چاپ و جعبه‌سازی دارویی از این قرار است
یک ماه اخیر یعنی از نیمه مهر تا نیمه آبان امسال، ماه هودیس پارس بود. این مجتمع تخصصی چاپ، به لطف ارائه تخصص و توانمندی‌های خود در دو نمایشگاه معتبر دارویی(ایران فارما و فارمکس)؛ گرفتن جایزه جشنواره فارمکس خاورمیانه برای طراحی و چاپ بهترین بسته‌بندی دارویی و سپس بازدید مدیر کل جدید چاپ و نشر و هیأت همراه به نشانه تقدیر از نسل جوان و خلاق در خانواده چاپ کشور، در کانون توجه رسانه‌های صنعت چاپ و بسته‌بندی قرار گرفت. اما در آن خبرها مجالی برای تشریح پس‌زمینه این موفقیت‌ها و تلاش و تکاپو و هزینه برای کسب دانش فنی و تخصص و پیاده‌سازی استاندادهای معتبر در حوزه چاپ و بسته‌بندی دارویی فراهم نمی‌شد.
آشنا شدن با تلاش‌های چاپخانه هودیس پارس برای گذر از مسیر ناهموار و پرچالش توسعه و کسب قابلیت‌های تخصصی و اعتماد آفرین در حوزه چاپ و بسته‌بندی دارویی، قصه‌ای است شنیدنی که بیان جزئیات آزمون و خطاها و ضرر و زیان‌ها، شکست‌ها و سپس موفقیت آن، خودکتابی مفصل است.
در این جا با گوشه‌هایی از این پویش افتخارآفرین، و امکانات، قابلیت‌ها، روش‌ها و سیستم گردش کار مجتمع چاپ هودیس پارس آشنا می‌شویم.
راوی و همراه ما در بازخوانی این تجربه موفق، قهرمان اول داستان، یعنی امیر هومن محمدی، مدیرعامل هودیس پارس است.
چاپخانه هودیس پارس به فاصله ده روز در دو نمایشگاه ایران فارما و فارمکس شرکت کرد در حالی که در نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی حضور نداشت، چرا؟
ما چندین سال است که به طور اختصاصی در زمینه بسته‌بندی دارویی فعالیت داریم. تقریباً هیچ کار چاپی غیر از سفارشات دارویی در هودیس پارس، انجام نمی‌شود. بنابراین جامعه مخاطب ما به طور اخص در نمایشگاه‌هایی مثل ایران فارما و فارمکس حضور دارد و منطقی است که آنجا حضور داشته باشیم. ما همیشه از نمایشگاه چاپ و بسته‌بندی بازدید می‌کنیم و از پیشرفت همکاران در شاخه‌های مختلف چاپ و بسته‌بندی، دلگرم می‌شویم.
شرکت ما در نمایشگاه ایران فارما و فارمکس، حضور در کنار مشتریان و سفارش‌دهندگان بالقوه‌ای است که نیازهای خاصی در زمینه چاپ و بسته‌بندی و متعلقات آن دارند. در این نمایشگاه‌ها فرصت کافی برای تبادل نظر، مباحث کارشناسی و درک متقابل از نیازها و امکانات طرفین فراهم می‌شود. حالا دیگر، هودیس پارس، پای ثابت این دو نمایشگاه دارویی است.
جایزه بهترین طراحی و چاپ بسته‌بندی ثانویه دارویی در جشنواره فارمکس به هودیس پارس اهدا شد. در ویدئو کوتاه این جشنواره دیدیم که مجری می‌گوید: «داوری این جوایز یک سال زمان برده است.» لطفا درباره این جایزه کمی توضیح دهید.
فارمکس خاورمیانه نمایشگاهی است سالانه که زیر نظر سندیکای دارویی کشور برگزار می‌شود این نمایشگاه معتبر علاوه بر غرفه‌های شرکت‌های معتبر دارویی، بیش از ۵۰ کارگاه تخصصی و آموزشی برگزار می‌کند که اساتید درجه اول داخلی و خارجی و شرکت‌های پیشرو در این صنعت، دستاوردهای خود را ارائه می‌دهند. در کنار این فعالیت‌ها، جشنواره‌ای نیز برگزار می‌شود که یکی از جوایز آن مربوط به طراحی و چاپ بسته‌بندی دارویی است.
داروها پس از بسته‌بندی اولیه (مثل پوکه آمپول یا بلیستر قرص و کپسول) باید در بسته‌بندی مناسبی جا بگیرند که به آن بسته‌بندی ثانویه می‌گویند. بسته‌بندی اولیه در کارخانه دارویی شکل می‌گیرد، اما بسته‌بندی ثانویه، مستلزم طراحی، چاپ، عملیات تکمیلی و تبدیلی است که در چاپخانه انجام می‌شود. جایزه هودیس پارس در جشنواره فارمکس ۲۰۲۱، مربوط به بسته‌بندی ثانویه داروهاست.
انجام سفارش یک بسته‌بندی دارویی چه مراحلی دارد؟
معمولاً با دریافت سفارش از سوی مشتری، مشخصات فیزیکی، حجم، وزن و شکل بسته، مشخص می‌شود. ملاحظات نگهداری، حمل و نیز قرار گرفتن در قفسه داروخانه، همچنین شرایط نگهداری و استفاده توسط بیمار به دقت بررسی می‌شود. براساس این داده‌ها، طراحی فیزیکی جعبه صورت می‌گیرد. درباره نوع مقوا و گراماژ آن، همچنین نوع بروشور و نحوه قرار گرفتن آن در بسته و همراه دارو نیز همه ملاحظات در نظر گرفته می شود.
در این مرحله نکات فراوانی از نظر مصرف بهینه مقوا و موادمصرفی، جادادن تعداد معینی بسته در یک بسته‌بندی چندتایی و سپس در کارتن، مقاومت ضربه‌ای و نگهداری در دمای اتاق یا یخچال و غیره و نیز ایمنی و استحکام درب جعبه و سهولت باز و بسته‌کردن آن، در عین حفاظت از دارو و غیره و غیره با محاسبات دقیق، انجام می‌شود، سپس از نقطه نظر اجرا در ماشین‌آلات چاپ و دایکات و جعبه چسبانی و نیز جاگذاری دارو در واحد بسته‌بندی کارخانه دارویی، بررسی می‌شود در مورد طرح‌های جدید و خلاقانه، این روند پیچیده‌تر است. در نهایت چند جعبه سفید و بدون چاپ به کارخانه داروسازی می‌دهیم، آنجا در فرایند بسته‌بندی خود، آن‌ها را تست و از هر نظر بررسی می‌کنند و نتیجه را به ما اعلام می دهند. پس از رفع اشکالات احتمالی و تائید مشخصات فیزیکی، نوبت به طراحی گرافیک می‌رسد.
طراحی گرافیک بسته‌بندی دارویی هم، نیازمند شناخت ملاحظاتی چند است، سوای جنبه‌های زیبایی‌شناسی و تناسب آن با نوع دارو و انتخاب رنگ‌های مناسب، باید از امکانات و محدودیت‌های چاپ هم به خوبی مطلع باشید.
دراین زمینه انتخاب فونت و لی‌آت آن‌ها و خوانایی و وضوح حروف و نیز رعایت جای دقیق بارکدها و نشان‌های مختلف اهمیت دارد.
بعضی داروهای صادراتی هستند که بروشور آن‌ها چندزبانه است. مثلاً بروشور بعضی داروهای خاص داشته‌ایم که به هفت زبان مختلف نوشته شده بود. همه این حروف در واحد گرافیک چیده و غلط‌گیری، تصحیح و لی‌آت می‌شوند. این کارها دقت بالایی نیاز دارد.
طراحی گرافیک بسته‌بندی هم با چندبار رفت و برگشت تأیید می‌شود. (مثلا با توجه به این که اغلب کارهای دارویی با رنگ‌های پنتون چاپ می‌شوند، باید ابتدا مرکب‌های مورد نیاز طبق کد پنتون مربوطه، همچنین مقوای خاصی که در سفارش قید شده، مهیا شوند.)
مراحل پیش از چاپ، چاپ و عملیات پس از چاپ نیز ابتدا برنامه‌ریزی می‌شود، در هر مرحله کنترل کیفیت صورت می‌گیرد و با گرفتن تأییدیه از مرحله ای به مرحله بعد می‌رود. در واقع چندین ایستگاه کنترل کیفیت و بازرسی باید پاس شوند تا تأیید انجام عملیات بعدی داده شود.
با این توضیح، واحد طراحی باید در چاپخانه مستقر و در ارتباط نزدیک با واحد برنامه‌ریزی و تولید باشد.
دقیقاً همین طور است. تیم طراحی ما، متشکل از چندین طراح گرافیک، آشنا به ریزه‌کاری‌های فرایند آماده‌سازی پیش از چاپ و چاپ و پس از چاپ هستند که به جزئیات بسته‌بندی دارویی واستانداردهای مربوطه اشراف دارند.
حالا که صحبت از طراحی گرافیک شد بد نیست یادآوری کنم که هودیس پارس در بدوتأسیس در دهه ۷۰ با انجام کارهای گرافیک و تبلیغات راه‌اندازی شد که یکی از خدمات آن، غرفه‌سازی بود. این فعالیت هنوز هم شاخه‌ای از هودیس پارس است. حتماً در خبر مربوط به جایزه فارمکس ۲۰۲۱، شنیدید که هودیس پارس علاوه بر جایزه چاپ و بسته‌بندی دارویی، جایزه بهترین غرفه‌آرایی در نمایشگاه فارمکس خاورمیانه را هم از آن خودساخت.
آیا برای چاپ جعبه‌های دارویی به ماشین‌های خاصی نیاز هست؟
راستش در این مورد، به جای ماشین خاص، بهتر است از گردش کار خاص سخن بگوئیم. ماشین‌های چاپ ما برای جعبه‌های مقوایی و بروشور، همان ماشین‌های افست است. البته که دستگاه‌های چاپ ما باید به روز و با کیفیت باشند که از نظر دقت چاپ و سرعت تولید، کارایی لازم را داشته باشند. ماشین رولند ۷۰۵ پنچ رنگ با لاک و تحویل بلند که ما پارسال نصب کردیم، نسبت به ماشین‌های معمولی این تفاوت را دارد که مجهز به دوربین‌های خاص برای تشخیص ورق‌های دارای اشکال چاپی و نوسان رنگ است. همچنین سیستم CIP4 است که با آن می‌توان تنظیمات ماشین را براساس هر کار، انجام داد و قابلیت اتصال شبکه‌ای به مرحله پیش از چاپ را دارد. اما قابلیت‌های ماشین‌های چاپ به تنهایی، تضمینی برای چاپ استاندارد و با کیفیت مطلوب برای جعبه‌های دارویی نیست. مهم‌تر از آن رعایت پروتکل‌هایی است که تقریباً در کلاس چاپخانه‌های امنیتی است.
البته در بخش پس از چاپ به ماشین‌های خاصی نیاز هست، مثل تاکن‌های بروشور که باید از پس تاهای خاص برآیند. ولی همان طور که گفتم، پیش از خود ماشین‌آلات، پروتکل‌های کنترلی و نظارتی و نیز سیستم گردش کار است که اهمیت دارد.
لطفا چندکلمه‌ای به اختصار درباره پروتکل‌های خاص چاپخانه هودیس پارس بگوئید.
بخشی از ویژگی‌های کارما مربوط به سیستم گردش کار و کنترل کیفیت و مدیریت رنگ می‌شود، مثل پری فلایت در مرحله پیش از چاپ و تنظیمات خروجی متناسب با پروفایل هر ماشین چاپ و مجموعه اقداماتی که در چارچوب مدیریت رنگ صورت می‌گیرد، در اینجا به این مسائل نمی‌پردازیم، هرچند که هر کدام به جای خود بسیار مهم و شرح آن‌ها نسبتاً مفصل است. تنها به بعضی پروتکل‌ها در مورد چاپ بسته‌های دارویی مطابق استانداردهای معتبر (مثلاً GMP) اشاره می‌کنم:
هر روز صبح قبل از شروع به کار ماشین‌ها، مسئول کنترل کیفیت (QC) می‌رود پای هر ماشین چک می‌کند، که کار قبلی تمام شده باشد، هیچ باطله‌ای هم در اطراف ماشین به جا نمانده باشد. زینک‌ها و باطله‌ها باید معدوم شوند که گزارش آن‌ها ثبت می‌شود.
در واقع مسئول QC یک چک لیست را کنترل کرده و تیک می‌زند و تأیید شروع کار بعدی را به اپراتور می‌دهد. از هر مرحله به مرحله بعدهم، چنین اقداماتی انجام می‌شود.
همه استانداردهای ایزو مخصوص چاپخانه را رعایت می‌کنیم. براین اساس بازرسی کارها را در هر مرحله براساس AQL تعریف شده (سطح کفیت قابل قبول)، انجام می‌دهیم. مثلاً ۲۰ ورق چاپ شده یا ۲۰ ورق دایکات شده یا جعبه آماده شده را به صورت تصادفی از یک کار برمی‌داریم و کنترل می‌کنیم، اگر یکی از آن ۲۰ تا یا دو تا از آن‌ها مردود شود، کل کار را باید کنار گذاشت. تازه این بازرسی‌ها، بعد از کلی روش‌های کنترلی در حین فرآیند و انجام هر مرحله از عملیات، چاپ و عملیات تکمیلی، صورت می‌گیرد.
پس برای این منظور است که آزمایشگاه مجهزی در چاپخانه دارید؟
بله، دقیقاً، چون ما در چند مرحله برای ارزیابی موادمصرفی و تأیید عملیات به آزمایش نیاز داریم. در واقع آزمایش‌های ما تعدادی مربوط به موادمصرفی ورودی به انبارهاست (مثل کاغذ و مرکب و غیره) و دیگر آزمایش‌های حین فرایند که برای اندازه‌گیری قشر مرکب، میزان مهاجرت مرکب و چسب از روی مقوا یا جعبه، عمق خط تا و عملکرد صحیح آن، کیفیت پرفراژ و دایکات و غیره انجام می‌شود.
انجام این آزمایش‌ها علاوه، بر پرسنل آموزش دیده، مستلزم به کارگیری تجهیزات دقیق و گران قیمت است.
انجام این پروتکل ها و اعمال چنین استانداردهای سخت‌گیرانه‌ای، علاوه بر سختی کار و اختصاص نیروی کار اضافی و به کارگیری تجیهزات، در مقایسه با چاپخانه‌ای معمولی، هزینه‌های بیشتری را هم تحمیل می‌کند. آیا مشتریان این هزینه‌های اضافی را می‌پردازند؟
بله، واضح است که این روش کار و استفاده از آزمایش‌ها و تجهیزات خاص و نیروی کار دوره دیده، هر یک به سهم خود بر هزینه‌های ما می‌افزاید. اما از طرفی همین روش‌ها و استانداردسازی و انجام کارها توسط نیروهای کار بلد و اعمال نظارت، موجب کاهش خطا، جلوگیری از زیان‌های بزرگ و سرعت و دقت انجام کارها مطابق برنامه‌ریزی می‌شود که در مجموع، جلو بسیاری از هزینه‌های دیگر را می‌گیرد.
خوشبختانه اغلب مشتریان چاپخانه هودیس پارس، به ارزش کار ما پی برده‌اند و تا حدی هزینه‌های آن را با جان و دل می‌پذیرند. بعضی از مشتریان هم وقتی از نزدیک در جریان مزیت‌های کار ما قرار می‌گیرند و نتیجه کار را می‌بینند، به تدریج به ما وابسته می‌شوند و ترجیح می‌دهند به جای رفتن به جای ارزان‌تر، با ما بمانند و درصد بیشتری هزینه کنند. چرا که به این ترتیب، کیفیت بسته‌بندی‌های خود را تضمین می‌کنند.
شما خوب می دانید که اعمال پروتکل‌های نظارتی که عرض کردم، چقدر هزینه‌زاست. ما با هیچ زینکی دوبار چاپ نمی‌کنیم، چه ۱۰۰ دور چاپ کرده باشد، چه صدهزار دور. از هیچ باطله کار قبلی برای تنظیم کار بعدی استفاده نمی‌کنیم و ضایعات اول خط ما شاید به ۵۰۰ برگ هم برسد که هزینه‌ای بسیار بالاست. آزمایشگاه و سایر کنترل‌ها و مرجوع کردن بخشی از کارها که میزان انحراف آن‌ها از کیفیت مطلوب( ΔE )، در محدوده غیرمجاز باشد، همه و همه پرهزینه‌اند. ولی این‌ها استانداردهای یک کار چاپی دقیق و براساس شاخص‌های تعیین شده است.
برای به روز رسانی امکانات و همین روش‌ها چه اقداماتی صورت می‌دهید؟
به نکته خوبی اشاره کردید. علیرغم همه تمهیداتی که چیده‌ایم و با وجود فراهم کردن تجهیزات و بسترسازی برای گردش‌کار مناسب، باز هم باید پیوسته توجه داشته باشیم که تازه‌ترین روش‌ها و تجهیزات و نرم‌افزارها را برای چاپخانه فراهم آوریم. واحد R&D ما با جدیت در این زمینه در حال تحقیق و بررسی است. همچنین برای ارتقای نیروی انسانی، برنامه‌های پیوسته و مؤثری را اجرا می‌کنیم. ماندن در بازار تخصصی صنعتی پررقابت مثل دارو و همراه شدن با شرکت‌های پیشرو که محصول خود را در بازارهای صادراتی و اروپایی عرضه می‌کنند، مستلزم تلاش و کوشش مداوم و به روزرسانی همه بخش‌های چاپخانه است.
براساس این نگرش و در نتیجه بررسی‌های واحد R&D باید منتظر توسعه هودیس پارس در چه بخشی باشیم؟
ما الان نیاز به بالا بردن ظرفیت تولید داریم و باید تعداد ماشین‌های چاپ وطلاکوب و دایکات، را افزایش دهیم، همچنین سیستم تاکنی تخصصی و چسب‌زنی فول اتومات را در برنامه داریم، اما الان توسعه چاپخانه مستلزم توسعه فضاست که مشکلات خاص خود را دارد. به هر حال امیدواریم به لطف مشتریان وفادار و حمایت متخصصان صنعت چاپ و کارکنان متعهد هودیس پارس، در آینده شاهد توسعه متوازن و کارایی هر چه بیشتر این چاپخانه در سطح استانداردهای جهانی باشیم.
در پایان لازم می‌دانم از همدلی و حمایت معنوی همکاران گرامی و خانواده بزرگ صنعت چاپ قدردانی کنم باید بگویم موفقیت هودیس پارس در واقع دستاورد خانواده بزرگی است که به این عضو کوچک خود انگیزه می‌دهند.
