به واردات آن برمي‌شمردند. پس رايزني‌ها و اقدامات درجهت لغو اين تصميمات آغاز شد. جلسه پشت جلسه و گلايه پشت گلايه. درنهايت اين اقدامات کارگر افتادند. پس ديگر نبايد جايي براي نگراني باقي مي‌ماند، اما اين‌طور نشد. حتي با خروج اين دو پيشنهاد از دستور کار دولت، همچنان قيمت کاغذ بالابود. به نظر مي‌رسيد سر نخ به‌جاي ديگر وصل بود. جايي که اتفاقا روشنايي بيشتري براي عموم مردم دارد. به‌جايي که نقطه‌ضعف اين روزهاي اقتصاد کشور است: بي‌ارزش شدن ريال. گويا نظر آن‌هايي که دليل گراني کاغذ را افزايش نرخ ارز مبادلهاي عنوان کرده بودند، با واقعيت همخواني بيشتري داشت. خود اين موضوع نقيضي براي دليل پيشين به‌حساب مي‌آمد و به اين معني بود که ارز مبادلهاي همچنان به واردات کاغذ تعلق مي‌گيرد. افزايش ۲۰۰ تا ۲۵۰ توماني ارز مبادلهاي موجب شده بود کاغذ با قيمت بالاتري وارد شود و در بازار گران‌تر به فروش برسد.
يک دليل عمده ديگر هم براي گراني کاغذ عنوان‌شده و آن افزايش قيمت جهاني کاغذ است. ايران هرساله حجم قابل‌توجهي کاغذ چيني وارد مي‌کند. به دنبال تعطيلي چندين کارخانه توليد کاغذ در چين و کاهش ميزان کاغذ موجود در سطح بين‌المللي، قيمت اين محصول دستخوش تغيير قرارگرفته و افزايش‌يافته است، به‌طوري‌که تأثير آن به بازارهاي داخلي ايران هم رسيده است.
اين‌ها دلايل عمده افزايش قيمت کاغذ بود که بيش از بقيه دلايل در رسانه‌ها منعکس شد. اما به نظر مي‌رسيد بحران به وجود آمده فقط معطوف به قيمت و حواشي آن نيست. صورت‌مسئله تغييريافته بود. مصرف‌کنندگان از نبود کاغذ گلايه مي‌کردند: «بحث گروني نيست. کاغذ پيدا نمي‌شه». شنيده‌ها حاکي از جمع‌آوري کاغذ بازار توسط يکي از موسسه‌هاي بزرگ مطبوعاتي بود. اگرچه سخنگوي موسسه همشهري گفته بود اين کار غيرقانوني نيست، اما به گفته بسياري از مصرف‌کنندگان، جمع‌آوري کاغذ بازار توسط اين موسسه، تعادل بازار را بر هم زده و بسياري از مصرف‌کنندگان را از دستيابي به کاغذ موردنيازشان محروم کرده بود. برخي از روزنامه‌ها تيراژ خود را پايين آورده و برخي ديگر صفحاتشان را کم کردند. روزنامه سينما هم به‌عنوان اعتراض به وضعيت موجود به مدت يک هفته منتشر نشد.
مسئله گراني و کمبود کاغذ همچنان ادامه داشت و جلسات رايزني و مطالبه از مسئولان هم تشکيل مي‌شد، تا اينکه دولت دست‌به‌کار شد و با واردکردن ۲۰۰ هزار تن کاغذ بازار را آرام‌تر کرد.
حالا قيمت کاغذ اندکي پايين آمده و ديگر خبري از ناآرامي‌هاي اوليه بازار کاغذ و تشويش در توزيع آن در حد و اندازه قبل نيست اما قيمت کاغذ از چند ماه پيش گران‌تر شده است. در گفتگويي که با حسين ميرباقري رئيس اتحاديه کاغذ و مقوا داريم به برخي پرسش‌ها پيرامون نوسان بازار کاغذ پاسخ داده مي‌شود. قرار بر گفتگو جمعي بين مسئولان صنفي فروش کاغذ و مصرف‌کنندگان بود که متأسفانه به دليل غيبت رئيس اتحاديه و تعاوني ناشران ممکن است تعادل بحث برهم‌خورده باشد. در اين گزارش مسائلي مطرح مي‌شود که قطعا پاسخ اتحاديه ناشران را برمي‌انگيزد.
رئيس اتحاديه کاغذفروشان: جايگاه کاغذ در قيمت‌گذاري کتاب کجاست؟
حسين ميرباقري رئيس اتحاديه کاغذ فروشان تصديق کرد: «دلار مبادلهاي قرار بود از واردات کاغذ حذف شود ولي اين اتفاق نيفتاد. در پي نشست‌هايي که در اين خصوص انجام شد، دلار مبادلهاي همچنان به کاغذ تعلق مي‌گيرد. همين امر باعث کاهش قيمت در بازار کاغذ شد.» وي افزود:«گراني کاغذ درحالحاضر ربطي به مسائل داخلي ندارد. در مواقعي مي‌بينيد اشخاص اقدام به احتکار مي‌کنند يا کارهايي انجام مي‌دهند که موجب افزايش قيمت کاغذ شود، اما درحالحاضر اين اقدامات انجام‌نشده و گراني اخير کاغذ هيچ‌گونه ربطي به مسائل داخلي کشور و اقداماتي ندارد که در داخل کشور رخ‌داده باشد.» وي در پرتو اين اظهارات، چند دليل اساسي را براي افزايش قيمت کاغذ در ايام اخير برشمرد: «افزايش قيمت دلار مبادلهاي يکي ز اين دلايل است. در خردادماه دلار مبادلهاي تقريبا ۳۲۵۰ تومان بوده است ولي درحالحاضر اين قيمت به ۳۵۳۰ تا ۳۵۵۰ تومان رسيده است. از طرفي قيمت جهاني کاغذ افزايش داشته است. کاغذي که در چند ماه گذشته با قيمت۷۵۰ دلار براي هر تن معامله‌شده، حالا براي خريد هر تن آن بايد ۹۵۰ دلار پرداخت. بنابراين اشخاص تاثيري در اين افزايش قيمت ندارند. وقتي قيمت جهاني افزايش‌يافته، طبيعتا در ايران هم شاهد گراني کاغذ خواهيم بود.» وي افزود: «همين‌که گفتند دلار مبادلهاي به کاغذ تعلق مي‌گيرد، کاهش قيمت کاغذ صورت گرفت. اگر اجازه دهند واردکنندگان کاغذ بيشتري وارد کنند رقابت بيشتري در بازار داخلي ايجادشده و همين عامل باعث کاهش قيمت خواهد شد.» وي اين را در حالي مطرح مي‌کند که در روزهاي پس از انجام مصاحبه دولت طي قراري دولتي اقدام به ورود ۲۰۰هزار تن کاغذ کرد که همين رويداد موجب کاهش قيمت کاغذ در بازار داخلي شد. ميرباقري تاکيد کرد: اگر واردات صورت نگيرد و جوسازي‌هاي حاشيه‌اي و خلاف واقع ادامه پيدا کند، بازار دچار بحران خواهد شد. صحبت‌هايي که باعث ايجاد تنش مي‌شود و جو رواني ايجاد مي‌کند جز تاثير منفي بر پيکره بازار کاغذ، هيچ نتيجه مثبتي نخواهد داشت. برخي افراد به دنبال سوءاستفاده از شرايط هستند و با ايجاد جو رواني مي‌خواهند به اهداف خاص خود برسند.
رئيس اتحاديه فروشندگان کاغذ فروشان خاطرنشان کرد:« با در نظر گرفتن آنچه قيمت جهاني کاغذ است و هزينه‌هايي که براي رساندن کاغذ به بازار صرف خواهد شد، مشاهده مي‌شود که قيمت کاغذ در داخل کشور از نرخ جهاني آن پايين‌تر هم هست.»
وي با اشاره به تعطيلي برخي کارخانه‌هاي بزرگ توليد کاغذ در چين به دلايلي زيست‌محيطي گفت: «اين رخداد در افزايش قيمت جهاني کاغذ تأثيرگذار بوده است.» وي با تاکيد بر ضرورت انجام اقدامات لازم در راستاي بهبود شرايط بازار کاغذ تصريح کرد: «کساني که ادعا مي‌کردند مي‌تواند تامين کننده خوبي باشند، درحالحاضر بايد اقدامات لازم را انجام دهند. توليدکنندگان داخلي که توان توليد کاغذ را دارند بايد دست‌به‌دست هم دهند و مقداري از نياز داخل را فراهم کنند. متاسفانه توليد کاغذ داخل چه از نظر کمي و چه از لحاظ کيفي قابليت لازم براي رفع نياز داخل کشور را ندارد. اگر توليدکنندگان کاغذ در داخل کشور، بتوانند کاغذ باکيفيت بالا در حجم موردنياز توليد کنند، که اصلا مشکلات به وجود نمي آيند که حالا بخواهيم آنها را رفع کنيم.» وي بابيان اين مطلب ضمن انتقاد از درخواست‌هايي که در جهت افزايش تعرفه کاغذ عنوان مي‌شود، اظهار کرد: «کساني که مي‌گفتند تعرفه بايد بالا رود، آيا الآن مي‌توانند نياز داخل را فراهم کنند؟ آنها که ادعاي افزايش تعرفه کرده‌اند و براي اين درخواستشان دلايلي داشته‌اند، اکنون بايد جوابگو باشند. اين گوي و اين ميدان. بيايند و توليد کنند. ما طرفدار توليد باکيفيت داخلي هستيم. بسيار مايليم که محصولات داخلي را بفروشيم و در حوزه توليد وطني فعال باشيم؛ اما مگر چنين تواني در داخل موجود است؟ ما مجبوريم کاغذ را وارد کنيم. ۸۰ درصد کاغذ تحرير از طريق واردات تامين مي‌شود. چرا وقتي ده درصد کاغذ تحرير داخل با مشکلات فراوان توليد مي‌شود، درخواست افزايش قيمت تعرفه عنوان شود؟آيا جز اين است که هدفشان از افزايش تعرفه واردات کاغذ، بالا رفتن قيمت توليدات خودشان باشد؟! افزايش تعرفه فقط به مصرف کننده فشار وارد مي‌کند.»
وي با اشاره به يکي از کتب روي ميز گفتوگو درخصوص آن توضيحاتي ارائه داد:« کتابي که الآن در مقابل ما است، ۲۵ هزار تومان است. کاغذ تحرير هر کيلو چهار هزار و پانصد تومان است. حتي اگر هر کيلو را پنج هزار تومان در نظر بگيريم با توجه به اينکه وزن اين کتاب حدود ۳۰۰ گرم است، هزينه کاغذ بکار رفته در کتاب هزار و پانصد تومان تمام مي‌شود. پس قيمت کاغذ بکار رفته در اين کتاب فقط ۶ درصد قيمت نهايي کتاب است. ۲۰ درصد افزايش قيمت کاغذ مگر چقدر در هزينه کتاب تاثير گذار است که مي‌گويند با افزايش قيمت کاغذ، دست و پاي ناشران بسته شد. در اين کتاب ۲۳ هزار و ۵۰۰ تومان ديگر هزينه چيست؟جايگاه کاغذ در قيمت‌گذاري کتاب کجاست؟» وي با تاکيد بر ضرورت شفاف‌سازي در قيمت‌گذاري کتاب توسط ناشران ، خواستار اعلام درصد قيمت کاغذ در هزينه توليد کتاب شد.»
وي با اشاره به لزوم همکاري و همياري در راستاي برون‌رفت از مشکلات و معضلات پيش‌روي توليدات و خدمات مربوط به فرهنگ، بر ضرورت احتراز از متهم کردن اصناف ديگر تاکيد کرد و گفت: «بياييم به‌جاي اينکه تقصيرات را به گردن ديگران بيندازيم، دست در دست هم دهيم و در راستاي حل مشکلات قدم برداريم. متهم کردن ديگران کاري از پيش نمي‌برد. همکاري و همياري بهترين راه‌حل مشکلات است» وي افزود:« قبول داريم که کاغذ گران شده اما افزايش قيمت در حدي نيست که بازار سياه به وجود بياورد. قيمت جهاني کاغذ بالا رفته و طبيعي است که در ايران هم قيمت آن بالا رود.»
وي با يادآوري جو رواني که به گفته وي فقط در ابتداي دوران گراني کاغذ بود و از شايعات افزايش احتمالي تعرفه نشأت مي‌گرفت، عنوان کرد: «الآن ديگر جو رواني از بين رفته و آرامش به بازار بازگشته است. جو رواني به وجود آمده در ابتداي کار تأثير خودش را هم گذاشت و در تشويش بازار مؤثر بود ولي الآن ديگر اثري از آن باقي نمانده است.»
اين مسئول صنفي توزيع کاغذ خاطرنشان کرد: «روند صعودي قيمت کاغذ متوقف شده و بعد از جلسات و اقدامات انجام‌شده کاهش قيمت هم داشتيم. درحالحاضر عرضه و تقاضا متعادل هستند و مشکل چنداني در بازار کاغذ وجود ندارد. ممکن است برخي اقلام در بازار کم باشد ولي به‌مرور اين مسئله هم حل خواهد شد.»
وي مهم‌ترين نياز اين روزهاي بازار کاغذ را واردات و تزريق کاغذ به بازار عنوان کرد و با اشاره به رقابتي که به دنبال اين رويداد بين عرضه‌کنندگان به وجود مي‌آيد، کاهش قيمت کاغذ را قطعي دانست.»
