گروه پژوهش شرکت همتا
تردیدی نیست که ما شاهد دگرگونی‌های عمیقی در جهان هستیم، ویروس کووید ۱۹ باعث دگرگونی بنیادین در گردش کار کل جهان شده است. بسیاری از مردم جهان اکنون یا در قرنطینه خانگی هستند یا فاصله‌گذاری اجتماعی و فیزیکی را رعایت می‌کنند. فراگیری ویروس کرونا باعث شده روندهای متعددی شتاب گرفته و در عین حال روندهای دیگر از شتاب بیفتند. تردیدی نیست که کووید ۱۹ نیرویی دگرگون کننده است، ولی ما را به عصر صنعت ۰/۵ نزدیک نخواهد کرد.
چکیده گزارش Keypoint Intelligence
– ویروس ۱۹ Covid باعث شتاب‌گیری حرکت صنایع به سوی صنعت ۰/۴ شده، فناوری و گردش کار اینترنت اشیا (Internet of Things)یا IoT شده است.
– با اینکه در گذشته همه شرکت‌ها دلیل کافی برای رو آوردن به سیستم‌های گردش دیجیتال داشتند، کووید ۱۹ انگیزه قوی دیگری برای حرکت به سوی ساخت کارخانه‌های هوشمند همراه با سیستم تولید و چاپ هوشمند ایجاد کرده است.
– با اینکه تاکنون عقیده همگان بر این بود که داشتن یک دفتر برای افزایش و بهینه‌سازی تولید مورد نیاز است، این تئوری اکنون مورد چالش قرار گرفته است.
صنعت ۰ /۴ ( ۴.۰ Industry) چیست؟
طی دهه گذشته صحبت‌های فراوانی در مورد توسعه و پیشرفت صنعت ۰/۴ (۴.۰ Industry) یا انقلاب صنعتی ۰/۴ به میان آمده است. در حالی که متخصصان در مورد این که ما در کدام مرحله از فناوری قرار داریم، هم نظر نیستند (برخی معتقدند ما دوران پنجمین انقلاب صنعتی را که تمرکز آن اطلاعات و فناوری ارتباطی از راه دور است، تجربه می‌کنیم)، بیشتر آن‌ها معتقدند که صنعت ۰/۴ با ورود اینترنت و فناوری دیجیتال به عرصه صنعت، و به‌ویژه تجهیزات مجهز به اینترنت اشیا (IoT)، متولد شد. بسیاری نیز معتقدند اهمیت صنعت ۰/۴ از انقلاب صنعتی که با اختراع ماشین بخار توسط جیمزوات آمریکایی آغاز شد کمتر نیست.
انقلاب صنعتی ۰/۴ را می‌توان چنین خلاصه کرد:
1- اولین انقلاب صنعتی در سال ۱۷۸۴ با اختراغ ماشین بخار -که به سهم خود منجر به ظهور تجهیزات تولید مکانیکی، آبیاری مکانیزه و موارد دیگر شد- رخ داد.
2- اختراع الکتریسیته و نیروی برق در سال ۱۸۷۰ با تقسیم‌بندی نیروی کارو تولید انبوه، انقلاب صنعتی دوم را رقم زد.
3- تولید انبوه مدارهای الکترونیک ظهور تکنولوژی اطلاع‌رسان و اتوماسیون روندهای تولید باعث پدیدار شدن انقلاب صنعتی سوم شد.
4- فراگیری اینترنت، توسعه تکنولوژی‌های ارتباطی تلفن موبایل و اتوماسیون کامل گردش کار همه و همه، انقلاب صنعتی چهارم یا صنعت ۰/۴ ( ۴.۰ Industry) را رقم زده است. این انقلاب کماکان ادامه دارد و زندگی روزمره ما را تحت تأثیر قرار می‌دهد.
تردیدی نیست که ما در حال حاضر تحولات شگرفی را تجربه می‌کنیم. ویروس کووید ۱۹ باعث شده تا تغییر و تحولاتی بنیادین در نحوه کار و زندگی مردم رخ دهد.
در سراسر جهان اکنون میلیون‌ها انسان یا در قرنطینه هستند یا پروتکل‌های مربوط به فاصله‌گیری اجتماعی / فیزیکی (Social Distancing) را رعایت می‌کنند. فراگیری و جهانی شدن این ویروس باعث شتاب‌بخشی برخی روندها و در عین حال کاهش سرعت روندهای دیگر شده است. با در نظر گرفتن این تحولات، آیا می‌توان ادعا کرد که کووید ۱۹ باعث رقم زدن تغییرات زود هنگام در فعالیت‌های صنعتی شده است؟ هم بله و هم نه.
تردیدی نیست که کووید ۱۹ نیرویی دگرگون کننده و بنیاد افکن است، ولی باعث هدایت سریع تر ما به انقلاب صنعتی پنجم یا صنعت ۰/۵ ( ۵.۰ Industry) نخواهد شد. بلکه تنها به روند صنعتی چهارم شتاب بیشتری خواهد بخشید و باعث خواهد شد تا فناوری IoT و گردش کار صنعتی به مرحله بلوغ برسد.
انقلاب صنعتی چهارم در عمل
متخصصان بر این باورند که صنعت ۰/۴، چهار مفهوم و بینش اصلی و کلیدی دارد. این مفاهیم شامل ساخت هوشمند، کارخانه هوشمند، کارخانه تاریک (کارخانه با چراغ‌های خاموش) و فناوری اینترنت اشیا صنعتی می‌شود. تمام این چهار بینش خود بازتاب روندی اساسی‌تر و بزرگ‌تر هستند؛ اتوماسیون.
آنچه صنعت ۰/۴ را از دیگر انقلاب‌های صنعتی متمایز می‌کند تمرکز آن بر جمع‌آوری داده‌هاست (از طریق دستگاه‌هایی که به سیستم IoT مجهز هستند) تا از این رهگذر فرایند گردش کار و تولید تسهیل و تسریع پیدا کند. برای آن‌هائی که با مفهوم کارخانه تاریک آشنایی ندارند باید توضیح داد که کارخانه تاریک آخرین مرحله و نهایت اتوماسیون است. کارخانه چراغ خاموش به یک محیط کاری تمام اتوماتیک اشاره دارد، در حالی که افراد و ماشین‌ها در کنار یکدیگر و در یک کارخانه هوشمند کار می‌کنند. کارخانه‌های تاریک حتی به یک اپراتور برای انجام فعالیت‌های تولیدی نیاز ندارند!
این مفهوم و بینش با در نظر گرفتن همه‌گیری ویروس کووید ۱۹ ارزش بیشتری پیدا کرده است. ایده کارخانه‌ای که برای انجام فعالیت‌های خود به هیچ نیروی کاری نیاز ندارد، بدین مفهوم است که فرایند تولید می‌تواند بی‌وقفه انجام پذیرد. با این حال بسیاری از سازمان‌ها یا نمی‌خواهند یا نمی‌توانند به چنین سطحی از اتوماسیون دست پیدا کنند.
کارخانه یا چاپخانه هوشمند باعث می‌شوند تا تعداد زیادی از کارگران بیکار شوند زیرا بسیاری ازکارهای ساده و جزئی به‌طور خودکار انجام می‌شود.
صنعت ۰/۴ فضای دفاتر را نیز دگرگون خواهد کرد
فضای دفاتر اداری با فضای یک کارخانه صنعتی معمولی از بسیاری جهات چندان تفاوت ندارد. در هر دو مکان کارمندان باید با یکدیگر همکاری کرده تا محصولی را تولید و یا نیاز خاصی را برآورده کنند. در سال‌های گذشته، می‌شد ادعا کرد که در مقایسه با کارخانه‌ها، دفاتر تلاش بیشتری برای راه‌اندازی و به کارگیری سیستم‌های گردش کار دیجیتال می‌کردند. با این حال، بسیاری از شرکت‌ها و کسب و کارها هنوز ذهنیت دفتر مدار یا یک فضای مرکزی که کارمندان در آن جمع بشوند را رها نکرده بودند. داده‌هایی که توسط شرکت JLL گردآوری شده نشان می‌دهد که این برداشت به ویژه در بخش صنایع تکنولوژیک -که در سال ۲۰۱۹ بیش از ۱۰ میلیون دفتر بیشتر از صنایع دیگر از جمله بیمه و مالی اجاره کرده بود- نمود پیدا می‌کند.
این رویه بدان معنی است که بخشی از درآمد این شرکت ها صرف پرداخت اجاره می‌شود. دلایل متعددی برای صرف چنین هزینه‌ای وجود دارد. این دلایل شامل کسب اعتبار، راحتی، حتی عادت و سنت می‌شود. شرکت‌ها تنها به دلیل سابقه و عادت یک دفتر مرکزی دارند.
این وضعیت به احتمال قوی تغییر خواهد کرد. در حالی که بیشتر افراد معتقدند یک دفتر برای به حداکثر رساندن میزان تولید ضروری است، این نظریه اکنون به چالش کشیده شده است. بیشتر دفاتر در سراسر کشورهای پیشرفته و حتی در حال توسعه اکنون در حال راه‌اندازی سیستم‌های گردش کار از راه دور هستند. این شرکت‌ها چاره‌ایی ندارند جز این که کارآیی فعالیت‌های خود را بدون پشتیبانی یک فضای اداری محک زده و نظارت کنند.
اگر قرار باشد این شرکت ها با حداکثر توان تولیدی خود (یا نزدیک به آن) فعالیت کنند تقاضا برای دفاتر وفضای اداری کاهش شدیدی پیدا خواهد کرد. همین روند سیستم گردش کار جهانی را دگرگون کرده و نقطه پایانی خواهد بود بر سنتی دیرینه و در عین حال در آغوش گرفتن تمامی پتانسیل سیستم گردش کار دیجیتال.
دیگر تأثیرات کووید ۱۹
با این که برخی از چاپخانه‌داران ممکن است به نگهداری فضای چاپخانه خود نیاز داشته باشند، نباید فراموش کنند که تغییرات صنایع دیگر تأثیر خود را بر روی کسب و کار آن‌ها خواهد گذاشت.
ویرووس کووید ۱۹ بسیاری از رستوران‌ها را و سینماها را ورشکست کرد و معلوم نیست چه زمانی این کسب و کارها بار دیگر بتوانند احیا شوند.
آسیب‌هایی که این صنایع و صنایع دیگر دیده‌اند، تأثیر مستقیم بر صنعت چاپ خواهد داشت، زیرا سینماها و رستوران کارهای چاپی فراوانی سفارش می‌دهند. در عین حال ویروس کووید ۱۹ می‌تواند منشأ درآمدهای دیگری باشد. صنایعی که در اثر این همه‌گیری پدیدار شده و به سرعت رشد کرده اند. امروزه چاپکاران باید افق دید خود را گسترش دهند. دورنمای صنعت در جهان تغییر کرده، و در سال‌های آینده تحولات بیشتری را پشت سرخواهد گذاشت. هنوز برای پیش‌بینی تغییرات صنایع درآینده زود است ولی تردیدی نیست که تحولی در راه است.
جان کلام
با این که ویروس کووید ۱۹ هنوز باعث ظهور انقلاب صنعتی پنجم نشده است ولی نیاز به فراگیری صنعت ۴.۰ را گوشزد می کند. گردش کار دیجیتال و اتوماسیون دیگر یک انتخاب نیستند، بلکه ضرورت‌اند. دستگاه‌های IoT که از فناوری اینترنت اشیا برخوردارند، مسیری را پیش روی سازمان‌ها قرار می دهند تا بتوانند جریان‌های مالی خود را در دوران همه‌گیری ویروس حفظ کنند: آینده اکنون فرا رسیده است و هوشمندترین افراد از تمام پتانسیل آن به نفع خود استفاده می‌کنند.
