چاپ را برای نسل هزاره جذابتر کنیم
مصاحبه اختصاصی ماهنامه ME Printer با پروفسور راجندراکومار عنایت مدرس سابق
آکادمی رسانه چاپ هایدلبرگ درباره روندهای جهانی چاپ
گروه ترجمه
پروفسور راجندراکومار عنایت، شخصیتی شناخته شده و علمی در صنعت چاپ جهان است. او سالها مدرس آکادمی رسانه چاپ هایدلبرگ (Heidelberg Print Media Academy) بود و در حال حاضر استاد و معاون دانشگاه علوم و فناوری دستباندلو چوتو رام در هند است.
پروفسور عنایت پژوهشهای فراوانی در عرصه صنعت چاپ انجام داده و مقالات علمی فراوانی نیز منتشر کرده است. او چندین جایزه بینالمللی از کشورهای مختلف و هند دریافت کرده است. در سال ۲۰۲۰ دولت هند به پاس خدمات علمی دکتر عنایت به او مقام افتخاری “فرمانده” را اعطا کرد.
پروفسور عنایت در سیاستگذاری در صنعت چاپ هند به دولت این کشور مشاوره میدهد.
گفتنی است که صنعت چاپ هند در سال ۲۰۱۹ بیش از ۳۳۰ میلیارد روپیه هند در آمد برای این کشور به ارمغان آورده است. به تازگی نشریه ME Printer مصاحبهای اختصاصی با او انجام داده است که ترجمه آن را میخوانید.
ما یک دهه پیش هنگامی که در مقام استاد و مدرس آکادمی رسانه چاپ هایدلبرگ در آلمان به دوبی سفر کرده بودید مصاحبهای با شما انجام دادیم، به نظر شما مهم ترین تحولاتی که طی دهه گذشته در صنعت چاپ رخ داده است، کدامند؟
راستش را بخواهید به عنوان یک پژوهشگر و مدرس صنعت باید اذعان کنم ارایه یک پاسخ سرراست به این پرسش کار دشواری است. تلاش میکنم صادق باشم. تردیدی ندارم که پیشرفتهای تکنولوژیک فراوانی طی یک دهه گذشته در صنعت چاپ رخ داده است. بسیاری از شرکتها در حال حاضر با بحران مواجه شدهاند و نوعی اضطراب و نگرانی بر صنعت چاپ نیز سایه انداخته است. در حال حاضر تمرکز شرکتهای سازنده برکیفیت، صرفهجویی در زمان و هزینهها، دیجیتال سازی و اتوماسیون است. در دروپا ۲۰۱۶ بیشتر شرکتها پیشبینی کردند که تحولات در سالهای آینده در گرو توسعه صنعت ۰/۴ (Industry 4.0)، تغییرات جمعیتی، فناوریهای حفاظت از اصالت کارهای چاپی و بستهبندی و کاربردهای “داده محور” است. سیستمهای جدیدی که فرایند شفافسازی در تصمیمگیری، بهینهسازی لجستیک کارهای چاپی و ارایه استانداردهای جدید را تسهیل میکنند نیز ارایه خواهند شد. در عین حال چاپهای کاربردی، چاپ صنعتی، فرایندهای تکمیلی، زیباسازی و جلوههای ویژه چاپی بستهبندی (فعال و هوشمند)، سیستمهای جوهرافشان و چاپ پارچه بیشتر از دیگر بخشهای صنعت چاپ رشد کرده و پتانسیل بیشتری برای رشد در آینده نیز دارند.
دکتر مارکوس هیرینگ از VDMA (انجمن صنایع مهندسی آلمان) همچنین پیشبینی کرده بود که استفاده از سیستمهای مجهز به هوش مصنوعی (AI) برای ارتباط با مشتری و ترویج اقتصاد چرخشی رونق خواهدگرفت. به نظر میرسد این پیشبینی او در همه صنایع از جمله چاپ به واقعیت پیوسته است. در حالی که پیشرفتهای فراوانی در صنعت چاپ به ویژه چاپ دیجیتال و تزیین کار چاپی رخ داده است، بیشتر چاپخانهداران و یا کارآفرینان صنعت چاپ که روح و جریان خون این صنعت هستند، با انبوه مشکلات دسته و پنجه نرم میکنند و عذاب میکشند. حتی سازندگان ماشینآلات چاپ در حال حاضر برای بقای خود میجنگند و به نظر من این روند نگرانکنندهای برای تمام کسانی است که به صنعت چاپ عشق میورزند.
صنعت چاپ به کدام سو میرود؟ چه آیندهای در انتظار صنعت چاپ است؟
فکر میکنم تا حدی به این پرسش جواب داده باشم. صنعت چاپ با مشکلات زیادی رو به رو است و باید خود را با واقعیات جدید سازگار کند. نیاز به تجدید ساختار در این صنعت را نباید نادیده گرفت. دغدغههای زیستمحیطی، دیجیتالسازی، تأثیرات شبکههای اجتماعی، تأثیر فناوری تلفن موبایل و بازرگانی الکترونیک چالشها و موقعیتهای فراوانی ایجاد کردهاند. صنعت چاپ باید افقهای جدیدی را برای خود بگشاید. من فکر میکنم ما داریم از قافله فناوری عقب میافتیم.
هنگامی که برای اولین بار ماشین چاپ دیجیتال صنعتی توسط بنی لاندا در سال ۱۹۹۳ عرضه شد او پیشبینی کرد که صنعت چاپ آنالوگ در کمتر از یک دهه از بین خواهد رفت و چاپ دیجیتال جایگزین آن خواهد شد. چنین چیزی رخ نداد. فکر میکنید چه چیزی باعث شده فرایند چاپ آنالوگ به ویژه افست چنین مقاومتی در مقابل فناوریهای دیجیتال از خود نشان دهد؟
شخصا از این موضوع بسیار خوشحالم. اگر این اتفاق نمیافتاد بسیاری از دوستان چاپخانهدار من اکنون عذابی مضاعف را باید تحمل میکردند. از اینکه میبینیم کسب و کارشان هنوز رونق دارد بسیار خوشحالم. همه ما شاهد بودیم چگونه فناوری افست، روش لترپرس را کنار زد و باعث شد بسیاری از چاپخانهها کسب و کار خود را از دست بدهند و ورشکست شوند. برای کنارزدن افست، چاپ دیجیتال باید بتواند نه تنها با توان و قدرت ماشینهای افست برابری کند بلکه باید از آن جلو بزند. تنها راهی که چاپ دیجیتال میتواند بر چاپ افست غلبه کند قابلیت چاپ در تیراژهای بالا با هزینه مشابه افست است. در حال حاضر این دو فناوری به نوعی با یکدیگر همزیستی میکند. با این حال معتقدم چاپ دیجیتال آینده درخشانی دارد. طرز فکر نسل جدید چاپکاران و کارآفرینان صنعت چاپ نقش تعیین کنندهای در آینده چاپ دیجیتال دارد.
ممکن است در مورد پژوهشهایی که در عرصه صنعت چاپ انجام دادید توضیح دهید؟
من بیشتر در زمینه علم و فرایند رنگ در صنعت چاپ تحقیق کرده و در این زمینه مدرک دکترا دارم و روشی برای پیشبینی نوسانات رنگ در چاپ ارایه دادهام. از سال ۲۰۰۶ تا اکنون با یک پروفسور و دانشمند اهل کرواسی به نام ویلکو زیلجاک در زمینه طراحی الگوهای چاپی نامریی با استفاده از فناوری نور مادون قرمز همکاری میکنم. سال گذشته نتیجه تحقیقات خودم را به نهادهایی چون VDMA و ALFMP ارایه کردم و در زمینه صنعت چاپ هند نیز پژوهشهای گستردهای انجام دادم. در حال حاضر به دانشجویان رشته صنعت چاپ کمک میکنم در زمینه چاپ و بستهبندی پروژههای خود را تکمیل کنند. متاسفانه شرکتهای بزرگ و عمده صنعت چاپ به پژوهشگران کمک فراوانی نمیکنند واین دانشگاهها و نهادهای پژوهشی و آموزشی هستند که باید این بار را به دوش بکشند. دوست دارم شرکتها و سازندگان عمده صنعت چاپ در جهان امکانات و پول بیشتری به پژوهش اختصاصی داده و به پژوهشگران جوان کمک کنند تا پروژههای تحقیقاتی خود را انجام دهند. از سوی دیگر صنعت چاپ از کمبود آزمایشگاههای تست مواد و فرایندهای جدید چاپی رنج میبرد. ما باید روی آزمایشگاههای ویژه صنعت چاپ -که روی مواد مختلف قبل و بعد از چاپ تحقیق کرده و استانداردهای بهینه و کارآمدتری به ویژه در زمینه چاپ رنگی با استفاده از فرایندها و رویههای علمی ارایه میکنند، سرمایه گذاری کنیم.
شما پروفسور و مدرس آکادمی رسانه چاپ هایدلبرگ بودید، هنگامی که خبر تعطیلی و فروش ساختمان این آکادمی در شهر هایدلبرگ را شنیدید چه احساسی به شما دست داد؟
شوکه شدم! برای شخصی که زندگی آکادمیک و موفقیتهای خود را مدیون صنعت چاپ است خبر غمانگیزی بود. من شعبه آکادمی رسانه چاپ هایدلبرگ در هند را با کمک چند مهندس و مدرس آلمانی پایهگذاری کرده بودم. هنگام شنیدن این خبر اشک از چشمانم جاری شد. آکادمی رسانه چاپ هایدلبرگ برای صنعت چاپ حکم برج ایفل را داشت، یک بنای نمادین. امیدوارم دوران تیره و تار و سخت صنعت چاپ پایان یافته باشد و شرکتهای بزرگ تنها به فکر سر و سامان دادن به وضعیت مالی خود نباشند و به میلیونها انسانی که از این صنعت روزی خود را به دست میآورند نیز فکر کنند.
خیلیها معتقدند صنعت چاپ اکنون از کمبود نیروی متخصص و حرفهای رنج میبرد، چه کاری باید انجام داد تا جوانان جذب این حرفه شوند؟
باید کاری کنیم که صنعت چاپ برای نسل هزاره و جوانان به پدیدهای جذاب تبدیل شود. به نظر من نوعی کج فهمی در مورد صنعت چاپ وجود دارد. اطلاعات جوانها در مورد صنعت چاپ به روز نیست. چاپخانه اکنون مکانی پویا و هیجان انگیز است. شباهتی به یک گاراژ پر از کاغذ و لکههای مرکب ندارد. پر از رایانه و مکانی پاک و در برخی موارد استرلیزه است، مثل یک بیمارستان. بسیاری از شرکتها فاقد تجهیزات مدرنی هستند که ما اکنون در چاپخانههایمان استفاده میکنیم. خلاقیت در آن موج میزند و شما با معروفترین و بهترین برندهای جهان و محصولات پرطرفدار سر و کار دارید. ما باید بتوانیم این مزیتهای فناوری چاپ را برای نسل جوانتر تشریح کرده و با آنها ارتباط برقرار کنیم. به عقیده من ارزش یک صنعت به افرادی است که در آن کار میکنند و یا مشتاقاند در آن کار کنند. بازیگردانان اصلی این صنعت باید شکوه و جذابیت گذشته این صنعت را به آن بازگردانند.
این روزها ما اخبار فراوانی در مورد پیشرفت چاپ سه بعدی میشنویم، فناوریای که تحولات فراوانی را در صنایع مختلف رقم زده است. به نظر شما چاپ سه بعدی اساساً بخشی از صنعت چاپ است و آیا چاپخانهداران باید وارد این عرصه بشوند یا نه؟
در ابتدا باید بگویم که چاپ سه بعدی نوعی فناوری پیشرفته برای ساخت است. فرایندی است برای تولید قطعات، نمونههای اولیه و یک کالای نهایی. برای این کار لایههای مواد مختلف مثل پلیمر، فلز و حتی سرامیک تک تک روی هم نشانده میشود. آنچه چاپ سه بعدی تولید میکند کاربردهایی متفاوت با چاپ دارند. درعین حال شباهتی بین کاری که ما انجام میدهیم و صنعت چاپ سه بعدی وجود دارد. طراحی، تولید، کنترل کیفیت و فرایندهای تکمیلی همه و همه در چارچوب یک گردش کار انجام میشود که مشابه صنعت چاپ است. با این حال محصول نهایی چاپ سه بعدی یا یک قطعه است و یا دیگر تولیدات مکانیکی. دوتن از دوستان نزدیک من که چاپکار هستند وارد عرصه چاپ سه بعدی (تولید افزایشی) شدهاند و من شاهد بودم چقدر زمان و سرمایه صرف کردند تا در چاپ سه بعدی تخصص پیدا کنند. ولی باید اذعان کنم چاپ سه بعدی بیشتر در عرصه مهندسی ساخت کاربرد دارد. البته چاپ سه بعدی در صنعت تابلوها و نشانهای تبلیغاتی (signage) و همچنین ارتباطات کاربرد دارد. چاپکاران میتوانند در این عرصهها فعالیت کنند. من با مخترع چاپ سه بعدی چاک هال در سال ۲۰۱۱ در آمریکا ملاقات کردم و یک هفتهای را با او گذراندم. بینش او در مورد چاپ سه بعدی بسیار سریعتر از آنچه پیشبینی میکرد به واقعیت تبدیل شده است.
به نظر شما تأثیرات طولانی مدت ویروس کرونا چه عواقبی برای صنعت چاپ دارد؟
خوب مهمترین تأثیر کاهش تقاضا برای چاپ است. بسیاری از کانالهای سنتی تجارت اکنون در قلمرو ارتباطات دیجیتال است. پرسش اینجا است که ما چگونه میخواهیم چاپ را بار دیگر احیا کنیم؟ چگونه میتوانیم تقاضا برای کارهای چاپی را افزایش دهیم و سهم بیشتری به خود اختصاص دهیم؟ بسیاری از صنایع دیگر، هنگامی که با کاهش تقاضا رو به رو شدند همین کار را کردند. به عنوان مثال، ستاره میشلین (Michelin Star) نمونهای موفق از همین تلاش ها است. هنگامی که شرکت تایرسازی میشلین با کاهش تقاضا روبهرو شد، ایده ستاره میشلین را مطرح و اجرا کرد. براساس این ابتکار عمل رستورانها در سراسرجهان براساس کیفیت و نوآوری در ارایه غذا ستاره میشلین دریافت میکنند. در حال حاضر رستورانهایی که سه ستاره میشلین دارند بهترین رستوران در جهان شناخته میشوند. همین ابتکار عمل باعث شده تا نام میشلین باردیگر سرزبانها بیفتد و فروش شرکت افزایش پیدا کند. باید کاری کنیم که مردم بار دیگر به چاپ علاقه پیدا کنند. خلاقیتهایی در این زمینه صورت پذیرفته است ولی باید تلاش بیشتری صورت گیرد.
دره عمیقی بین کشورهای پولدار ثروتمند و کشورهای به اصطلاح جهان سوم در عرصه پیشرفتهای فناوری چاپ وجود دارد؟ چگونه میتوان این خلأ را پر کرد؟
تقاضا برای چاپ در کشورهای پیشرفته و پولدار کاهش پیدا کرده است. کشورهای در حال توسعه میتوانند از این فرصت به نفع خود استفاده کنند.
بسیاری از چاپکاران هنوز از سیستمهای گردش کار و MIS استفاده نمیکنند و به آن اهمیت نمیدهند. اگر یک چاپکار بخواهد از سیستم گردش کار پیشرفته و اتوماسیون بالا بهره ببرد از کجا باید شروع کند و چگونه میتواند کارکنان خود را آموزش داده و در آنها انگیزه برای استفاده از این ابزارهای مدرن ایجاد کند؟
در ابتدا آموزش سیستمهای گردش کار باید به مواد آموزشی وسیلابس دانشجویان اضافه و بخشی از فعالیتهای آموزشی آنها شود. مشکل اصلی تغییر و تحول ذهنیت آنها و از بین بردن ترس آنها از معیار سنجش و قضاوت در نحوه عملکرد آنها است. باید طرز فکر آنها را عوض کنیم و دیدگاه آنها نسبت به ضایعات چاپی، اتلاف در تولید و مساله کیفیت را تغییر دهیم. سپس خود آنها به استفاده از سیستمهای گردش کار دیجیتال و MIS رو خواهند آورد.
کارآفرینان و چاپخانههای بزرگ باید این سیستمها را به خدمت گرفته و کارکنان خود را آموزش دهند. استفاده از این سیستم نه تنها باعث صرفهجویی در هزینه میشود بلکه انجام کار چاپی به عملیاتی پیشبینیپذیر، تکرارپذیر و با کیفیت تبدیل میشود. چه بخواهید چه نخواهید دنیای آینده به اتوماسیون، فناوری دیجیتال و شبکهسازی تعلق دارد. از سوی دیگر هیچکس نمیتواند یک شرکت را بدون دادهها و اطلاعات کافی مدیریت و رهبری کند. دادهها تأثیر فراوانی در میزان سود و موقعیت کسب و کار یک چاپخانه دارد. سیستم MIS اولین گام به سوی پذیرش این پارادایم است.
به نظر شما مهمترین نقاط عطف در صنعت چاپ کدامند ؟
تاریخ صنعت چاپ از حروف گلی ساخت بیشنگ مهندس، صنعتگر و مخترع چینی حدود سال ۱۰۰۰ میلادی شروع شده و سپس گوتنبرگ با ساخت ماشین چاپی که از حروف سربی استفاده میکرد آن را توسعه داد. سپس آلویس زنفلدر لیتوگرافی را اختراع کرد. ایرا روبل برای اولین بارماشین افست را به جهانیان معرفی کرد. سپس تکنولوژی چاپ دیجیتال در دهه ۹۰ فراگیر شد و حالا اینترنت و هوش مصنوعی به بخشی از صنعت چاپ تبدیل شدهاند.
به نظر شما در آینده چه نوع فناوری تحولی عمده در صنعت چاپ را رقم خواهد زد؟
تحول عمده صنعت در آینده در حقیقت توسط مجموعهای از فناوریها رقم خواهد خورد و نه یک فناوری. صنعت چاپ از مزایا و ویژگی های صنعت ۴.۰ از جمله فناوری های AR، VR، XR، AI، ML، روبات ها وکلان داده ها(big data) بهره خواهد برد و مشتریان کارهای چاپی می توانند تجربه و تعاملی بسیار عمیقتر و شخصیتر با چاپ پیدا کنند. البته به نظر می رسد چاپ از این قافله تکنولوژی کمی عقب افتاده است. باید تاکید کنم استفاده از این فناوری های جدید باعث خواهد شد چاپ شکوه و عظمت خود را بار دیگر به دست آورد.
در انتها شخصاً امیدوارم بتوانم دین خودم را به این صنعت ادا کنم.