فهرست مطالب
عصر یک روز پاییزی، وقتی نسیم خنک بر دیوارهای بلند کارخانه صنایع بستهبندی کارتن توحید میوزید، به بازدید از کارخانهای نیمقرنی رفتیم؛ جایی که یادآور شناسنامه کارتنسازی در کشور است و با نام علی کرامتی بنیانگذار این کارتنسازی گره خورده است. کرامتی که کارخانه را در ۱۳۵۷ بنا نهاد، نه تنها با تولید ورق و کارتن سه و پنج لایه چاپ شده به توسعه صنعت کمک شایانی کرد، بلکه با حمایت از انجمن مدیران صنایع کارتن و ورق و همکاری در پروژههای دیگر، پیشگامی در بستهبندی سلولزی ایران را تداوم بخشید. امروز، این میراث توسط فرزند او؛ جواد کرامتی، ادامه مییابد. در تور جذاب بازدید از خطوط تولید کارتن توحید و سپس نشست در دفتر مدیریت، گفتوگوی مفصلی با جواد کرامتی(رییس هیات مدیره)، افشین پیرجانی (مدیرعامل) و توکل نوروزی (معاون فروش و توسعه بازار) داشتیم که ضمن مروری بر گذشته، روشنگر مسیر حال و آینده این مجموعه پیشرو بود.
جواد کرامتی، رییس هیات مدیره کارتن توحید، پیش از هر صحبت دیگری، به سابقه خانوادگی خود اشاره میکند که کارتنسازی با نام آن مهر شده است: “صنعت کارتن برای خانواده ما از همان ابتدا حرفهای خانوادگی بوده. پدرم (علی کرامتی) در سالهای ۵۳-۵۴ کارگاه کارتن خاور را در بازار، محدوده پانزده خرداد بناگذاشت، بعد برادرانشان از کاشمر به تهران آمدند، اول برای کمک به او، اما خیلی زود در این کار جا افتادند. پدرم آنجا را به آنها سپرد و خودش کارگاه ساوه را راه انداخت. همچنین کارگاه دیگری به نام کارتن پیمان در خیابان ری داشت که آن را به داییام سپرد.
کارتن خاور را که عموهایم حسین آقا و احمد آقا اداره میکردند،. بعد به ورقسازی، کاغذسازی و کارتنسازی توسعه دادند، سپس آن را به هشتگرد انتقال دادند و آنجا دو شاخه شد: یکی کارتن خاور هشتگرد و دیگری کارتن بهروز. طرح توسعه کارتن توحید هم دنا سلولز ساوه بوده است. ما کارخانه دنا را سال ۹۲-۹۴ راهاندازی کردیم که امروز یکی از بزرگترین واحدهای کاغذسازی است. کارتن توحید که مادر همه این مجموعهها به شمار میرود، همچنان جایگاه خود را به عنوان بزرگترین و پیشروترین واحد حفظ کرده است.
خانواده ما البته گستردهتر از این وارد صنعت کارتنسازی شد؛ عطاییها و زندهدلها (دامادهای خانواده) در مشهد از دهه هفتاد چند مجموعه کارتنسازی راه انداختند که امروز به سه-چهار واحد بزرگ رسیده است. همه این شاخهها ریشه در کاشمر دارند و هنوز پیوندهای خانوادگی حفظ شده است.
پدر همیشه علاوه بر فامیل، از شاگردانش هم حمایت میکرد؛ اگر کسی استعداد نشان میداد، دستگاه میخرید، ورق اعتباری میداد و میگفت کارگاه خودت را راه بینداز. خانوادهای در نیشابور کارتنساز شدند؛ همینطور خیلیهای دیگر در تهران و شهرستانها. به همین دلیل امروز دهها مجموعه کارتنسازی مستقیم یا غیرمستقیم از دل کارگاه اولیه حاج آقا بیرون آمدهاند و این صنعت برای خانواده کرامتی و خویشاوندانش به حرفهای چندنسلی تبدیل شده است.”
در ادامه صحبت را بر ویژگیها و قابلیتهای کارتن توحید و طرحها و برنامه های آن متمرکز می کنیم، اما در این گفتوگو ، بارها به نقش علی کرامتی برمیگردیم.
سیر توسعه کارتن توحید چگونه بوده است؟
کارتن توحید از سال ۵۶-۵۳ شروع به کار کرد؛ زمانی که پدرم؛ علی کرامتی، زمین فعلی در کیلومتر ۱۰ جاده قدیم کرج را خریدند. اینجا ابتدا فقط یک کارگاه کارتنسازی بود. در آن زمان هنوز در ایران ورق کارتن به صورت گسترده تولید نمیشد؛ بستهبندی یا عدلبندی با گونی بود، یا جعبه چوبی، یا حلب و حصیر. ایده کارتن در ایران از اواخر دهه چهل با آقای راد و کارخانه کارتن ایران آغاز شده بود که ابتدا ورق را وارد میکردند، بعد دستگاههای برش و چاک و لبچسبانی آوردند و کارتن تولید کردند.
ما هم ابتدا ورق را از کارتن ایران یا به صورت وارداتی تأمین میکردیم، اما بعد از انقلاب و محدودیتهای سهمیهبندی کاغذ و واردات، همه کارگاهها به فکر تولید ورق افتادند. پدرم اولین دستگاه ورقسازی را خودشان در همین مجموعه ساختند؛ اولین کسی بودیم که به این سمت رفتیم. بعد از آن، خط ورقسازی از آلمان خریدیم و نصب کردیم. همزمان زمینهای مجاور را یکی پس از دیگری خریدیم و فضای مجموعه را افزایش دادیم.
در همان سالها چند مجموعه بزرگ دیگر هم مسیر مشابهی رفتند؛ کارتن البرز (حاج آقا برخوردار)، کارتن ایران (آقای راد) و کارتن قوام، کارتن البرز به دلیل نیاز صنایع لوازم خانگی آقای برخوردار به بستهبندی، خیلی سریع بهترین ماشینآلات روز اروپا را آورد، ولی در دهه شصت به تدریج کنار رفت. ما اما در بخش خصوصی ماندیم و به مرور خطوط تولید را مدرن کردیم؛ امروز کارتن توحید همچنان بزرگترین واحد تولید ورق و کارتن پنجلایه در کشور محسوب میشود. این مسیر از یک کارگاه کوچک تا کارخانهای که اکنون چند هکتار وسعت دارد، فقط با تکیه بر تولید داخلی ورق و توسعه گامبهگام ماشینآلات ممکن شد.
آیا علی کرامتی کار واردات هم انجام میداد؟
پدرم هیچوقت وارد تجارت و واردات به معنای عام آن نشدند. تمرکز ایشان همیشه فقط روی همان صنعتی بود که خودشان ساخته بودند؛ یعنی کارتنسازی و ورقسازی. ماشینآلات و کاغذ مورد نیاز مجموعه را وارد میکردند، اما نه برای فروش یا نمایندگی؛ فقط برای تولید خودمان.
اگر در سفرهای خارجیشان دستگاه یا خط تولیدی میدیدند که برای خودش مناسب نبود، همانجا به دوستان یا فعالان همان حوزه معرفی میکردند. مثلاً اواسط دهه هفتاد در آلمان یک خط کاغذسازی مدرن به ایشان پیشنهاد شد. گفتند: «من کارم کارتنسازی است؛ کاغذسازی را آقای جمائل انجام میدهد.» همانجا هماهنگ کردند و با آقای جمائل به کارخانه رفتند و خط را دیدند و سفارش دادند. نتیجهاش شد اولین کاغذسازی مدرن در کهریزک.
اعتقاد حاج آقا این بود که اگر کاغذسازی در کشور توسعه پیدا کند، کیفیت و حجم ورق ما هم بالا میرود و در نهایت کارتن بهتری میتوانیم تولیدکنیم. هیچوقت دنبال حاشیه و تنوع کسبوکار نبودند؛ نه نمایندگی گرفتند، نه وارد تجارت کاغذ یا ماشینآلات برای دیگران شدند. تمام وارداتشان محدود به نیاز مجموعه خودمان بود و هر پیشرفتی که میدیدند، به دیگرانی که در همان حوزه بودند منتقل میکردند تا کل صنعت رشد کند.
از همان دهه پنجاه که اولین دستگاه ورقسازی را اینجا ساختند و بعد خط آلمانی آوردند، تا دهه هفتاد که من و برادرانم وارد کار شدیم، مسیر توسعه فقط با همین تمرکز روی تولید کارتن و ورق پیش رفت؛ بدون انحراف به سمت تجارت صرف یا گرفتن نمایندگی خارجی.
چگونه جسارت يک جوان کاشمري، صنعت کارتنسازي را دگرگون کرد؟
چند ماه بعد در بازار ۱۵ خرداد کارگاهي راه انداختند و اسمش را کارتن البرز گذاشتند. اين کارگاه کارتنسازي در طبقه سوم بود، دستگاه برش و خطکش را باز ميکردند، کارگرهاي بازار وسايل را جابهجا ميکردند، ميبردند بالا، دوباره وصل ميکردند تا دستگاه در طبقه سوم شروع به کار کند. مشکلات ابتدا زياد بود. چاپ روي کارتن را به سختي با امکانات ابتدايي چاپ سيلک انجام ميدادند. به تدريج اوضاع بهتر شد. اوايل دهه ۵۰ کم کم دستگاهي گرفتند. سپس به فکر توسعه افتادند.
در همين ايام بود که حاج برخوردار صاحب صنايع بهشهر در حال تاسيس مجموعه کارتن سازي بزرگي بود که آن را به نام البرز ثبت ميکرد. نماينده ايشان با علي کرامتي وارد مذاکره شد که اين نام را به آنها واگذار کند. او هم بدون دريافت مبلغي، پذيرفت. فقط خواستار تامين ورق از طرف آن مجموعه جديد، براي کارتن سازي خود شد.
از اسپات رول ساوه تا کارتن توحيد
همان دهه ۵۰ بود که هرچه داشتند، فروختند و چند تن از دوستانشان را به شراکت وارد کردند و زميني در ساوه خريدند تا صنايع بستهبندي ساوه را راهاندازي کنند. ابتدا اسمش را اسپات رول گذاشتند، اما پس از انقلاب به ساوه تغيير نام يافت. دفترش در خيابان آزادي بود. مجموعه معظمي شده بود، اما برخي شرکا از نظر مالي نتوانستند سرمايهگذاري کنند. در آن زمان او پيشنهاد داد با يک آمريکايي که گفته بود ماشينآلات مدرن ميآورم، نصب ميکنم و فاينانس چندساله بازپرداخت کنيد.، همکاري کنند، اما شرکا زير بار نرفتند. چون اختلاف نظر بود و شرکا زياد بودند او کم کم تصميم به جدايي گرفت. کارخانه ساوه را به آنها سپرد و خودش به تهران آمد و کارتن توحيد را بنا کرد، سپس ورقسازي را تاسيس کرد. اولين دستگاه ورقسازي را خودشان ساختند ولي خيلي زود از آلمان خط ورقسازي خريد و نصب کرد. سپس، ارتباط با چند کارخانه کارتنسازي در اروپا و آلمان برقرار شد. ماشينآلات جديد خريد و بر اساس نياز، سالنها را با خريد زمينهاي مجاور افزايش داد. در اين ميان، مهندسان و فرزندان خانواده نيز وارد کارتنسازي شدند و کار توسعه پيدا کرد.
آیا تا کنون تسهیلات یا امکاناتی مثلا تحت عنوان حمایت از تولید به مجموعه معتبر و ریشه داری مثل شما تعلق گرفته است؟
با صراحت میگویم خیر، تا امروز هیچ تسهیلات یا حمایت قابل توجهی که در خور سابقه و جایگاه کارخانه توحید باشد، دریافت نکردهایم. دلیلش به گفته آقایان این بوده که ما خارج از شهرکهای صنعتی هستیم و از همان ابتدا در زمین شخصی توسعه پیدا کردهایم. اما مشکل اصلی، نبود نظام شفاف و برابر در تأمین مالی است. در سیستم بانکی کشور، دسترسی به تسهیلات، قانونمند و یکسان نیست. گاهی یک شرکت یکشبه با ارقام نجومی ابربدهکار بانکی میشود و سرمایهگذاریهای عظیم میکند، در حالی که ما برای یک وام برای سرمایه در گردش معمولی با سختگیریهای بسیار مواجهایم.
اواخر دهه هفتاد و در دهه هشتاد، برخی با ارتباطات خاص به تسهیلات کلان دسترسی پیدا کردند. از اواسط دهه نود، بانکها خودشان متوجه شدند که این مسیر پرریسک است و عملاً تأمین مالی برای دارایی ثابت تقریباً قطع شد. حتی صندوق توسعه ملی هم شرط ارزی گذاشت، در حالی که زیرساخت صادراتی و امکان بازگشت ارز واقعی وجود ندارد؛ تاجر ایرانی هنوز نمیتواند یک حساب بانکی ساده در خارج باز کند یا حتی با اسکناس یورو در رستوران غذا بخورد.
در نتیجه، تمام توسعه کارتن توحید، با گردش مالی داخلی و درونزا انجام شده، یعنی درآمدها در خدمت سرمایهگذاری قرار گرفته است. دهه شصت یک مرحله، دهه هفتاد مرحله دیگر، دهه هشتاد ماشینآلات آلمانی خریدیم و نصب کردیم، دهه نود که ماشینآلات چینی وارد شدند، خطوط مدرن بیشتری آوردیم. کاغذسازی دنا سلولز در ساوه حاصل آن دوره است. ، سال ۱۳۹۷ تقریباً همه ماشینآلات قدیمی را با ماشینهای نو جایگزین کردیم و سال ۲۰۱۸ باز هم خطوط جدیدی آوردیم.
اگر حمایت واقعی وجود داشت، این توسعه به جای سی سال، ظرف ده، پانزده سال انجام میشد. اما در غیاب آن، ما با مدیریت محافظهکارانه و تکیه بر درآمد خودمان پیش رفتیم تا مجموعه نه تنها متوقف نشود، بلکه نسل به نسل قویتر شود. این همان تفاوت واقعی بین رشد طبیعی صنعت و رشد با رانت است.
ظرفیت تولید کارتن توحید چقدر است؟
ظرفیت اسمی کارتن توحید ۳۵ هزار تن در سال است؛ هم تولید ورق و هم تبدیل آن به کارتن. چون ورق را خودمان مصرف میکنیم، محصول نهاییمان کارتن است، ولی در پروانه بهرهبرداری دو عدد جدا مینویسند: تولید ورق و تولید کارتن. در عمل، تقریباً تمام ظرفیت اسمیمان فعال است.
ظرفیت بالفعل کل صنعت کارتن ایران حدود ۱٫۶ میلیون تن در سال است؛ یعنی تقریباً معادل همین عددی که تولید کاغذ بستهبندی داخلی هم هست، با اندکی بالا و پایین. مصرف کشور هم در همین محدوده قرار دارد.
طرحهای توسعه شما کدامند؟ آیا اساسا جا برای توسعه هست؟
هنوز جای توسعه هست، اما نه به معنای افزایش بیرویه ظرفیت، بلکه در دو حوزه اصلی: اول، ارتقای کیفیت و جایگزینی فناوری قدیمی با جدید؛ یعنی هر ظرفیت جدیدی که وارد مدار میشود، باید ظرفیت قدیمی و کمکیفیت را از دور خارج کند. دوم، توزیع جغرافیایی و تمرکززدایی؛ چون ما هیچ آمار دقیقی از تولید، مصرف و پراکندگی واحدهای کارتنسازی در استانها نداریم، کسی که میخواهد سرمایهگذاری کند، نمیداند کجا نیاز واقعی وجود دارد.
در اروپا کارخانههای کارتنسازی همچنان در حال توسعهاند، اما با برنامهریزی دقیق و توزیع منطقی. اینجا چون صادرات اولویت کشور نیست و سرانه مصرف بستهبندی پایین است، رشد ظرفیت بسیار کند بوده و بیشتر صرف نوسازی و بهبود کیفیت شده است. تا زمانی که نگاه صادراتی نداشته باشیم و تحریمها برد صنعتی را کوچکتر کند، توسعه واقعی در تولید اتفاق نمیافتد؛ فقط میتوانیم کیفیت را بالا ببریم و فناوری را بهروز کنیم تا در همین ظرفیت محدود، کارتن بهتری تولید شود.
در زمینه تامین نیروی کار و آموزش کارکنان چگونه عمل میکنید؟
از نظر تامین نیروی انسانی، امروز کل صنایع کشور با بحران جدی روبهرو هستند. کارتنسازی و کاغذسازی، صنعتی عمدتاً تجربهمحور است؛ یعنی نیاز به افرادی دارد که سالها در خط تولید فعالیت داشته و تخصص پیدا کرده باشند. اما نسل جدید، متولدین نیمه دوم دهه هفتاد و دهه هشتاد، تمایل چندانی به کارهای تجربهمحور نشان نمیدهد. حوصله ایستادن طولانیمدت، یادگیری تدریجی و آبدیده شدن در یک صنعت را ندارند و بیشتر به دنبال راههای میانبر و سریع هستند.
این مشکل فقط مختص کارتنسازی نیست؛ همه صنایع تجربهمحور با همین چالش دستوپنجه نرم میکنند. در نتیجه، حفظ نیروی با تجربه بسیار دشوار شده و جایگزینی آنها با نسل جدید که انگیزه و صبر لازم را ندارد، تقریباً غیرممکن است. این بحران در دو سال اخیر به اوج خود رسیده و اگر راهحلی اساسی برای آن اندیشیده نشود، بیم آن میرود که کیفیت تولید در بلندمدت به شدت آسیب ببیند.
خوشبختانه ما همکاران وفادار و خوبی داریم و تقریبا همه روزه ۲۴ ساعته کارخانه کار می کند. اغلب کارکنان تحصیلکردهاند و برای دستگاههایی که با آنها کار میکنند، آموزش دیدهاند و در صورت نیاز در دورههای آموزشی شرکت میکنند.
دستگاهها و خطوط تولید با نرمافزارهای تخصصی گردش کار هدایت میشوند و اغلب همکاران و تکنیسینها با برنامه تولید آشنا هستند. همچنین شناخت و مهارت کافی برای اپراتوری دستگاههای پیشرفته و کنترل کیفیت دارند. همچنین شناخت کافی از مواد مصرفی و عیبیابی و رفع اشکال در بخش تولید ورق و چاپ و دایکات و چاکزنی و چسب و غیره دارند.
به امکانات رفاهی هم اشارهای بکنید.
سعی کردهایم محیطی بسازیم که همکاران احساس تعلق کنند.
تامین غذا برای کارکنان در وعدههای مختلف و شیفتهای مختلف ، همچنین ارایه چند نوبت خواربار در سال بهطور معمول انجام میشود. پزشک سازمانی مستقر در شرکت داریم که هر هفته به صورت رایگان پرسنل و خانوادههایشان را ویزیت میکند، بیمه تکمیلی کامل ارائه میدهیم، باشگاه بدنسازی داخل مجموعه داریم، سالیانه زمین فوتبال و هندبال اجاره میکنیم و تیمهای ورزشی پرسنل و فرزندانشان فعالاند. دورههای آموزشی فنی، ایمنی و توسعه فردی هم به طور منظم برگزار میشود.
حمایت از ورزش کارکنان به صورت جدی دنبال میشود؛ خودم دوازده سال به صورت حرفهای در تیم جوانان و بزرگسالان پرسپولیس بازی کردم و هنوز در تیم پیشکسوتان فعال هستم. این سابقه باعث شده همیشه از ورزش کارگری و فرزندان همکاران حمایت کنیم و امکانات ورزشی را جزو اولویتهای سازمان قرار دهیم. باورمان این است که اگر مجموعهای پیشرو باشد، باید در آموزش، سلامت کارکنان و حفاظت از محیط زیست هم پیشقدم باشد.
شما چه کارهایی در زمینه مسئولیت اجتماعی انجام دادهاید؟
ما در کارتن توحید، مسئولیت اجتماعی را فراتر از شعار میدانیم و آن را در چند محور اصلی پیگیری میکنیم: آگاهیبخشی درباره مزایای بستهبندی سلولزی؛ در این ارتباط مقالات معتبر خارجی مثل نشنال جئوگرافی را ترجمه و در سایت و مصاحبهها منتشر کردهایم، در همایشها و انجمنها (مثل انجمن قند و شکر) حضور فعال داشتیم و پمفلتهای آموزشی درباره بستهبندی خرما، میوه و محصولات کشاورزی با کارتن به جای پلاستیک توزیع کردیم. همچنین به دانشگاهها اعلام آمادگی کردهایم که دانشجو بپذیریم، بورسیه کنیم و کنارشان پروژه عملی اجرا کنیم.
آیا از نظر فناوری و تجهیزات، کارتن توحید مزیت خاصی دارد؟
مجموعه کارتن توحید از آغاز فعالیت، پیوسته درصدد بهروزرسانی فناوری و ماشینآلات بوده، همانطور که اشاره شد، پدرم بارها برای مشاهده ماشینآلات جدید به کشورهای اروپایی و نمایشگاههای مرتبط مراجعه میکرد و نقش مهمی در معرفی فناوری و انتخاب ماشین، برای خود و دوستانش در این صنعت ایفا کرده است.
در واقع کارتن توحید، همیشه در حال اجرای طرحهای توسعه بوده است. بعضی از این طرحها مربوط به بنا و تأسیسات و بعضی به ماشینآلات مربوط میشود. حالا در بازدید از سالنها خواهید دید که ماشینآلات ما مجهز به آپشنهای بسیار پیشرفته و سیستمهای کنترل الکترونیک هستند و با نرمافزاری که تولید را برنامهریزی میکند، تعویض پیاپی سفارشات و انجام آنها هدایت و کنترل میشود. علاوه بر این، واحد R&D و توسعه شرکت که نسل سوم کرامتی، یعنی فرزند من، مسئول آن است، در حال بررسی فناوریهای جدید، نیازهای تولید و تهیه طرحهای توجیهی برای ترسیم مسیر توسعه و نوسازی کارخانه و اخذ فناوریهای جدید است.
ازنظر چاپ هم آیا مزیتی میتوان برای کارتن توحید برشمرد؟
کارتن توحید همیشه بهعنوان یک برند کیفی در حوزه تولید انواع کارتنهای بستهبندی در کشور مطرح بوده است؛ که علت آن نیز به استفاده از مواد اولیه باکیفیت، در اختیار داشتن انواع ماشینآلات چاپ با تکنولوژی روز و تنوع بالا و همچنین دانش کاربران استفادهکننده از دستگاهها به دلیل سابقه و آموزش میباشد.
در شرکت کارتن توحید برای تأمین مواد اولیه چند استراتژی وجود دارد، باهدف ارتقا سطح کیفیت در رضایتبندی مشتریان معمولاً با تأمینکنندگانی همکاری میکنیم که دارای ثبات کیفیت هستند و قطعاً تأمینکنندگان هم الزامات کیفی شرکت کارتن توحید را میدانند و در تولید محصولات خود لحاظ مینمایند و از این حیث استراتژی حفظ تأمینکنندگان باکیفیت و تعامل و همکاری با آنها همیشه در دستور کار بوده و هست.
راز حفظ مشتریان ثابت شما چیست؟
همانگونه که گفته شد تشخیص نیاز مشتری و سعی در برآوردن نیازهای آنها باعث شد تا با مشتریان رابطهای تقریبا طولانیمدت داشته باشیم. انتظار مشتری از ما کیفیت و خدمات مشاورهای در حوزههای طراحی تا بستهبندی است که ما هم با استفاده از مواد اولیه، تکنولوژی نرمافزارهای تخصصی و تخصص نیروی انسانی به دنبال حفظ و توسعه مشتریان قدیمی و جذب مشتریان جدید داریم.
با این توضیحات باید برندهای معتبر تولیدکننده کالاهای خانگی و محصولات صنعتی، مشتری ثابت شما باشند.
با افتخار باید بگویم ما برندهای بزرگ و نامآشنای کشور را در جمع مشتریان خود داریم. اساساً توسعه کارتن توحید و نصب ماشینآلات پیشرفته و بهویژه خط تولید کارتنهای بزرگ، در پاسخ به نیاز بازار و با مشورت با صاحبان برندها صورت گرفته است.
بهتر است برای شناخت بهتر امکانات و گردش کار بخشهای مختلف کارخانه، بازدیدی از سالنهای تولید داشته باشید تا از نزدیک با امکانات و قابلیتهای ما آشنا شوید.
افشين پيرجاني، مديرعامل کارتن توحيد کارتن،
ستون پنهان زنجيره تأمين
صنعت کارتن در ايران امروز ديگر يک فعاليت حاشيهاي در زنجيره تأمين نيست؛ اين صنعت، زيرساختي است که امکان توليد، توزيع و فروش طيف گستردهاي از کالاهاي صنعتي و مصرفي را فراهم ميکند. هر محصولي که بايد سالم، قابل انبارش و قابل عرضه در ويترين باشد، حداقل يکبار بر دوش کارتن جابهجا ميشود.
در شرايطي که اقتصاد ايران با محدوديتهاي بيروني و چالشهاي دروني مواجه است، صنعت بستهبندي و کارتن، نقشي دوگانه ايفا ميکند: از يک سو، تکيهگاه صنايع مادر و مصرفي است و از سوي ديگر، خود با مجموعهاي از ريسکها و محدوديتها دستوپنجه نرم ميکند. از اين رو، نگاه راهبردي به اين صنعت، بيش از هر زمان ديگري اهميت پيدا کرده است.
مزيتهاي بالفعل صنعت کارتن
از منظر دروني، نقطه قوت اين صنعت بر چند مزيت کليدي تکيه دارد:
نخست، جمعيت بالاي کشور و گستره وسيع بازار داخلي است که تقاضاي پايدار براي انواع بستهبندي کاغذي ايجاد ميکند؛ از مواد غذايي و دارويي گرفته تا لوازم خانگي، قطعات صنعتي و کالاهاي تندمصرف. دوم، قدمت بالاي صنعت بستهبندي در ايران و حضور دههها تجربه انباشته در حوزه توليد کارتن، چاپ و تبديل است که به شکلگيري دانش عملياتي، شبکه تأمين و نيروي انساني مجرب منجر شده است. بهويژه در سالهاي اخير، رشد تنوع توليد در بسياري از صنايع داخلي، بهخصوص صنعت لوازم خانگي و محصولات برقي و الکترونيکي، نياز به بستهبنديهاي تخصصيتر، مقاومتر و زيباتر را افزايش داده است.
اين روند، براي توليدکنندگان کارتن که توانايي پاسخگويي فني و طراحي دارند، يک ميدان واقعي براي خلق ارزش افزوده بيشتر فراهم ميکند.
بازار گسترده، موقعيت ژئوپليتيک و مصرفگرايي منطقه
در محيط بيروني، صنعت کارتن ايران با فرصتهاي قابلتوجهي روبهرو است. گستره وسيع بازار داخلي، در کنار رشد تنوع محصولات توليدي، بهويژه در صنايع لوازم خانگي، قطعات و کالاهاي مصرفي، تقاضا براي بستهبندي حرفهاي و ايمن را بهطور مستمر تقويت ميکند. علاوه بر اين، بسياري از کشورهاي همجوار ايران، از منظر الگوي مصرف، کشورهايي عمدتا مصرفي محسوب ميشوند و وابستگي بالايي به واردات کالاهاي نهايي دارند؛ اين ويژگي، تقاضاي بالاتري براي بستهبندي استاندارد و قابلاعتماد ايجاد ميکند.
فرسودگي، محدوديت مالي و فشار تقاضاي داخلي
در سطح ضعفهاي دروني، صنعت با چند چالش جدي روبهرو است. فرسودگي بخش قابلتوجهي از ماشينآلات و دشواريهاي متعدد در مسير نوسازي – از جمله هزينه بالاي سرمايهگذاري، محدوديت هاي ارزي و الزامهاي پيچيده واردات جملگي موجب شده بسياري از واحدها با بهرهوري پايين و هزينههاي عملياتي بالا فعاليت کنند.
از سوي ديگر، عدم امکان واردات مستمر و کافي کاغذ مرغوب بهدليل محدوديتهاي تخصيص ارز، موجب شده توليد کاغذ داخلي در بسياري موارد با محدوديت کيفي و هزينهاي مواجه شود. نتيجه آن، کاهش کيفيت نهايي بستهبندي و افت قدرت رقابتي محصولات ايراني در برابر رقباي منطقهاي است.
محدوديت دسترسي به منابع مالي بلندمدت و نرخهاي بسيار بالاي بهره براي تأمين مالي سرمايه در گردش، فشار مضاعفي بر شرکتها وارد ميکند و امکان برنامهريزي توسعهاي را کاهش ميدهد. در سطح بازار، کاهش قدرت خريد مردم بهدليل تورم افسارگسيخته، فروش بسياري از صنايع داخلي از جمله لوازم خانگي را بهطور محسوس کاهش داده و اين کاهش تقاضا، خود را بهصورت افت سفارش کارتن و طولانيشدن دوره وصول مطالبات نشان داده است. ترکيب تورم بالا، رکود نسبي صنايع مصرفي و محدوديت مالي، تعادل نقدينگي شرکتهاي بستهبندي را شکننده کرده است.
از سويي ديگر در حوزه منابع انساني، عدم توجيه اقتصادي سطوح حقوق و دستمزد براي نيروي انساني و کارفرما، عدم تمايل نيروي جوان به کار صنعتي و توليدي را سبب گشته و جذب نيروي کارآمد و نگهداشت آن را به يک چالش جدي منابع انساني تبديل کرده است.
تحريم، تکنولوژي و شتاب تحولات منطقهاي
تهديدهاي بيروني، تصوير صنعت را پيچيدهتر ميکند. تحريمهاي اقتصادي و محدود شدن روابط مالي بينالمللي، بهويژه عدم امکان استفاده عادي از شبکههاي بانکي جهاني مانند سوئيفت، عملا هزينه و ريسک مبادلات را افزايش داده و بسياري از مسيرهاي تأمين تکنولوژي، ماشينآلات و مواد اوليه را مسدود يا بسيار پرهزينه کرده است. عدم تخصيص کافي ارز براي نوسازي و بهروزرساني تکنولوژي، فاصله صنعت را با استانداردهاي روز دنيا عميقتر ساخته و سرعت نوسازي را بهمراتب کمتر از سرعت فرسودگي کرده است.
وابستگي شديد صنعت کاغذ به واردات مواد اوليه سلولزي، در شرايط کمبود ارز، منجر به محدوديت در واردات مواد اوليه باکيفيت شده و بهطور مستقيم بر کيفيت و ثبات توليد کاغذ و در نهايت بر کيفيت کارتن اثر منفي گذاشته است. در همين حال، سرعت تحولات و توسعه در کشورهاي همجوار و منطقه، بهمراتب بالاتر از آهنگ تغيير در اقتصاد ايران است؛ اين تفاوت شتاب، در عمل به عقبماندگي جدي در زيرساختها، تکنولوژي و استانداردهاي رقابتي منجر شده و فاصله ايران با رقبا را هر سال بيشتر ميکند.
ترکيب اين قوتها، ضعفها، فرصتها و تهديدها نشان ميدهد که صنعت کارتن ايران در نقطهاي ايستاده که ميتوان آن را «آستانه انتخابهاي بزرگ» ناميد. از يک سو، بازار داخلي وسيع، جمعيت بالا، قدمت و تجربه صنعت بستهبندي و موقعيت ژئوپليتيک کشور، بستر بالقوهاي براي رشد، تنوع و صادرات کالا فراهم کرده است. از سوي ديگر، تحريمها، محدوديتهاي مالي و ارزي، فرسودگي فناوري، وابستگي به واردات مواد اوليه و عقبماندگي از تحولات منطقهاي، فشار فزايندهاي ايجاد کرده که ادامه الگوي سنتي کسبوکار را نامطمئن ميسازد.
بازدید از خط تولید و بخشهای مختلف کارخانه
در ادامه صحبت با مدیران کارتن توحید، راهی بازدید از سالن در خطوط تولید میشویم، راهنمای ما در این تور علمی و تخصصی، آقای نوروزی (معاونت فروش و توسعه بازار) است، مرد باسابقه در صنعت کارتن؛ پس باید از این تور دستپر برگردیم.
در همان آغاز ورود به سالن، قالبها و کلیشههای زیادی در حال جابجایی هستند و صدای ماشینهای چاپ و برش حاکی از تنوع کارها و تعداد قابلتوجه سفارشات است. روح تولید در بدو ورود در جایجای مجموعه موج میزند. همچنین سقف سولهای که با عملیات ساختمانی ارتفاع آن افزایشیافته حکایت از توسعه فضا و زیرساخت دارد. از آقای نوروزی میخواهیم تا در مورد کارخانه بیشتر به ما توضیح بدهند:
فرایند تولید کارتن به ۳ بخش اصلی تقسیم میشود: الف) فرایند قبل تولید ب) فرایند حین تولید و ج) فرایند بعد از تولید
الف) شرکت کارتن توحید بهعنوان مشاور مشتریان همیشه موظف بوده تا قبل از اخذ سفارش راهنماییها و مشاورهای لازم را به مشتریان بدهد. انتخاب نوع، جنس و حتی تعداد لایهها، نحوه بستهبندی و… ازجمله پارامترهایی هستند که واحد مهندسی محصول این شرکت مطابق استانداردهای بینالمللی قبل از ساخت نمونه اولیه مدنظر داشته است. همچنین وجود سیستم نمونهساز اتوماتیک، همجوار واحد فروش با واحد طراحی و تولید، استفاده از آزمایشگاه بسیار مدرن و مجهز (دارای گواهینامه و استاندارد تشویقی) این امکان را به همه مشتریان میدهد تا در کمترین زمان ممکن بعد از مذاکره با واحد فروش بلافاصله نمونه اولیه تولید و پس از تستهای لازم در اختیار مشتریان عزیز قرار گیرد. این سرعت عمل و تسهیل درروند ساخت سفارش یکی از مزیتهای پرشمار کارتن توحید است.
ب) استفاده از ماشینآلات با تکنولوژی بالا، ازجمله خط ورقسازی ۲۵۰ با سرعت ۳۰۰ متر در دقیقه و انواع ماشینهای چاپ فلکسوگرافی در اندازههای متفاوت بهگونهای انتخابشدهاند که امکان همپوشانی تولید را فراهم میکنند و در شرایط تراکم سفارشات در هر ایستگاه این قابلیت را دارند که گلوگاههای تولید را با مزیت همپوشانی برطرف کنند. ماشینهای چاپ فلکسو FFG با دارا بودن LPI متفاوت از ۱۲۰ تا ۷۵۰ امکان همه نوع چاپ حتی Hi Graphic و همچنین تصویر را فراهم میکنند. همچنین وجود خطوط تکمیل کاری بسیار قوی این امکان را میدهد تا سفارشاتی که اتصال منگنه دارند و یا بهصورت Off Line تولیدشده و نیاز به لب چسب یا منگنه دارد با سرعت بالا تکمیل و در اختیار انبار محصول قرار گیرد. دیگر امکانات تولید عبارتاند از:
- نرمافزار تخصصی کارتن جهت تسهیل در برنامهریزی و کنترل تولید
- مرکبساز اتوماتیک که با استفاده از مرکب Base امکان ساخت مرکب هر نوع طیف رنگی را دارد که با استفاده از سیستم نرمافزاری و ذخیرهسازی امکان ثبات طیف رنگ در بازههای زمانی متفاوتی را میدهد
- وجود آزمایشگاه مجهز جهت تست انواع ورقها و کارتنها در برو تولید. (تولید انبوه منوط به اخذ تائید از واحد آزمایشگاه و QC میباشد)
ج) وجود واحد خدمات پس از فروش در موازات احترام به ذینفعان به منظور دریافت صدای مشتریان، پیگیری جهت رفع موارد نامنطبق، تضمین عدم تکرار شکایت و بازدیدهای دورهای به همراه معاونت فروش از مشتریان به منظور اخذ بازخورد از مشتریان یکی از خدمات پس از تکمیل تولید است.
– بستهبندی متفاوت محصولات برای مشتریان مطابق استانداردهای بینالمللی، بهصورت پالتایز، شرینک و ارائه شناسنامه محصول (تست ریپورت)
– با توجه به ناترازی انرژی در سالهای گذشته و قطعی برق در اکثر شرکتهای تولیدی ما از سال ۱۳۹۹ پیشبینی این موضوع را با خرید یک دستگاه دیزل ژنراتور با ظرفیت بالا را انجام دادیم تا در صورت قطعی برق بهصورت خودتأمین تولید برقنماییم و سفارشات مشتریان را بدون وقفه تولید و تحویل نماییم.
آزمایشگاه تخصصی
خارج شدن از سالنها به معنای پایان تور بازدید نیست. ادامه بازدید در ساختمانهای اداری است که بعضی از آنها بهتازگی ساختهشدهاند.
آزمایشگاه فنی، برای خودش یک واحد پر و پیمان است، با تجهیزاتی که مشابه آنها را در سازمان استاندارد دیده بودیم، دستگاههایی برای اندازهگیری کیفیت و خاصیتهای مختلف ورق و کارتن و مرکب و چسب و غیره. دستگاه سنجش مقاومت عمودی کارتن بزرگتر از همه است، اما تعدادی از تجهیزات آزمایشگاهی، رومیزی هستند.
مسئول آزمایشگاه فهرستی از آزمایشهای روتین و اختصاصی را نشان میدهد که در مراحل مختلف فرایند تولید، انجام میشوند. از اندازهگیری مشخصات فیزیکی کاغذ و مرکب و چسب ورودی به انبارها تا تست مقوای چندلایه و آزمایش مقاومت در برابر رطوبت و غیره.
ساخت نمونه اولیه کارتن
واحد مقابل آزمایشگاه در ساختمان جدید، به طراحی و ساخت نمونه اولیه کارتن اختصاص دارد که برای محصولات ارسالی از صنایع و واحدهای تولیدی، طراحی میکنند، مثلاً چند نمونه توالت فرنگی که ازنظر شکل و قوسها و ابعاد و غیره، متفاوت هستند. واحد طراحی مجهز به نرمافزارهای تخصصی برای سمپلینگ کارتنسازی است. در این واحد محاسبات مربوط به مقاومت و مشخصات فیزیکی نیز در نظر گرفته میشود. سمپل به کارفرما داده میشود و پس از دریافت نظرات آنها، طراحی نهایی برای ساخت قالب و دستور کار تولید، صورت میگیرد.
