برپايي نمايشگاه‌هاي استاني در سال‌هاي اخير با اما و اگرهاي بسياري روبه‌رو شده است، در حالي که بسياري از ناشران با حضور در اين نمايشگاه‌ها، توانسته‌اند در انتشارات خود رونق خوب و مناسبي ايجاد کنند اما برخي ناشران ديدگاه و نظر ديگري نسبت به برگزاري اين نمايشگاه‌ها دارند. در اين زمينه به سراغ چند ناشر رفتيم تا ديدگاه‌هاي مختلف آنها را در اين زمينه جويا شويم.
بايدها و نبايدهاي يک نمايشگاه
اولين نمايشگاه استاني ۱۰ تا ۱۷ شهريور سال ۱۳۷۱ در شهر رشت با حضور ۱۷۰ ناشر و عرضه ۸۵۰۰ عنوان کتاب برگزار شد، اين نمايشگاه در اولين تجربه برگزاري ۱۵۰ هزار بازديدکننده داشت. پس از سال ۷۱ هر سال بين ۲۰ تا ۲۵ نمايشگاه در استان‌هاي مختلف کشور برگزار مي‌شود و تاکنون حدود ۳۳۲ نمايشگاه برگزار شده است که آخرين نمايشگاه سال گذشته اسفند‌ماه، در منطقه آزاد اروند، در آبادان برگزار شد. دراين ميان، برخي از ناشران معقتد هستند که ناشران با شرکت در نمايشگاه‌هاي استاني فرصت کار نشر نخواهند داشت، زيرا تک‌فروشي کار ناشر نيست. از سوي ديگر نياز ناشران به عرضه مستقيم کتاب‌هايشان يکي ديگر از مسايلي است که در اين زمينه مطرح مي‌شود اما چون کتاب‌فروشان، همه کتاب‌هاي ناشران را نمي‌گيرند، نمايشگاه‌هاي استاني مي‌تواند تا حد زيادي کمبودهاي موجود در اين حوزه را جبران کند. در اين ميان استفاده از امکانات شهرداري‌ها براي ايجاد ويترين کتاب در تهران و شهرستان‌ها براي بي‌نيازي از عرضه مستقيم موجب مي‌شود ناشران کتاب‌هاي جديد خود را بدون حق فروش به نمايش بگذارند. نداشتن صرفه اقتصادي براي شرکت ناشر در نمايشگاه‌هاي استاني مي‌تواند شرايطي ايجاد کند که نمايشگاه‌هاي استاني توسط کتاب‌فروشان محلي برگزار شود و اين کار راه‌کار ديگري است که مي‌تواند زمينه ارايه تازه‌هاي نشر در نمايشگاه‌هاي استاني را به راحتي فراهم کند، زيرا کتاب‌فروشان شرايط سختي، هم از نظر ميزان تخفيف و هم از نظر زمان پرداخت براي ناشران ايجاد کرده‌اند و به همين دليل ناشر بهتر است، به طور مستقيم کتاب خود را بفروشد. يکي ديگر از مشکلاتي که ناشران جوان و نوپا با آن روبه‌رو هستند، اين است که کتاب‌فروشي‌ها کتاب‌هاي آنها را نمي‌فروشند و در اين زمينه با مشکلات زيادي روبه‌رو هستند، چون کتاب‌فروشان مي‌گويند قفسه و جايي براي عرضه کتاب‌هاي جديد نداريم و آنها فقط کتاب‌هاي پرمخاطب را مي‌فروشند و به همين دليل است که برگزاري نمايشگاه‌هاي کتاب براي بازاريابي کتاب خوب است ولي براي فروش نه.
لزوم بهره‌مندي از تشکل‌هاي صنفي
از آنجايي که ويترين کتاب در شهرستان‌ها بسيار کم است، با دو برابر کردن هزينه نمايشگاه مي‌توان با مساعدت مسئولان هر شهر بازارچه کتاب دايمي ايجاد کرد. تجربه سال‌هاي اخير نشان مي‌دهد که وزارت ارشاد مي‌تواند براي طرح‌هايي مانند طرح تابستانه كه مقطعي و مٌسكن است، براي صنعت نشر از كتاب‌فروشان داوطلب براي اجرا كمك بگيرد، به اين صورت که ناشران داوطلب و كتاب فروشان ثبت نام كنند، ناشران درجه‌بندي شده و هر كتاب‌فروش نمايندگي تعدادي ناشر درجه يك و درجه دو را به عهده بگيرد، سپس وجهي را براي ضمانت پيش ارشاد قرار داده و از ناشران كتاب دريافت كند و بعد از اتمام نمايشگاه و تسويه با ناشران وجه ضمانت خود را دريافت كند. در اين زمينه به سراغ سيدعباس حسيني نيک، مدير انتشارات «مجد» مي‌رويم، او با بيان اينکه حوزه کتاب و نشر و توزيع آن بايد در شهرهاي مختلف ايران گسترش يايد، گفت: «اين استراتژي علاوه بر بعد فرهنگي و اجتماعي، در اقتصاد صنعت نشر نيز اهميت به سزايي دارد، از آنجايي که وضعيت شبکه توزيع کتاب در کشور، مطلوب نيست و مردم گرفتارند و فرصتي براي مطالعه ندارند، اينکه کتاب گران است و مردم توان خريد ندارند، اينکه فضاي مجازي جاي کتاب را پر کرده است، اينکه کتاب‌ها داراي محتواي جذاب نيستند يا مميزي کتاب از جذابيت آن کاسته است، اما با وجود همه اين مسايل، باز تيراژ کتاب نبايد به وضع موجود باشد زيرا تيراژ کتاب با ميزان سطح تماس آن با مخاطب رابطه مستقيم دارد.»
وي ادامه داد: « استفاده از تجربه ديگر کشورها به خصوص کشورهاي هم رديف و همسان با ما مي‌تواند حل مشکلات و معضلات موجود را تسريع بخشد، به هر حال يکي از راه‌هايي که براي رفع مشکل توزيع کتاب در پيش گرفته شده و ساليان نسبتاً زيادي هم پيموده شده، برگزاري نمايشگاه‌هاي استاني کتاب است. اما در اينجا اين سوال مطرح مي‌شود که با همه تلاش‌ها و هزينه‌هايي که تاکنون انجام شده آيا توانسته‌ايم به نتيجه مطلوب دست يابيم يا خير؟ آيا بايد وضع موجود را حفظ کنيم يا اصلاح کنيم يا تغيير مسير دهيم؟ در اين زمينه معتقدم غير از حفظ وضع موجود، بايد براي اصلاح مسير و احياناً تغيير مسير راه‌کار ارايه شود. با نگاهي به نظرات همکاران حوزه نشر مسيرهاي مختلفي براي بهبود وضعيت برگزاري نمايشگاه‌هاي استاني مي‌توان پيشنهاد کرد.» حسيني نيک، مسير اول را اصلاح وضع موجود معرفي کرد و گفت: «مديريت برگزاري نمايشگاه کتاب هر استان مي‌تواند به تشکل صنفي موجود در آن استان واگذار شود، زيرا از اين طريق مي‌توان از توان ناشران و کتاب‌فروشان موجود در هر استان استفاده کرد و احياناً نمايشگاه‌هاي استاني را بطور هم‌زمان نيز برگزار کرد، همچنين ناشران و کتاب‌فروشان فعال در هر استان به نمايندگي از ناشران تهران يا شهرستان‌هاي ديگر بايد داراي غرفه باشند و مي‌توان بر اساس آيين‌نامه‌اي مي‌شود اعطاي نمايندگي را قانونمند کرد و درصورت عدم تمايل يا عدم توانايي ناشران و کتاب‌فروشان محلي براي عرضه کامل آثار ناشران، شرکت‌ها و مراکز توزيع کتابِ داراي پروانه کسب از اتحاديه ناشران و کتاب‌فروشان تهران يا شهرستان‌ها، مي‌توانند آثار ناشران را عرضه کنند.» او با بيان اينکه کتاب‌هاي عرضه شده در هر نمايشگاه بايد جديد باشد، يعني متعلق به يک، دو يا حداکثر سه سال گذشته باشد، عنوان کرد: « به اين ترتيب علاوه بر باز شدن فضا در ويترين کتاب نمايشگاه، به فروش کتاب‌هاي قديمي‌تر در کتاب‌فروشي‌هاي آن شهرستان هم لطمه‌اي وارد نمي‌شود، همچنين عرضه کتاب‌هاي آموزشي و کمک درسي مدارس در نمايشگاه کتاب استاني ممنوع شود تا اولا؛ از رونق کتاب‌فروشي‌هاي محلي کاسته نشود، ثانيا؛ وضعيت ويژه فروش و تخفيف آن کتاب‌ها موجب اختلال در شيوه برگزاري نمايشگاه نشود. از سوي ديگر مي‌توان تمهيدي پيش‌بيني کرد که ميزان تخفيفي که غرفه‌داران بايد به مشتري بدهند، ثبت و متناسب به عرف همه کتاب‌ها اعم از کودک و نوجوان، دانشگاهي و عمومي باشد، چون تخفيف بيش از حد عرف براي کتاب قبل از هر چيز موجب بي‌ارزشي کتاب مي‌شود، همچنين در بازار کتاب اختلال ايجاد مي‌کند و باعث مي‌شود که بسياري از ناشران فعال و معتبر در اين نوع نمايشگاه‌ها شرکت نکنند.» مديرمسئول انتشارات مجد با بيان اينکه تبليغات نمايشگاه بايد بسيار بيشتر و فراگيرتر باشد، گفت: «صدا و سيما، مطبوعات محلي و تابلوهاي شهري بايد با همکاري و حتي صرف هزينه به اين رويداد فرهنگي بپردازند، مکان نمايشگاه و امکانات رفاهي از قبيل پارکينگ و سيستم‌هاي سرمايش و گرمايش بايد متناسب با شأن کتاب و کتاب‌خوانان باشد. از سوي ديگر بهتر است نمايشگاه‌هاي استاني کتاب در ماه‌هاي مهر و بهمن برگزار نشود. مسئولان ارشاد تلاش کنند که ساختار اختصاص يارانه اصلاح شود و برگزاري نمايشگاه‌هاي تخصصي با حضور ناشران و پديدآورندگان در مراکز مرتبط از قبيل مدارس، دانشگاه‌ها، سازمان‌ها و ادارات مربوطه مي‌تواند در کنار نمايشگاه‌هاي استاني اجرايي شود.» او از تغيير روش به‌عنوان مسير دوم پيشنهادي خود نام مي‌برد و يادآور مي‌شود: «بدون شک برگزاري نمايشگاه چند روزه بطور ساليانه در يک استان نمي‌تواند فعاليتي دراز مدت و ماندگار باشد و ممکن است بيست سال پيش، اين اقدام از سر اجبار و اضطرار مفيد بوده ولي امروز، ادامه و استمرار آن قابل توجيه نيست. صنف کتاب که شامل ناشران، توزيع‌کنندگان و کتاب‌فروشان در تهران و شهرستان‌ها مي‌شود بايد بتواند با تشکيل اتحاديه کشوري به صورت رسمي و قانوني بر اساس قانون نظام صنفي و هم به صورت مشارکت مدني، براي امور صنف تصميم‌گيري کند. صنف کتاب در شهرستان‌ها بيشتر شامل کتاب‌فروشان است و بعضي توزيع‌کننده و احياناً ناشر هستند. به دلايل مختلف، اين صنف در اکثر شهرستان‌ها، صنف ضعيف است، هم از نظر رونق اقتصادي و هم از نظر تعداد که در بعضي شهرها، پروانه کسب کتاب‌فروشي‌ها و لوازم‌التحرير فروشي‌ها از اتحاديه همگن صادر شده است.». سيد عباس حسيني نيک با بيان اينکه اگر در مرکز هر استان، اتحاديه ناشران و کتاب‌فروشان تشکيل شود، سازماندهي فعالان صنف کتاب در هر استان مي‌تواند منافع صنف را حمايت و حفظ کند، افزود: «در غير اين صورت تشکيل شرکت تعاوني يا انجمن صنفي ناشران و کتاب‌فروشان مي‌تواند بر اساس قانون مربوطه، جايگزين اتحاديه استاني شود. بعد از ايجاد تشکيلات صنفي در هر استان، عمليات ايجاد بازار يا بازارچه يا مجتمع تجاري فرهنگي با همکاري و همراهي ادارات فرهنگ و ارشاد اسلامي در استان‌ها و معاونت امور فرهنگي وزارتخانه و مؤسسه نمايشگاه‌هاي فرهنگي در تهران مي‌تواند آغاز شود و موسسه نمايشگاه‌ها مي تواند ستاد اجرايي و هماهنگ‌کننده اين مراکز باشد» وي در تکميل صحبت‌هاي خود گفت: « با تصويب آيين‌نامه‌هاي حمايتي در هيئت دولت، شوراي عالي انقلاب فرهنگي و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي و پيگيري ادارات کل ارشاد در استان‌ها مي‌توان از امکانات شهري اعم از شهرداري، سازمان زمين شهري و اداره مسکن و شهرسازي به نحو رايگان و يا با حداقل هزينه استفاده کرد. با مشارکت صنف کتاب در هر استان، مجتمع‌هاي درخور شأن و با امکانات کافي تاسيس کرد، اين مجتمع‌ها در صورتي که در محل مناسب واقع شده باشند و با مديريت خوب اداره شوند، علاوه بر تبليغات کافي براي معرفي، همه کتاب‌هاي مورد تقاضاي مشتري را تامين کنند، داراي مزيت و رونق اقتصادي خواهند بود. اولويت سرمايه‌گذاري در اين مجتمع‌ها که البته عمده آن هزينه ساخت خواهد بود، با صنف کتاب در هر استان است. در صورتي که مشارکت محلي کم باشد يا به قدر کفايت نباشد، ناشران و توزيع‌کنندگان و کتاب‌فروشان شهرهاي ديگر هم مي‌توانند مشارکت داشته باشند. علاوه بر آن، بودجه‌هاي معاونت فرهنگي در خصوص افزايش ويترين کتاب و حمايت از کتاب‌فروشان به صورت کمک يا وام و همچنين بودجه برگزاري نمايشگاه‌هاي استاني مي‌تواند روند تحقق اين طرح را تسهيل و تسريع‌بخشد و اميدوارم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي در دولت دوازدهم مصمم باشد چنين خدمتي را به جامعه فرهنگ و اصحاب کتاب ارايه کند.»
توانمندسازي راه پيشرفت نمايشگاه‌هاي استاني
تجربه چندين سال برگزاري نمايشگاه کتاب استاني نشان مي‌دهد که برگزاري نمايشگاه کتاب در مراکز استاني که محروم‌ترند و کتاب‌فروشان فعالي وجود ندارند، خدمت به مردم آنجا است زيرا بخش زيادي از كتاب‌فروشان امروز نتوانسته‌اند در صنعت نشر نقش موثري را ايفا كرده و جايگاه خود را ارتقا دهند. به طوري که نمايشگاه‌هاي استاني تبديل به جشنواره شده است و نشست‌هاي مختلف و شور و شوق خانواده‌ها را نبايد منکر شد اگر چه مردم شهرهاي کوچک در ايام برگزاري نمايشگاه کتاب استاني به مرکز استان مي‌آيند و کتاب مي‌خرند و بعضي از مردم به واسطه موج ايجاد شده توسط تبليغات نمايشگاه کتاب استاني، کتاب مي‌خرند زيرا هر فضايي که باعث بيشتر ديده شدن کتاب شود ، آثار مثبت زيادي هم براي ناشر و هم کتاب‌فروش دارد. علي محمدپور، مدير انتشارات کتاب آفتاب و مدير شبکه داني که پنج سالي مي‌شود در حوزه نشر به صورت حرفه‌اي فعال است، درباره برگزاري نمايشگاه كتاب‌هاي استاني عنوان کرد: «نمايشگاه‌هاي استاني فرصت دسترسي مردم استان‌هاي ديگر را به کتاب‌هاي جديد، مهيا مي‌کند، بسياري از کتاب‌فروشي‌هاي استان‌ها داراي کتاب کافي و روز نيستند و اکثر کتاب‌فروشي‌ها تمرکز روي کتاب کمک‌درسي دارند که همين باعث شده دسترسي به کتاب بسيار کم است که نمايشگاه‌هاي استاني اين دسترسي را ايجاد مي‌کند. براي مثال در بيشتر مراکز استان‌ها کتاب‌فروشي‌هاي کتاب کودک ندارند، نمايشگاه‌هاي استاني حضور پر رنگي دربارت کتاب کودک دارد و با اين توضيح وجود نمايشگاه‌هاي استاني لازم است و تاکنون هم موفق بوده است».او درباره زمان برپايي اين نمايشگاه‌ها متناسب با وضعيت آب‌و‌هوايي هر استان، ادامه داد: «برگزار‌کنندگان اغلب تلاش مي‌کنند نمايشگاه‌هاي استاني را طوري برنامه‌ريزي کنند که هم مشکل آب و هوا ايجاد نشود و هم ناشران فرصت حضور داشته باشند و مشکل جدي در اين زمين وجود ندارد. اما از مشکلات نمايشگاه‌هاي استاني اين است که ناشران را درگير برپايي اين نمايشگاه مي‌کند در حالي که برپايي اين نمايشگاه‌ها مي‌تواند توسط تشکل‌هاي کتاب‌فروشي استان‌ها انجام شود. درگيري ناشران با نمايشگاه‌هاي استاني باعث مي‌شود به خاطر هزينه جا‌به‌جايي و غرفه‌داري و غيره متحمل هزينه‌هاي زياد شوند که گاهي کمتر از درآمدشان از نمايشگاه است.»
محمدپور درباره نزديکي نمايشگاه‌هاي استاني با هدف پيش‌بيني شده گفت: «برپايي نمايشگاه‌هاي استاني بايد توسط تيمي مجرب و توانمند انجام شود که هزينه‌هاي برپايي را کم کرده و نوع برپايي را حرفه‌اي‌تر کند. دولت بايد به سمت توانمندسازي براي چنين نمايشگاه‌هايي برود، چون متاسفانه ما با صرف انرژي زياد نمايشگاه‌هاي استاني برپا مي‌کنيم و در اين ميان تخصصي و حرفه‌اي شدن برگزاري اين نمايشگاه‌ها مي‌تواند فرصت تازه‌اي به گردش کتاب در کشور بدهد».
لزوم حذف فروش مستقيم
وضعيت صنعت نشر در سال‌هاي اخير، شرايط را به گونه‌اي کرده است که ناشران نياز به نقدينگي دارند و حضور ناشران کوچک به صورت گروهي در نمايشگاه‌هاي استاني مي‌تواند براي آنها به صرفه باشد، هرچند ناشران همسو که در يک موضوع فعاليت دارند مي‌توانند در تجميع با يکديگر، نمايشگاه تخصصي بگذارند، اما برخي ناشران هم معتقد هستند که بازار و نحوه فروش کتاب تغيير کرده است و برگزاري نمايشگاه‌هاي کتاب با تخفيف، در آينده نزديک تعطيل خواهد شد و کسي براي تخفيف ۲۰ درصد به نمايشگاه نمي‌آيد، زيرا نمايشگاه‌هاي کتاب جنبه جشنواره دارد و تخفيف اهميتي ندارد.
در اين زمينه محمد زارع، مدير انتشارات شايسته که از سال ۱۳۶۹ در شهر تبريز، کتاب‌فروشي دارد و فعاليت انتشاراتي خود را از سال ۱۳۷۳ آغاز کرده است، گفت: « با توجه به استقبال کم از صنعت نشر و مشکل توزيع کتاب در شهرهايي غير از تهران عمده فعاليت‌هاي ما در حوزه کتاب‌فروشي بوده است اما با توجه به فعاليت تخصصي ۳۰ ساله که در کار کتاب‌فروشي دارم، با برگزاري نمايشگاه‌هاي استاني کتاب موافق هستم و اين به دليل تبليغات گسترده‌اي است که مردم را به بازديد از نمايشگاه‌ها تشويق مي‌کند و مردم هم براي تهيه کتاب و هم براي تفريح و گذراندن اوقات فراغت به نمايشگاه‌ها مي‌آيند. به نظر من، بيش از ۵۰درصد مراجعه‌کنندگان نمايشگاه به کتاب‌فروشي‌ها در غير زمان نمايشگاه نمي‌روند.» او با اشاره به مخالفت برخي ناشران و کتاب‌فروشان براي برپايي نمايشگاه‌هاي استاني کتاب، ادامه داد: «دليل مخالفت برخي از همکاران با برگزاري نمايشگاه اين است که با توجه به کمبود سرانه مطالعه و خريد کتاب در ايران، فروش کتاب در نمايشگاه‌ها از فروش کتاب‌فروشي‌ها کم مي‌کند. خريداران کتاب با توجه به محدوديت بودجه ديگر به کتاب‌فروشي‌ها مراجعه نمي‌کنند و البته دليلشان قابل قبول است. دليل ديگر مخالفان برگزاري نمايشگاه اين است که مثل ديگر نمايشگاه‌ها، ناشران کتاب‌هايشان را صرفا نمايش بدهند و براي تهيه کتاب مشتري بايد به ناشران و کتاب‌فروشان مراجعه کند.» وي افزود: «به ياد دارم چند سال پيش در کتاب‌هاي مدارس براي دانش آموزان تکليفي گذاشته بودند با عنوان تحقيق درباره بزرگان ايران که معلمان، دانش‌آموزان را به استفاده از کتاب به عنوان منبع تحقيق ملزم مي‌کردند، والديني که به کتاب‌فروشي‌ها مي‌آمدند و کتاب‌هاي مورد نظر را پيدا نمي‌کردند ناراحت مي‌شدند. من به آنها مي‌گفتم که ناراحت نباشيد چون شما با مراجعه به کتاب‌فروشي هم خود و هم فرزندانتان را با کتاب‌فروشي آشنا کرديد و زمينه مراجعه مجدد خود و فرزندتان را به اين کتاب‌فروشي هم فراهم کرديد.» زارع تاکيد کرد: «به نظر من نمايشگاه‌ها مثل اين مي‌ماند که خانواده‌ها با رفتن به نمايشگاه، بيشتر با کتاب آشنا مي‌شوند. در رابطه با نمايشگاه کتاب استان آذربايجان شرقي که شش سال سابقه برگزاري دارد، متاسفانه در مهر‌ماه برگزار مي‌شود و از آنجايي که اغلب کتاب‌فروشان بيشتر درآمدشان از فروش کتاب‌هاي درسي و دانشگاهي تامين مي‌شود، برگزاري نمايشگاه در اين فاصله زماني کاملا به ضرر و نابودي کتاب‌فروشان تبريز بوده است. طبق اطلاع و آماري که از کتاب‌فروشان کلان‌شهر تبريز دارم، اغلب آنها مستاجر هستند و ديگر اينکه فروش کتاب در تبريز خيلي کم شده است.» او با بيان اينکه هزينه برگزاري نمايشگاه‌هاي استاني براي وزارت ارشاد بسيار سنگين است، افزود: « اگر هزينه صرف شده به درستي در راستاي ترويج فرهنگ کتاب‌خواني صرف شود، مثل طرح‌هاي جديد خانه کتاب، تابستانه، بهاره و عيدانه نتيجه مطلوب‌تري به دنبال خواهد داشت. يکي از دلايل درست اجرا نشدن قوانين نمايشگاه‌ها در حين برپايي اين است که کتاب‌هاي متفرقه در غرفه بعضي ناشران فروخته مي‌شود که اين کار نبايد انجام شود و صد البته در نمايشگاه کتاب تهران با وجود نظارت بالا هم، چنين موردي رعايت نمي‌شود. مورد ديگر سپردن غرفه‌ها به افراد غيرمسئول است که صرفا فقط براي روزهاي نمايشگاه استخدام مي‌شوند و آشنايي با کتاب ندارند که اين مساله هم به ضرر ناشر و هم خريدار کتاب است. اما نکته مثبت برگزاري نمايشگاه، مراجعه گسترده مردم براي بازديد از نمايشگاه است و نکته منفي، فروش مستقيم کتاب در اين رويداد فرهنگي است که موجب کاهش درآمد کتاب‌فروشي‌ها و کم شدن نقش آنها است».
اميدي براي آينده
اين روزها اولين و دومين نمايشگاه‌هاي استاني کتاب در سال ۹۶ در استان البرز و آذربايجان شرقي فعاليت خود را آغاز کرده‌اند. از آنجايي که نمايشگاه‌هاي کتاب استاني به عنوان يکي از راه‌هاي رفع بخشي از مشکلات برپايي نمايشگاه کتاب تهران و مشکلات ساکنان ساير استان‌ها برگزار مي‌شوند. برگزاري نمايشگاه‌هاي استاني از جمله راهکارهايي است که مي‌تواند مشکلات هرساله نمايشگاه کتاب تهران، سفر توريستي – فرهنگي ساکنان ساير استان‌ها به تهران را کاهش دهد. زيرا بسياري از فعالان حوزه کتاب معتقد هستند، نمايشگاه‌هاي کتاب استاني، مي‌تواند از اين مشکل جلوگيري کند و مي‌توان اميد داشت که در آينده‌اي نه چندان دور، ناشران و مخاطبان با اين نمايشگاه‌ها انس بيشتري بگيرند.
