فهرست مطالب
گروه پژوهش
این صحنه را تصور کن: زمان ۱۱ دسامبر ۱۸۴۳ است. شما سر هنری کول (Sir Henry Cole) هستید. یک کارمند دولت، بنیانگذار موزه، اصلاحکننده سیستم پستی کشور و شیفته پروانهها. سیل نامه را از دوستانتان دریافت میکنید و بر اساس اصول و آداب دوران ملکه ویکتور در انگلیس شما باید به همه این نامهها پاسخ بدهید. تل نامهها بزرگ و بزرگتر میشود و اضطراب شما بیشتر و بیشتر. شما به یک راهحل نیاز دارید. آنچه کول برای حل این مشکل انجام داد ناخواسته یکی از ماندگارترین جریان مالی در تاریخ چاپ جهان را رقم زد.
کارآفرین تصادفی
راهحل کول در عین سادگی، زیبا و برازنده نیز بود. او از دوست هنرمندش جان کالکات هورسلی خواست تا تصویری که بتوان آن را از طریق چاپ بازتولید و تکثیر کرد، بسازد. او نیزیک تصویر سهقسمتی (سه لتی یا ترپیتک) طراحی کرد که در آن خانواده کول لیوانهای خود را به نشانه جشن و سرور بالابرده بودند (به نظر میرسید کودکان نیز در حال نوشیدن شراب هستند که در آن زمان عملی غیرقانونی و غیراخلاقی بود و باعث رسوایی طراح شد)، درعینحال صحنههایی از کارهای خیریه و عامالمنفعه نیز به تصویر کشیده شده بود.
کول ۱۰۰ نسخه از این طرح را روی ورق مقوا چاپ کرد و دو واژه «به» و «از» را نیز روی کارت تبریک همراه با یک خط برای اضافه کردن نام فرستنده و گیرنده گنجاند. او چند کارت را برای مصرف شخصی استفاده کرد و بقیه را در مغازه خودش به نمایش گذاشت و فروخت. برخی از تاریخنگاران ادعا میکنند ازلحاظ تجاری این کارتهای تبریک یک شکست تمامعیار بود. ولی تردیدی نیست زمان موفقیت و به ثمر رسیدن این ایده هنوز فرا نرسیده بود.
هنگامیکه ساختار و فرصت با یکدیگر تلاقی میکنند
آنچه زمان عرضه کارت کریسمس کول را به پدیدهای موفق و درخشان تبدیل کرد این واقعیت بود که سه سال پیش او برای اولین بار نیز ایده ارسال نامههای پستی را در قبال یک پنی (Penny Post) پیشنهاد و اجرا کرده بود.
قطار، جایگزین ارابههای اسب کش شده بود، که به سهم خود باعث شد ظرفیت ارسال نامهها و بستههای پستی تا حد زیادی افزایش پیدا کند. همه این عوامل انقلابی در ارسال کارتهای کریسمس رقم زد. با این حال دههها طول کشید تا بازار و فناوری به یکدیگر برسند. انفجار واقعی در دهه ۱۸۷۰ و ۱۸۸۰ رخ داد. تلاقی سه عامل، پیشرفت تکنولوژی، اقتصاد مطلوب و تغییرات جمعیتی باعث ایجاد تقاضای فراوان برای کارتهای کریسمس شد.
نقش فناوری
کرومولیتوگرافی (لیتوگرافی رنگی) همهچیز را تغییر داد، هنگامیکه یک مهاجر آلمانی به نام لوییس پرنگ مغازهای در حوالی شهر بوستون در دهه ۱۸۷۰ برپا کرد. او فقط کارتهای تبریک کریسمس چاپ نمیکرد، کارهای مینیاتوری نیز چاپ میکرد. در برخی از طرحهای او تا ۳۰ رنگ استفادهشده بود. جلوههای ویژه ازجمله برجسته سازی، ورنی و دیگر تزئینات چاپی در تولید آنها بهکار رفته بود. تا دهه ۱۸۸۰ پرنگ سالانه ۵ میلیون کارت چاپ میکرد. فرایند چاپی که زمانی باید با دست رنگآمیزی میشدند به چاپ انبوه رسید. سپس در سال ۱۸۸۳، ایالت متحده نرخ واحد برای مرسولههای پستی تعیین کرد. ناگهان هزینه ارسال یک کارتپستال به یکی از اعضای خانواده در ایالت کالیفرنیا برابر با ارسال همان کارت به چند خانه دورتر در همان محله شد.
با مقرونبهصرفه شدن عملیات چاپ خرید کارتهای تبریک کریسمس برای تودههای مردم امکانپذیرشد. این کارتها در مغازههای فروش تنباکو و سیگار و همچنین بقالیها به فروش میرسید. در دهه ۱۹۲۰، صنعت چاپ و تولید کارت کریسمس بیش از ۵ هزار کارگر آمریکایی را به خدمت گرفته بود. طرحهای کارت پستالها هرسال توسط هنرمندانی که دستمزد خوبی میگرفتند تولید میشد. مالکان این طرحها از آن بهخوبی محافظت میکردند تا کسی نتواند از آنها تقلید یا کپیبرداری کند. کارتهای کریسمس به یک کسبوکار پرسود تبدیل شدند.
کارتهای کریسمس فراگیر شدند
کارتهای کریسمس مدرن آنگونه که ما میشناسیم برای اولین بار توسط جویس هال و برادرانش عرضه شدند. آنها در سال ۱۹۱۵ انقلابی در فرمت اینگونه کارتها به راه انداختند. شرکت برادران هال که بعدها هالمارک نامیده شد کارت در ابعاد ۶*۴ اینچ (سانتیمتر ۱۲*۱۵) که تاخورده و درون یک پاکت قرار میگرفت عرضه کردند. در اواخر قرن کارتهای کریسمس به یک فرهنگ آمریکایی تبدیل شدند. بهطور میانگین یک خانواده آمریکایی سالانه ۳۰ کارت تبریک میخرید.
برای صنعت چاپ، این شوقوذوق تبدیل شد به یک جریان مالی قابل پیشبینی فصلی که مثل یک ساعت کوکی میشد روی آن حساب کرد. استودیوهای طراحی پیشرفت کرده و پردرآمد شدند. کارگاههای تولید جلوههای ویژه چاپی افزایش پیدا کردند. کاغذهای نفیس و باکیفیت فروش خوبی پیدا کردند. بازار کارت کریسمس به یک نیروی محرکه قدرتمند برای ارتقا همهچیز از فن طلاکوب گرفته تا دایکات شد.
امروزه (حتی در اوج قدرت تکنولوژی دیجیتال) کارتهای کریسمس یک بازار پررونق است:
- آمریکاییها سالانه ۲/۱ میلیارد کارت تبریک کریسمس میخرند
- کارت تبریک کریسمس ۲۳ درصد از کل بازار ۵/۶ میلیارد دلاری کارتهای تبریک را به خود اختصاص دادهاند
- تقریباً ۷۳ درصد از آمریکاییها هنوز هرساله کارت کریسمس برای نزدیکان و اعضای خانواده خود میفرستند
البته تردیدی نیست که این بازار نیز در حال کوچکتر شدن است ولی همانگونه که مارک تواین میگوید: «گزارشها مربوط به مرگ من تا حد زیادی اغراقآمیز است.» کارت تبریک کریسمس هنوز هم جریان مالی هنگفتی ایجاد میکند.
صنعت چاپ مدیون سر هنری کول است
درحالیکه سال ۲۰۲۵ به پایان میرسد و ما همه مشتاق رسیدن سال ۲۰۲۶ هستیم، بد نیست یادی هم از سر هنری کول بکنیم. او تنها در تلاش بود مشکل خوش را حل بکند، ولی با این کار او صنعتی را پایهگذاری کرد که باعث کسب درآمد ماندگار برای بسیاری از چاپکاران، طراحان و کارکنان مراکز پستی برای مدت ۱۸۱ سال شد. باید به کسی که فقط نمیخواست به آنهمه نامه جواب بدهد گفت دستمریزاد!
