گرامی باد یاد ققنوس صنعت چاپ ایران یادنامۀ مهدی گلستانیان (۱۳۹۶ – ۱۳۰۶)

یک سال از فقدان مرحوم حاج مهدی گلستانیان گذشت در حالی‌که نام او در ردیف بزرگمردان صنعت چاپ ایران در خاطر خانوادۀ بزرگ چاپ، ثبت شده است.

مهدی گلستانیان عصارۀ چاپ بود؛ در خانواده‌ای اصیل و ریشه‌دار در چاپ متولد شد. پدر بزرگش ماشین‌آلات چاپخانه حبل‌المتین را از هندوستان به اصفهان آورد و حبل‌المتین اصفهان را بنا نهاد. پدر و عموهایش نیز در همین کار بودند. چایخانه خانوادگی، فضای بازی دوران کودکی و کار تابستانی او در نوجوانی و بود، سال ۱۳۲۴ در آستانۀ جوانی، تصمیمی جسورانه گرفت و با همکلاسی‌اش به تهران آمد و چایخانۀ کوچکی را به نام چاپ مهدیه در کوچه خندان (خیابان فردوسی) دائر کرد. با کار و تلاش شبانه‌روزی، و به برکت رفتار مسؤلانه و اعتمادآفرین خود، گام به گام پیش رفت. سال ۱۳۲۸ چاپ گلستانیان را با برادرش بنا نهاد، سپس چاپ زیبا را با شریک و رفیق همراهش در سال ۱۳۴۲در کوچه خواندنی‌ها راه‌اندازی کرد.
او که در حبل‌المتین چاپ سنگی و سربی دستی و پایی را تجربه کرده بود، با ماشین‌های ملخی و لترپرس کارکرد و در چاپ زیبا از اولین چاپخانه‌دارانی بود که سیستم افست را به کار گرفت.

حسن خُلق و فعالیت‌های جمعی
اخلاق نیکو، تدبیر، خلاقیت و مردمداری و پاکدستی او موجب دعوت مکرر او به شراکت می‌شد. همکاری و شراکت با مرحوم مرتضی نوریانی در شرکت صنایع چاپ ایران یکی از آن موارد است. تأسیس شرکت تهران نامه (۱۳۵۰) و بعدها شرکت گراورسازی زیبا (۱۳۴۵) از موارد دیگر است. خودش دربارۀ این شراکت‌ها می‌گفت: «ده‌ها جا من شراکت داشتم و همه جا به خوبی و خوشی از شرکای خودم جدا شدم.»
علاوه بر این‌ها، او، از پیشگامان فعالیت‌های صنفی نیز بود و تأسیس شرکت تعاونی چاپخانه‌داران تهران در سال ۱۳۵۳ به نام او رقم خورد.
حاج مهدی گلستانیان مردی خانواده دوست بود و چندین شرکت خانوادگی را پایه‌گذاری کرد تکنو چاپ (تأسیس ۱۳۵۴) که چندسال بعد به . مجتمع ایران زمین تغییرنام یافت، نقطه عطفی در این سرمایه‌گذاری‌ها بود که در سال‌های بعد با افتتاح مجتمع ایران زمین در هشتگرد، ابعاد وسیع‌تری یافت، در ادامه، او مرکب سازی ترموکالر، سیلندرسازی نقش مهر و شرکت نوین پلاستیک را با کمک همسر و فرزندانش تأسیس کرد.

توسعه چاپ و بسته‌بندی
او در تمام سال‌های فعالیت حرفه‌ای خود، پیشگام استفاده از فناوری‌های نوین چاپ بود. سال ۱۳۵۴ با نصب دستگاه‌های چاپ فلکسو و چاپ هلیوگراور، صنعت چاپ لفاف و فویل آلومینیوم، خونی تازه در رگ‌های چاپ بسته‌بندی وارد کرد، و همپا با پیشروان صنایع غذایی ایران، روز به روز کیفیت چاپ بسته‌بندی‌ها را ارتقا بخشید.
در آن سال‌ها که دانش فنی سیلندرسازی برای چاپ گراور، در کشور بس محدود بود، گلستانیان با استخدام چهار متخصص انگلیسی، طی چندین سال، فوت و فن این کار را بومی کرد. همچنین با به کارگیری ابزار دقیق کنترل کیفیت چاپ و ایجاد آزمایشگاه مرکب، گام‌های بزرگی به سوی تضمین کیفیت برداشت. گلستانیان انگیزۀ توسعه صنعت چاپ لفاف و چند لایه‌ها را در کشور تقویت کرد.
به گفته یکی از کارشناسان برجسته شیمی، گلستانیان به تنهایی‌، بدون ادعا و بدون هیچ کمکی این کار را انجام داد. این آزمایشگاه از آن دسته کارهایی است که معمولاً باید از مجموعه‌های بزرگ مثل وزارت نفت، پتروشیمی و علوم تحقیقات انتظار داشته باشیم.
حاج مهدی گلستانیان همیشه در آرزوی ایجاد شرایطی برای ارتقای دانش فنی و کار روشمند و با کیفیت در چاپخانه‌های ایران بود. این سخن از اوست: «همیشه دو آرزو داشته‌ام، اول دانشگاه تخصصی چاپ، دوم مرکز تحقیقات. این کارها مملکت را دگرگون می‌کند. به نظر من تحقیقات در کشور ما در حد صفر است و آنچه هست در حد شوخی است.»

گلستان در آتش
تیتر «آتش‌سوزی در کارخانه تکنو چاپ» که روز چهارشنبه ۲۲ تیر ۱۳۶۳ در روزنامه کیهان به چاپ رسید، عنوانی کوتاه برای سوختن کامل ماشین‌آلات و تأسیسات چاپخانه‌ای بزرگ و همۀ انبارهای مواد مصرفی آن بود.
گلستانیان خود با کمک کارکنان چاپخانه به یاری آتش‌نشانان آمده بود و در آن هنگامۀ جهنمی، به کارکنان شرکت روحیه می‌داد. یکی از کارگران سر را به دیوار تکیه داده و گریه می‌کرد، گلستانیان به او می‌گوید چرا گریه می‌کنی؟ او جواب می‌دهد: «آقا سوخت، همه‌اش سوخت!» به او می‌گوید: «من و تو که نسوخته‌ایم، با یاری خدا درستش می‌کنیم.»
با چنین روحیه‌ای، لقب «ققنوس صنعت چاپ ایران» برازندۀ اوست. پایان سانحه، آغاز حماسه‌ای شد تا چاپخانه ایران زمین با شکوه تمام روی خاکستر تکنو چاپ قدعلم کند.
دو فرزند گلستانیان که خارج از کشور بودند، به کشور بازگشتند تا در این حماسه شرکت کنند. آن‌ها به کمک کارکنان چاپخانه نزدیک به دوسال به بازسازی چاپخانه همت گماشتند. در این مدت هیچ یک از کارکنان اخراج نشدند و همگی با دل و جان در شکل‌گیری مدرن‌ترین چاپخانۀ چاپ لفاف کشور مشارکت کردند.

احساس مسؤلیت نسبت به کارکنان و جامعه
شادروان مهدی گلستانیان برای بسیاری از کارکنان چاپخانه، نقش پدری مهربان را ایفا می‌کرد. این عبارت بارها از زبان کارگران واحدهای مختلف شنیده شده است. خودش می‌گفت سعی می‌کنم روابط مسؤولانه و صمیمانه‌ای برقرار باشد و آن‌ها را به کار گروهی تشویق می‌کنم. محیط کار باید شاد و دلپذیر باشد.
او همچنین توجه ویژه‌ای به حفاظت از محیط زیست داشت و پیشگام گرفتن گواهی‌نامه ISO در این زمینه بود. او ادعای محیط زیستی در کشور را یک شوخی می‌دانست و می‌گفت: «سعی کردم در مجموعه خود از همۀ پرنسل زحمتکش بخواهم که با محیط زیست، آب، خاک و هوا لج و لجبازی نکنند.»
او طی ۷۰ سال فعالیت در صنعت چاپ رفتاری مسؤولانه با همکاران و مشتریان داشت و هیچگاه گرفتار وسوسه‌های فرصت‌طلبانه نشد.
انوشیروان سپهرآرا که نزدیک به چهار دهه در کنار گلستانیان کار کرده است، می‌گوید: «در طول این همه سال حقوق پرسنل حتی یک روز با تأخیر پرداخت نشده و یک ریال چک برگشت نشده است.» ‌بی‌سبب نیست که همکاران و مشتریان همیشه برای او احترام ویژه‌ای قابل بودند.
گلستانیان از جمله بانیان چندین صندوق قرض‌الحسنه بود و از این طریق گره از کار بسیاری از درماندگان می‌گشود.

راه پدر ادامه دارد …

در گذشت شادروان مهدی گلستانیان که تا آخرین روز حیات به چاپخانه می‌آمد و نقش اساسی در روند کارها داشت، فرزندانش را با تصمیم‌گیری سختی مواجه ساخت. چرا که همگی مشغول مدیریت در شرکت‌های خود بودند. این‌که چه کسی انجام مسئولیت‌های ایشان را به عهده گیرد، آسان نبود. این تصمیم چندین ماه به طول انجامید و سرانجام فرزندان از بین خود یکی از برادران را انتخاب کردند. وی با حمایت کلیه اعضای خانواده عهده‌دار این مسؤلیت شد و همگی پیمان بستند که راه آن بزرگوار را ادامه دهند و نام ایران زمین و شادروان مهدی گستانیان را برای همیشه زنده نگه دارند.