نمایی نزدیک از تعمیر و نگهداری ماشین آلات چاپ
آقای بهمین پور در آغاز گفتوگو لطفاً معرفی کوتاهی از خودتان بگوئید.
امید بهمن‌پور، متولد ۱۳۶۰، فارغ‌التحصیل رشته نقشه‌کشی صنعتی هستم، از سال ۱۳۷۹ به مدت ۶ سال نزد استاد حمید نوروزی کار کردم.
تخصص اصلی من ماشین‌آلات رولند، کوموری و رایوبی است. چندین دوره تخصصی را در کارخانه‌های بزرگ ماشین‌سازی چاپ گذرانده‌ام و افتخار همکاری با بزرگ‌ترین مجتمع‌های چاپ و بسته‌بندی در کشور را دارم و مهم‌تر از همه اینها، پیوسته در حال فراگیری و آگاهی از فناوری‌های جدید در صنعت چاپ هستم. همچنین خواننده مجله صنعت چاپ هستم.
سال‌هاست که ماشین نو به تعداد اندک وارد می‌شود. نگهداری ماشین‌های قدیمی، خودبخود، حجم تعمیرات و نیاز به قطعه را بالا می‌برد. خرید و فروش‌ها هم عمدتاً داخلی و در حد جابه‌جایی است. لطفاً این وضعیت را تشریح کنید.
در مورد این مسأله همان‌طور که همه دوستان و همکاران ارجمند مطلع هستند کشور ما به دلیل وجود تحریم‌های اعمال شده و نیز به دلیل اختلاف مبلغ ریال و ارزهای دیگر، در مرحله‌ی اول قادر به واردات در شرایط مطلوب نیست و دوم اینکه اگر هم شرایط واردات فراهم شود مدیران توجیه اقتصادی مناسبی برای پرکردن شکاف بزرگ اختلاف ارز و ریال پیدا نمی‌کنند. این دو عامل ضعیف شدن کلی صنعت چاپ ایران است –
واردات دستگاه نو به کشور ما بسیار اندک شده، در کل دلایلی که عرض کردم باعث شده مدیران محترم چاپخانه‌ها جهت تکمیل ماشین‌آلات سایت خودشان مجبور به تهیه یا خرید دستگاه از داخل کشور و یا همکاران دیگر می‌شوند. و یا اینکه جهت بهره‌برداری طولانی‌مدت از ماشین‌آلات موجود و عدم توانایی برای خرید دستگاه جدید شرایط و سطح سرویس و نگهداری ماشین‌آلات را بالا ببرند تا امکان حضور در بازار رقابت را داشته باشند. تمام این موارد باعث بالا رفتن حجم جابه‌جایی‌های داخلی، سرویس و تعمیرات بیشتر و نیاز بسیار زیاد به قطعه و لوازم در صنعت چاپ شده است.
شرایط تحریم، تنها مانع نوسازی نشده، بلکه مانع ورود قطعه‌های یدکی ارژینال و گران‌تر خریدن آنها در زمان طولانی‌تر است. بنابراین قطعه‌های بدل و نامطمئن به بازار راه پیدا می‌کند. اگر چنین است لطفاً توضیح دهید که چاپخانه‌دار باید چگونه به قطعات و تعمیرات اعتماد کند؟
* شرایط تحریم مانع ورود قطعات یدکی اریژینال و گران خریدن آنها در زمان طولانی‌تر شده، بنابراین قطعاتی جایگزین قطعات اریژینال یا فابریک شده، نکته اینجاست که کدام قطعه در بین قطعات جایگزین‌شده عملکرد بهتری دارد، دوم اینکه کدام قطعات در دستگاه چاپ، جنبه یا ظرفیت جایگزینی با قطعه غیراریژینال یا فابریک را دارد، سوم اینکه اگر قطعات جایگزین به جای قطعات فابریک نصب شد و بعد از مدتی دوباره شاهد اشکال بودیم، مدیران ما چگونه فرق بین نامرغوبی قطعه یا بی‌دقتی تعمیرکار را متوجه شوند، از نظر بنده جواب تمام این سؤالات و چالش‌ها در دانش، تجربه، تخصص و تعهد یک متخصص خلاصه خواهد شد، متخصصی که تجربه و دانش خود را فدای واسطه‌گری یا فروش لوازم یدکی نکرده باشد، متخصصی که توان گفتن کلمه نه را به قطعه نامرغوب داشته باشد، در چنین شرایطی اگر مدیران ما نیز ارزش چنین متخصصانی را بدانند و به آنها اطمینان کنند، رفتارهای مسئولانه در این زمینه تقویت می‌شود و تداوم می‌یابد.
مجموع شرایط بالا، نقش تعمیرکاران را برجسته می‌کند. و آنها را هم تا حدی درگیر تأمین قطعه کرده است. آیا تمرکز تعمیرکاران بر تأمین و واسطه‌گری لوازم یدکی، آسیبی به وظیفه اصلی آنها نمی‌زند؟
از نظر بنده حساسیت جابه‌جایی دستگاه چاپ، تعمیر و یا سرویس کردن آن اگر بالاتر از انجام یک عمل جراحی حساس که در آن پزشک کاملا تمرکز بر روی عمل جراحی دارد، نباشد، کمتر از آن نیست، لذا هرگونه دغدغه فکری که باعث سلب تمرکز متخصص از کار اجرایی شود، در کیفیت کار او تأثیر خواهد گذاشت. فروش و واسطه‌گری لوازم یدکی یا ماشین‌آلات برای متخصصین باعث ایجاد دغدغه و تکرر تماس و یا درگیری فکری برای تهیه لوزام را به ارمغان دارد، پس مطمئناً در کار اجرایی آنها تأثیر منفی خواهد گذاشت. از سوی دیگر حق انتخاب مابین قطعات جایگزین را از متخصص می‌گیرد و او ناچار به استفاده از قطعه پیشنهادی داخل سبد خود خواهد بود که شاید از کیفیت آن مطمئن نباشد. لذا این کار یا باید به صورت علمی و درست با بهره‌گیری از افراد دیگر در کنار متخصصین ما صورت گیرد و یا اینکه کاملاً قطع گردد.
آیا تعمیرکار خبره به اندازه کافی تربیت شده است؟
کشور و صنعت چاپ ما حتما از متخصصان بسیار خوب و خبره بهره‌مند بوده و در حال حاضر بهره‌مند هست، اما اینکه در آینده هم بهره‌مند باشد را نمی‌دانم. از گذشته تا چندی پیش، بخش فنی صنعت چاپ به صورت آموزش سینه به سینه تدام یافته بود، بعضی از همکاران، بسته به نوع تخصص و شرایط‌شان از مزیت آموزش در کارخانه‌های خارج از کشور و تولیدکنندگان دستگاه چاپ نیز برخوردار شده بودند که باعث حضور متخصصان خبره و در عین حال به‌روز و دوره‌دیده شده بود که تا همین اواخر، نیاز صنعت چاپ را تأمین می‌کرد. اما در حال حاضر با شرایط فعلی، متخصصان ما و همکاران عزیز بنده در یک کوچه بن‌بست قرار گرفته‌اند که مسیری برای کسب مهارت و دانش بیشتر برایشان وجود ندارد، پس بهتر است بگوییم ما متخصص خبره و عالی با دانش روز داشتیم و داریم ولی در آینده با این شرایط نخواهیم داشت. کمااینکه روند رو به رشد صنعت چاپ با فناوری روز دنیا، دیگر امکان تربیت نیروهای ناآشنا به صنعت روز دنیا را ندارد و ما احتیاج به افراد با دانش آکادمیک راجع به فناوری روز داریم تا از تجربه متخصصان خبره و بهره‌گیری از مزیت دوره‌های آموزشی در کارخانه‌های ماشین‌سازی، توانمندی‌های لازم را کسب کنند.
در شرایطی که اغلب تعمیرکاران وابسته به نمایندگی‌ها نیستند و گواهینامه مشخصی از مراکز معتبر نمی‌گیرند، چگونه باید به آنها اعتماد کرد و تعمیرکار درجه ۱ و ۲ را تشخیص داد؟
باید در نظر داشت که وابسته بودن به یک شرکت یا نمایندگی، دلیلی برای بهتر بودن یا تخصص بیشتر نیست، شاید در بعضی موارد برای متخصصان به عنوان یک مزیت شمرده شود ولی به تنهایی نشانگر تخصص نخواهد بود. باید در نظر داشته باشید که تمام دستگاه‌های چاپ از یک قانون پایه‌ای پیروی می‌کند و متخصصانی که قانون چاپ را به‌درستی درک کنند، آنگاه حق انتخاب برند مورد علاقه خود را در بین ماشین‌آلات چاپ خواهند داشت و می‌توانند تخصص خود را روی برند مورد علاقه خود به مرحله اجرا بگذارند، من به طور یقین به شما اطمینان می‌دهم که اگر از متخصصان خبره و همکاران باتجربه من دعوت کنید تا دستگاه‌هایی را که در دایره تخصصشان نیست و یا نبوده، تعمیر کنند، حتما از عهده این کار برمی‌آیند. نکته اینجاست که تمام این دوستان برای تعمیر یا سرویس دستگاه خارج از تخصص خود از یک سری آزمون و خطا استفاده می‌کنند و سرانجام مسیری برای رسیدن به نتیجه مطلوب پیدا می‌کنند. مزیت داشتن تخصص روی یک برند، در مرحله اول، تخصص و کار اجرایی روی یک برند خاص باعث کاهش آزمون و خطا شده و سرعت و دقت کار اجرایی را بالا می‌برد. تکرار رفع اشکالات و انجام پروژه‌های نسبتاً مشابه باعث کسب تجربه بیشتر خواهد شد. دانش آکادمیک، شناخت نحوه عملکرد قطعات و آشنایی با روش‌های علمی و تأیید شده جهت رفع اشکال، ما را به حضور بین متخصصان خبره، نزدیک می‌کند. پس قطعاً وابستگی به یک نمایندگی یا شرکت برای افراد غیرمتخصص خیلی مزیت خاصی شمرده نمی‌شود هر چند که استفاده از متخصصان خبره و باتجربه در شرکت‌ها و نمایندگی‌ها و مهیا کردن شرایط برای استفاده از دوره‌ها و کلاس‌ها، ارزشمند بوده و مزیتی برای متخصصان و صنعت چاپ به حساب خواهد آمد. اما نحوه انتخاب متخصص درجه یک و دو، طبیعتاً در ابتدا به کارنامه کاری متخصص، مقدار تجربه، دانش آکادمیک و تعداد دوره‌های تکمیلی بستگی دارد و گذراندن دوره‌های آموزشی ملاکی برای مقایسه نیست، بلکه یک مزیت است.
آیا تعمیرکاران بیشتر در قالب شرکت کار می‌کنند یا به عنوان فرد آزاد؟ این روش‌ها هر کدام چه جنبه‌های مثبت و منفی برای چاپخانه‌داران دارد؟
در شرایط فعلی و به دلیل مسائل اقتصادی که شرکت‌ها و یا نمایندگی‌ها درگیر آن هستند متأسفانه امکان تأمین یک یا چند متخصص خوب و خبره را از لحاظ کاری و مالی ندارند، پس مطمئناً متخصصان خوب و باتجربه‌ای که توان حضور در صنعت چاپ را بدون وابستگی به شرکت داشته باشند، حتماً تخصص خودشان را بدون این وابستگی ارائه خواهند کرد.
من جنبه‌های مثبت کار با شرکت و جنبه‌های منفی‌اش را در شرایط ایده‌ال می‌توانم توضیح دهم. جنبه‌های مثبت کار با شرکت در شرایط ایده‌ال، رعایت اصول اداری و مالی، امکان عقد قرارداد قابل استناد، امکان بهره‌گیری از مشورت کارخانه سازنده با هماهنگی بخش فنی در صورت بروز تعمیرات خاص، توان تهیه ابزارآلات دقیق و خاص در صورت لزوم و تعمیرات خیلی خاص، پاسخگو بودن شرکت یا کارخانه مربوطه در صورت عدم حصول نتیجه قابل قبول، امکان مهیا کردن قطعات و لوزام یدکی مورد نیاز، ثبت گارانتی و خدمات، استفاده از متخصصان دوره‌دیده و باتجربه با جدیدترین متد تعمیراتی در کمترین زمان بدون آزمون و خطا خواهد بود و اما جنبه‌ّهای منفی مجددا در شرایط ایده‌ال، عدم رسیدگی در شرایط اضطراری و تعمیرات فورس ماژور و گاهی رسیدگی به دستگاه توسط چند متخصص و مقداری طولانی شدن مراحل اداری و از این‌گونه موارد خواهد بود.
جنبه‌های مثبت و منفی کار با متخصصین آزاد؛ جنبه‌های مثبت، امکان برقراری ارتباط با یک شخص و ادامه مسیر در روند تعمیرات، دسترسی آسان‌تر، قیمت و اجرت کمتر نسبت به شرکت یا نمایندگی، نداشتن مراحل اداری در بخش فنی که گاهاً برای برخی چاپخانه‌داران لذت‌بخش است و فکر می‌کنم که جنبه‌های مثبت اصولاً برای چاپخانه‌داران بیشتر حاصل می‌شود و جنبه‌های منفی کار با متخصصان آزاد عدم پاسخگو بودن متخصص در صورت عدم نتیجه از تعمیرات و نصب، عدم تعهد برخی از تعمیرکاران در زمان انجام کار، خراب شدن قطعات فابریک، لطمه زدن به دستگاه و برخی از موارد دیگر که احتمالاً به گوش همگی رسیده است.
آیا تعمیرکاران خود، آموزش ضمن خدمت می‌بینند و به روز می‌شوند؟ (چرا نه؟)
باید عرض کنم که در برخی از موارد بله. در برخی از موارد به دلیل نداشتن اطلاعات کافی، حتی متخصصان بسیار خوب و باتجربه هم مجبور به انجام کار اجرایی با آزمون و خطا هستید. که این امر در صورت رسیدن به نتیجه مطلوب به خودی خود باعث کسب مهارت و تجربه جدید خواهد شد.
نقش نمایندگی‌ها در کل سیستم تعمیرات در کشور به چه صورت است؟
اگر شرایط ایده‌ال باشد، نقش نمایندگی در سیستم تعمیراتی بسیار پررنگ و قابل استناد است. باید این را بپذیریم که نمایندگی‌ها علاوه بر فروش ماشین‌آلات، تأمین خدمات را نیز بر عهده دارند و این از نظر ما متخصصان و چاپخانه‌داران مسأله بسیار بسیار قابل اهمیتی است. اگر نمایندگی‌ها در جهت ارائه خدمات فنی حضور خود را به چاپخانه‌داران اثبات کنند، از نظر من یکی از مهم‌ترین نگرانی‌های چاپخانه‌داران عزیز را حل می‌کند. قطعا به این مسأله برخورد کرده‌اید که هرگاه چاپخانه‌داران قصد خرید ماشین‌آلات جدید را دارند اگر سؤال اول آنها خدمات و مسائل فنی نباشد قطعاً سؤال دومشان خواهد بود.
همان‌طور که در ابتدا گفتم، متاسفانه نمایندگان ما دچار مشکلات ناشی از وضعیت اقتصادی و سیاسی کشور هستند. نمی‌توان در این شرایط از شرکتی که نمودار فروش مناسبی ندارد انتظار نمودار خدمات مناسب را داشت. ولی همچنان از نمایندگی‌ها و شرکت‌ها انتظار می‌رود به دلیل حفظ برند و رضایت چاپخانه‌داران و حتی شرایط فروش بهتر، با متخصصان قابل اعتماد خود شرایطی را فراهم کنند و نیاز تکنولوژی امروز و فردای صنعت چاپ را با گره زدن متخصصان و کارخانه با روش‌هایی که از نظر ایشان قابل اجراست برآورده کنند. زیرا اطمینان دارم که شرایط این‌گونه نخواهد ماند و حتما حضور ماشین‌آلات جدید را در کشور خواهیم دید خلاصه از نظر من، نقش نمایندگی‌ها در سیستم خدماتی و تعمیراتی باید بسیار پررنگ و پرقدرت باشد.
آیا ماشین‌سازان داخلی بخشی از نیاز به قطعات یدکی را پاسخ می‌دهند؟
چه بخشی(در قطعات مکانیکی و الکترونیک) لطفا توضیح دهید. آیا قیمت و کیفیت آنها مناسب است؟
به جرأت باید عرض کنم که متخصصان و دوستان عزیزما در بخش قطعه‌سازی و تراشکاری شاید حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد نیاز قطعات یدکی صنعت چاپ را برآورده کرده‌اند، این دوستان متأسفانه یا خوشبختانه با آزمون و خطا و ضررهای شخصی و در بعضی مواقع جمعی، در حال حاضر قادر به ساخت و تولید بخشی از قطعات یدکی صنعت چاپ هستند و گاهی شاهد این هستیم که حتی برخی از قطعات آنها از طرفی برخی از واسطه‌گران به عنوان قطعه جایگزین غیرداخلی به فروش می‌رسد. این دوستان در بسیاری از پروژه‌های اجرایی واقعا نقش مکمل را برای ما متخصصان ایفا می‌کنند و قطعاتی را که ما نیاز به تعویض می‌بینیم، نوسازی می‌کنند. در شرایط فعلی کشور ما متخصصان و چاپخانه‌داران باید به دلیل داشتن چنین استادکاران خبره‌ای در بخش قطعه‌سازی از همگی ایشان تشکر و قدردانی کنیم و آرزوی آمرزش و روحی شاد برای پیشکسوتان از دست رفته در این عرصه را داشته باشیم.
آیا مراکزی برای «اورهال» در ایران داریم؟
در حال حاضر مراکزی با عنوان اورهال کردن دستگاه چاپ به صورت جدی در ایران وجود ندارد زیرا که ما هیچ توجیه اقتصادی مناسبی برای ورود ماشین‌آلات هم از لحاظ سال ساخت و هم از لحاظ اختلاف ارز و ریال نداریم. دوم اینکه شرایط مناسبی هم برای تهیه قطعات یدکی برای اورهال کردن دستگاه نداریم. همین که با وجود اختلاف ارز و ریال و مشکلاتی که وجود دارد، ماشین اورهال شده بسیار بالاتر از قیمت واقعی آن قرار خواهد گرفت، پس هیچ توجیهی برای انجام این کار متاسفانه وجود ندارد ولی به صورت شخصی هستند بزرگانی که از قدیم این کار را انجام می‌دادند و یکی از تجارت‌های آنها وارد کردن ماشین‌آلاتی با نیاز اورهال کردن بوده که به برکت تجربه و تخصص همکاران بنده و قطعه‌سازان داخلی توانسته‌اند بخش زیادی از شرایط دستگاه را به حد استاندارد نزدیک کنند و در شرایط مطلوب به فروش برسانند.
نقش اتحادیه چاپخانه‌داران در ارتباط با تعمیر ماشین‌آلات صنعت چاپ چیست؟
در گذشته می‌دیدم و در حال حاضر می‌بینم که دوستان بسیار عزیز و زحمت‌کش ما در اتحادیه جلساتی با موضوعیت مسائل فنی برگزار می‌کردند و می‌کنند. اما متاسفانه تا این لحظه یا من از این اتفاقات بی‌اطلاع هستم و یا اتفاق خاصی تا این لحظه رخ نداده است. اما واقعا جای سؤال است که انسان‌ّهای شریف و زحمت‌کشی که در کار تعمیر آبگرمکن هستند دارای اتحادیه هستند ولی متخصصان صنعت چاپ تا این لحظه هیچ‌گونه اتحادیه‌ای نداشته‌اند.
مرجع حل اختلاف بین تعمیرکار و چاپخانه‌دار کیست؟
باید عرض کنم که در حال حاضر هیچ مرجع مشخصی برای رفع اختلاف واقعی بین متخصصان و چاپخانه‌دران وجود ندارد، گاهی دیده شده که اتحادیه چاپخانه‌داران زحمت این مسأله را کشیده و پادرمیانی کرده‌اند و این مشکل را برطرف کرده‌اند ولی در حال حاضر به خاطر اینکه متخصصان اتحادیه‌ای ندارند، خیلی کفه ترازو برابر و مساوی نیست و هیچ مرجع مشخصی وجود ندارد اما اگر متخصص وابسته به شرکت و یا نمایندگی خاصی باشد -که درصد آن بسیار کم است- مشکل با شرکت یا نمایندگی حل خواهد شد. در غیراینصورت در برخی مواقع دوستان چاپخانه‌دار در صورت مشکل به اتحادیه مراجعه می‌کنند و یا برخی از آنها با وساطت یکی از بزرگان مشکل را حل می‌کنند ولی این در صورتی است که چاپخانه‌دار مشکلی با متخصص پیدا کند، اگر متخصص با چاپخانه‌دار مشکلی پیدا کند، هیچ مرکز و مرجع مشخصی وجود ندارد.
اگر تعمیرکار، آسیبی به ماشین برساند، چه تضمینی برای جبران خسارت وجود دارد؟
باید دو چیز را مد نظر قرار داد، کسی که انتخاب کرده و کسی که انتخاب شده، منطق این‌گونه می‌گوید اگر کسی که انتخاب کرده از انتخاب خود مطمئن باشد و به تخصص و تجربه متخصصی که انتخاب کرده ایمان داشته باشد پس باید قبول داشته باشیم که حتما اتفاق غیرعمدی بوده و در واقع یک اتفاق رخ داده است که در برخی موارد بسیار بسیار ناراحت‌کننده و رنج‌آور است. در این صورت هر دو طرف بدون هیچ اختلافی حتما در جهت رفع خسارت پیش‌قدم خواهند شد. اما اگر انتخاب‌کننده به ناچار و یا به اشتباه انتخاب کرده باشد، فکر می‌کنم که خود او باید خسارت را پرداخت کند، چون اشتباه اول از طرف او بوده است. اما از دیدگاه دیگر، اگر انتخاب درست انجام شده باشد و شخص متخصص در دایره تخصص خود در حال اجرا باشد و به هر دلیل منطقی یا غیرمنطقی اتفاقی رخ دهد، مطمئناً شخص انتخاب‌شده که یک متخصص است توان پرداخت خسارت و یا جبران خسارت را خواهد داشت. چون در جایگاه درست ایستاده و درست انتخاب شده است.
چاپخانه‌داران تهران و شهرستان از نظر گرفتن خدمات تعمیرات، چه تفاوتی دارند؟
اختلاف بسیار زیاد است، اول از همه باید عنوان کنم به عنوان یک متخصص که ما در شهرستان‌ها مشکلات سرویس و خدمات زیاد داریم، که از دلایل آن می‌توان به ناآگاهی از شرایط سرویس و نگهداری، نداشتن نیروی کار مناسب و عدم حضور به‌موقع متخصص در چاپخانه و انتخاب اشتباه دستگاه اشاره کرد. چاپخانه‌داران ما در شهرستان باید در انتخاب دستگاه بسیار دقت کنند. از نظر من باید دستگاهی خریداری شود که در شرایط بسیار ایده‌ال قرار داشته باشد، که نیروی کار مناسب با آن فراهم باشد و هنگام خرید به نیروی کار آن توجه شود. استفاده از آن در آن باشد. از تجربیات دیگران استفاده شود. متخصص دستگاه از نظر تعداد باید بیشتر باشد تا زمان رسیدگی قابل قبول باشد. لوازم و قطعات یدکی آن راحت‌تر فراهم شود. تمام اینها مواردی است که در شهرستان در صورت بی‌توجهی باعث ضعف در تعمیر و نگهداری می‌شود. چاپخانه‌داران عزیز باید قبول داشته باشند که با وجود اینکه خدمت‌رسانی به آنها از وظایف ما است، اما در هر صورت فراهم کردن شرایط سفر برای سرویس در شهرستان حتما دشوارتر از تهران است. هم از لحاظ زمان رسیدن و هم در مدت زمان اقامت محدودیت‌هایی وجود دارد. البته که در برخی از شهرستان‌ها شاهد این هستیم که برخی از همکاران به صورت دائم در حال خدمت‌رسانی هستند، اما نه در تمام برندها و نه در تمام شهرستان‌ها. از نظر من دستگاه‌هایی که در شهرستان وجود دارد، البته نه به طور کامل، ولی غالباً در شرایطی به سر می‌برند که شرایط خوبی ندارد و این مشکل دو طرفه است. هم چاپخانه‌دار و هم متخصص، که باید به آن حتما رسیدگی شود.
