در این بازار خراب هم سرمایه‌گذاری می‌کنند
در حالی که همه‌جا و در هر مناسبتی از تعطیلی چاپخانه‌ها و شرایط رکود و بیکاری چاپخانه‌ها و درماندگی چاپخانه‌داران صحبت می‌شود و همه در بیم و نگرانی فردای خود هستند، بیشتر چاپخانه‌داران سرمایه‌گذاری را ـ اگر سرمایه‌ای مانده باشد ـ کاری عاقلانه نمی‌دانند. این نگرانی‌ها به‌ویژه در چاپ افست بیشتر به چشم می‌خورد. اما درست در همین اوضاع و احوال باخبر شدیم چند چاپخانه اقدام به گسترش فضا یا توسعه ماشین‌آلات چاپ افست کرده‌اند. سال گذشته چاپ اندیشه‌برتر، چند ماه پیش هودیس پارس و حالا چاپ سبزارنگ. دلایل و نیز شرایط آن‌ها برای توسعه امکاناتشان البته یکسان نیست و هر کدام ویژگی‌های خاص خود را دارند. حتی دیدگاه‌ها و تحلیل آن‌ها از بازار و نوع سفارشات همسان نیست. همین تفاوت‌هاست که گزارش ما از پیگیری این نوسازی‌ها را، خواندنی می‌کند.
سرکشی به چاپخانه‌هایی که به نصب ماشین‌های جدید اقدام کرده‌اند ما را با کوچ سرمایه‌گذاری در چاپخانه‌ها آشنا می‌کند؛ کوچ کردن از کارهای انتشاراتی و تبلیغاتی به کارهای بسته‌بندی، از ماشین‌های کوچک به ماشین‌های فرمت بزرگ همچنین از کاغذ به مقوا و از ۴ رنگ به ۶ رنگ و از مرکز شهر به فضاهای بزرگتر در حاشیه شهر.
از نشر به بسته‌بندی
سفر خود را از چاپ سبزآرنگ آغاز می‌کنیم، چاپخانه‌ای پرکار و چندمنظوره در مرکز شهر تهران. در این چاپخانه کارهای مطبوعاتی، تبلیغاتی و بسته‌بندی مقوایی به تناوب روی پالت‌ها چیده و بارگیری می‌شوند. به تازگی سر و کله چند برج ماشین چاپ رولند ۷۰۰ در این چاپخانه پیدا شده که خبر از سرمایه‌گذاری جدید می‌دهد.
مجید رفعتی، مدیرعامل چاپخانه سبزآرنگ در این‌باره می‌گوید:
سفارشات نشر خیلی کم شده، این روند از دو سه سال پیش کاملاً محسوس است و حالا با مشکلات کاغذ و شرایط اقتصادی جامعه، به‌طور کلی کارهای نشر و مطبوعات کاهش یافته ولی کارهای بسته‌بندی کم و بیش ثابت بوده و در مواردی افزایش داشته‌اند.
ما بدون بازاریابی، شاهد افزایش حجم سفارشات جعبه هستیم.»
وی یادآور می‌شود که همیشه بخشی از کارهای این چاپخانه به جعبه مقوایی اختصاص داشته، اما برای تقویت بخش چاپ بسته‌بندی، لازم بود ماشین چاپ مناسب‌تری فراهم آورند.
«ماشین اسپیدمستر ما برای گرماژ بالا کارایی نداشت. بنابراین برای کارهای بسته‌بندی باید ماشینی می‌گرفتیم که هم برای گراماژهای بالا و هم برای چاپ با کیفیت مناسب باشد. خوشبختانه با استفاده از کارشناسی آقای محمود ذوالفقاری، یک دستگاه رولند ۷۰۰ چهاررنگ در داخل کشور پیدا کردیم که مقوای ۴۰۰ گرمی را هم به راحتی چاپ می‌کند و ترام دهی بسیار خوبی دارد. بخشی از مبلغ آن را با فروش ماشین اسپیدمستر و بخش کمتر آن را نیز از منابع چاپخانه تأمین کردیم و وام نگرفتیم.»
محمود ذوالفقاری، که چهره‌ای شناخته‌شده در واردات و خرید و فروش ماشین‌آلات دست دوم صنعت چاپ است، نیز در این‌باره سخنانی شنیدنی دارد:
«بسیاری از چاپخانه‌هایی که در کار بسته‌بندی نبوده‌اند، حالا دارند به این سمت کشیده می‌شوند. موج شیفت کردن ازکاغذ به مقوا و از ماشین‌های ۴ رنگ به ۶ رنگ در چاپخانه‌های ایران راه افتاده ا ست.
جدای از کاهش کارهای فرهنگی و انتشاراتی، این موج ناشی از رشد نسبی تولید محصولات مختلف در داخل کشور در پی تحریم‌هاست. چون تولید داخلی زیاد شده و همه این محصولات به بسته‌بندی نیاز دارند.»
وی در ادامه می‌گوید:
«هیچ‌جا نمی‌توان مثل ایران کالا تولید کرد. واقعا یک چیزهایی ارزان است. بویژه در رشته‌هایی مثل تولید فیلم و بعضی صنایع ـ که مواد اولیه آن‌ها از معادن و از پتروشیمی‌ها تأمین می‌شود، که حتی چینی‌ها هم نمی‌توانند رقابت کنند.
اگر در این شرایط مدیریت قوی برای ارتقای تولید داخل داشته باشیم، پیشرفتهای خوبی حاصل می‌شود. پابه پای تولید داخلی، صنعت چاپ امکان گسترش دارد.
مجموع این شرایط به تقاضا برای ماشین‌آلات مورد نیاز برای چاپ و جعبه چسبانی دامن زده است. الان ماشین بوبست و لترپرس پیدا نمی‌شود. چون خیلی از چاپخانه‌ها دارند به سوی چاپ بسته‌بندی مقوایی می‌روند.
هومن محمدی، مدیرعامل چاپ هودیس پارس نیز به تازگی یک دستگاه ۵/۴ ورقی رولند ۷۰۰ پنج‌رنگ با لاک را از خارج خریداری و وارد کرده است که عزم خود را برای توسعه امکانات چاپ جعبه‌های دارویی نشان می‌دهد. این چاپخانه به طور تخصصی برای جعبه‌های دارویی تجهیز شده و طرح توسعه خود را نیز در همین راستا به پیش می‌برد.
محمدی درباره ویژگی‌های چاپ جعبه‌های دارویی می‌گوید:
«کارهای ما اغلب به صورت ۵ رنگ است که همه رنگ‌ها ساختنی هستند و معمولاً ما کار چهاررنگ معمولی نداریم. با توجه به حساسیت کار جعبه‌های دارویی و ضرورت تأمین کیفیت و سرعت کارها، سعی کردیم ماشین چاپ پیشرفتهای خریداری کنیم.
او اضافه می‌کند: «گرچه توان خرید ماشین نو را نداریم ولی با بررسی دقیق کارشناسی ماشین چاپ کم‌کار کرده و روبراه، با آپشن‌های متنوع در اروپا پیدا کردیم این ماشین ۵ رنگ چاپ به اضافه لاک و دارای چیلر، سیستم کنترل دما، پودرگیر و امکانات مدیریت رنگ است و با انتقال فایل خروجی به ماشین به طور اتوماتیک تنظیم اولیه چاپ صورت می‌گیرد و شیرهای مرکب تنظیم می‌شوند. این ماشین با نظر کارشناسی کارخانه رولند خریداری شده و در کارخانه رولند اورهال شده است.
از فرمت کوچک به بزرگ، از کاغذ به مقوا
چاپ بسته‌بندی مستلزم ماشین‌های بزرگتر با قابلیت چاپ مقوای سنگین است. خیلی از چاپخانه‌ها از کارهای نشر و مطبوعات، به سوی بسته‌بندی کوچ می‌کنند، اغلب به جای ماشین دوورقی، سراغ ۵/۴ ورقی می‌روند و به جای دورنگ و چهاررنگ، طالب ماشین‌های ۵ رنگ و ۶ رنگ با آپشن‌های بیشتر هستند.
علاوه براین، باید امکانات پس از چاپ مانند سلفون و ورنی UV و دایکات و جعبه چسبانی را تدارک ببینند.
دیدیم که همین چاپ هودیس پارس که چاپخانه‌ای فعال و روبه راه است، یک دستگاه چاپ ۵/۴ ورقی پنج رنگ را به تازگی خریداری کرده، اما بخش پس ازچاپ نیز در این چاپخانه از نوسازی و توسعه برکنار نمانده است.
محمدی می‌گوید:
سال گذشته یک دستگاه دایکات بابست ۵/۴ ورقی نصب کردیم و علاوه بر ماشین چاپ جدید، یک دستگاه چسب ۴ نقطه، دهنه ۸۵ هم خریداری کرده‌ایم که تا نیمه اول سال ۹۹ انشاءالله وارد و نصب خواهد شد.»
محمود ذوالفقاری که در جریان بازار خرید و فروش ماشین‌آلات چاپ است، می‌گوید:
بیست سال اغلب چاپخانه‌داران می‌آمدند، می‌گفتند ماشین دوورقی به ما بدهید، حالا همه سراغ ۵/۴ ورقی را می‌گیرند. قبلاً ماشین معمولی می‌خریدند، حالا تقاضا برای ماشین CD و ماشین XL بالا رفته است. چرا که می‌خواهند مقوای ۴۰۰ – ۳۰۰ گرمی چاپ کنند. جالب است که علاوه بر افست، تقاضا برای ماشین‌های فلکسو نیز نشان‌دهنده رونق کار بسته‌بندی است.
در همین بازار خراب بالغ بر ۴۰ یا ۵۰ ماشین افست و ماشین لیبل وارد شده است، کلی هم برای دایکات و لترپرس تقاضا داده‌اند، چاپ سبزارنگ نیز طرح‌هایی برای تقویت بخش پس از چاپ دارد.
مجید رفعتی در این باره می‌گوید:
«ما برای توسعه بخش جعبه مقوایی، برنامه‌هایی در نظر داریم، زیرا کار بسته‌بندی باید در یک مکان آماده‌سازی، چاپ و جعبه چسبانی شود، در غیر این صورت سود چندانی نخواهد داشت.
امیدواریم سال آینده یک دستگاه رولند ۴ رنگ با آپشن‌های مناسب را که قابلیت چاپ تا گراماژ ۴۰۰ گرم را دارد، و یک دستگاه دایکات نصب کنیم.
اما این امکانات را در چاپخانه‌ای چند طبقه در مرکز شهر چگونه می‌توان نصب کرد؟
از مرکز شهر به حاشیه شهر
مجید رفعتی در پاسخ به پرسش ما درباره گنجایش چاپخانه، از ضرورت جابه‌جا شدن یا توسعه دادن چاپخانه در محلی دیگر سخن می‌گوید:
«اگر بخواهیم در زمینه چاپ بسته‌بندی فعالیت کنیم، ناگزیریم به خارج از مرکز شهر کوچ کنیم. ماشین‌های دایکات ۵/۴ ورقی و جعبه چسبانی و بارگیری و بارگذاری سنگین در محل کنونی امکان‌پذیر نیست و ما برنامه‌ریزی‌هایی برای توسعه محل چاپخانه در اطراف تهران انجام داده‌ایم.»
محمود ذوالفقاری با بیان دقیق‌تر، ضرورت کوچ از مرکز به حاشیه شهر را تبیین می‌کند:
چاپخانه‌های کوچک، جا می‌مانند و چاپخانه‌های بزرگ، بزرگتر می‌شوند. چاپخانه‌ای که از ۲ ورقی به ۵/۴ ورقی شیفت می‌کند و دایکات و جعبه چسبانی می‌گذارد، خود بخود مکانی چند برابر بزرگتر از گذشته نیاز دارد.» اما این همه ماجرا نیست. ذوالفقاری توجه ما را به تفاوت مقوا و کاغذ جلب می‌کند: «چاپخانه‌ای که مقوا چاپ می‌کند هر هفته ۶- ۵ تریلی مقوا خالی می‌کند. سفارشات برندهای معتبر، حجم بالایی دارد و این مقدار بار مقوا تنها مربوط به یک محصول می‌تواند باشد. هفته‌ای ۶- ۵ تریلی مقوا خوراک یک ماشین ۵/۴ ورقی است، چون هر تریلی ۴۰ پالت مقوا بیشتر ظرفیت ندارد. اگر کاغذ ۷۰ گرمی را با مقوای ۳۵۰ گرمی مقایسه کنید، حجم دومی ۵ برابر بیشتر است که در مراحل تکمیلی و تبدیلی (سلفون‌کشی و دایکات و جعبه چسبانی) حجم ان باز هم بیشتر می‌شود. با این توضیحات علاوه بر جای ماشین‌ها، برای بارانداز مقوا و جعبه هم فضای بزرگی مورد نیاز است که تأمین آن در مرکز شهر امکان‌پذیر نیست.
چاپ هودیس پارس که از ابتدا با توجه به اهداف خود در زمینه چاپ جعبه دارویی و با درنظر گرفتن طرح‌های توسعه، مکان چاپخانه را به‌درستی در جاده کرج انتخاب کرده و فضای کافی برای یک چاپخانه بسته‌بندی را در اختیار دارد.
