
فهرست مطالب
همانند بسیاری از صنایع دیگر، هوش مصنوعی (AI) و استفاده از تلفنهای هوشمند در صنعت آموزش به موضوعی مهم تبدیل شده است. دانشآموزان و آموزگاران اکنون از این برنامهها و دستگاهها در کار خود استفاده می کنند و انتظار میرود که کاربرد آنها در آینده افزایش یابد. این مقاله به بررسی مزایا و تهدیدهای فناوریهای نوظهور در کلاسهای درس امروزی میپردازد.
- در ایالات متحده و بریتانیا، اقداماتی در سطح محلی و ملی برای محدود کردن یا ممنوعیت شدید استفاده از تلفنهای همراه در کلاس درس انجام شده است، اقدامی که مورد استقبال آموزگاران و برخی والدین قرار گرفته است.
- بسیاری از دلایل اولیهای که برای مجاز دانستن استفاده از تلفنهای همراه در مدارس مطرح میشد—مانند امکان برقراری تماس اضطراری و دسترسی دانشآموزان کمدرآمد به تکالیف درسی در صورت عدم دسترسی به لپتاپ—اکنون با راهحلهای جایگزین برطرف شده است.
سال ۲۰۲۴ برای فناوری در صنعت آموزش، سال مهمی بود و ۲۰۲۵ نیز روند مشابهی را نشان میدهد. همانند سایر بخشها، هوش مصنوعی (AI) در کلاسهای درس به موضوعی مهم تبدیل شد. دانشآموزان و آموزگاران به استفاده از برنامههایی مانند ChatGPT روی آوردهاند و انتظار میرود که کاربرد این فناوریهای هوش مصنوعی در آینده افزایش یابد. در همین حال، تلفنهای هوشمند به ابزاری فراگیر و هوشمندتر از همیشه تبدیل شدهاند. اگرچه مزایای فناوریهای نوظهور برای بخشی مانند آموزش غیرقابل انکار است، تهدیدات آنها را نیز نباید نادیده گرفت. این موضوع باعث شده است که متخصصان آموزشی، والدین و دولتها استفاده از تلفنهای هوشمند و هوش مصنوعی را در کلاسهای درس در سطح جهانی، مورد نظارت قرار داده و قانونمند کنند.
تلفنهای هوشمند در کلاس درس
در کنار بحثهای پیرامون هوش مصنوعی در آموزش، درخواستهایی برای تنظیم مقررات استفاده از تلفنهای هوشمند در محیطهای آموزشی (مدارس ابتدایی و متوسطه) مطرح شده است. در ایالات متحده و بریتانیا، اقدامات مختلفی برای محدود کردن یا ممنوعیت استفاده از تلفنهای همراه در کلاسهای درس در سطوح محلی و ملی انجام شده است—اقدامی که مورد استقبال آموزگاران و برخی والدین قرار گرفته است.
در آگوست ۲۰۲۴، نیویورک تایمز مقالهای منتشر کرد که نشان میداد هشت ایالت در آمریکا اقداماتی را برای محدود کردن استفاده از تلفنهای همراه در کلاس درس اتخاذ کردهاند. این قوانین در هر ایالت متفاوت است. به عنوان مثال، در ایالت ایندیانا، ممنوعیت شامل استفاده از تلفنهای همراه در زمان آموزش میشود، اما برای افرادی که به دلایل پزشکی یا معلولیت به این دستگاهها نیاز دارند، استثنائاتی در نظر گرفته شده است. بسیاری از دلایل اولیهای که برای مجاز دانستن استفاده از تلفنهای همراه در مدارس مطرح میشد، مانند تماسهای اضطراری و کمک به دانشآموزان کمدرآمد برای دسترسی به تکالیف درسی، اکنون با راهحلهای دیگر برطرف شده است. در همین حال، آموزگاران و والدین از اقدامات لازم برای مقابله با مشکلاتی مانند حواسپرتی در کلاس، آزار و اذیت سایبری و سوءاستفاده از فناوری استقبال کردهاند.
اقدامات مشابهی نیز در سطح ملی در بریتانیا مورد بحث قرار گرفته است. در فوریه ۲۰۲۴، وزارت آموزش بریتانیا دستورالعملهایی را درباره نحوه و دلایل ممنوعیت استفاده از تلفنهای همراه در مدارس انگلستان صادر کرد. این دستورالعملها تنها توصیههایی بودند و ممنوعیت کلی را شامل نمیشدند. با این حال، با گذشت زمان، درخواستها برای ممنوعیت کامل قانونی افرایش یافته است و آموزگاران و نمایندگان اتحادیههای آموزشی نیز از این ممنوعیت ها به حمایت کرده اند.
در سپتامبر ۲۰۲۴، مدیر یک دبیرستان در لندن در مصاحبهای گفت که مدرسه آنها بیش از ۲۰ سال است که سیاست “تحمل صفر“ نسبت به استفاده از تلفنهای همراه را اجرا کرده و از تلاشها برای اجرای این قانون استقبال میکند. وی اظهار داشت:
“اگر هر مدیر مدرسهای اختیار کافی داشت، قطعاً سیاست تحمل صفر را در قبال تلفنهای همراه اجرا میکرد. حتی اجرای یک ممنوعیت جزئی در طول روز آموزشی دشوار است. این دستگاهها بدون شک باعث افزایش موارد آزار و اذیت و سوءاستفاده میشوند و تمرکز آموزگاران را از وظیفه اصلی آنها—یعنی آموزش—منحرف میکنند!”
پژوهشها چه میگویند؟
جالب اینجاست که درخواستهای مربوط به تنظیم مقررات استفاده از تلفنهای همراه در کلاسهای درس برخاسته از تحقیقات اخیر در این زمینه است. آخرین گزارش نظارت جهانی یونسکو در زمینه آموزش نتیجهگیری میکند که تلفنهای هوشمند فقط در صورتی باید در مدارس مجاز باشند که به وضوح از فرآیند یادگیری پشتیبانی کنند. علاوه بر این، مباحث مربوط به حریم خصوصی دادهها، امنیت و سلامت روانی نیز بر نحوه استفاده از این دستگاهها تأثیر میگذارند.
ممنوعیت تلفنهای همراه در مدارس در بسیاری از نقاط جهان، بهویژه در آسیا، رایج است. علاوه بر این، بر اساس مطالعات متعدد دانشآموزانی که در طول کلاس به تلفنهای همراه دسترسی ندارند، عملکرد بهتری در امتحانات دارند. به عنوان مثال:
- مطالعهای که در سال ۲۰۱۶ توسط MIT انجام شد، نشان داد که حذف استفاده از تلفنهای همراه باعث بهبود کیفیت آموزش و یادگیری میشود.
- تحقیق دیگری که توسط دانشگاه اقتصاد لندن انجام شد، همین نتایج را تأیید کرد.
این مطالعات نشان میدهند که حذف فناوریهای مزاحم میتواند تأثیر مثبتی بر فرآیند تدریس و یادگیری داشته باشد.
هوش مصنوعی اینجاست… اما آیا صنعت آماده است؟
در گفت و گویی مدیر یک دبیرستان در لندن، موضوع استفاده از هوش مصنوعی در مدارس و نگرشها نسبت به استفاده از آن در انجام تکالیف را مطرح کرد. اظهارات او همه را شگفتزده کرد، زیرا به نظر نمیرسید که درباره تأثیر هوش مصنوعی و احتمال سوءاستفاده از آن در کارهای دانشآموزان نگران باشد. او گفت:
“اگر یک دانشآموز از هوش مصنوعی برای نوشتن یک گزارش یا پاسخ به یک امتحان استفاده کند، به راحتی قابل تشخیص خواهد بود، زیرا کار او بیش از حد کامل خواهد بود.”
او نکته درستی را مطرح کرد، اما در سالهای آینده که هوش مصنوعی پیچیدهتر شود و توانایی دانشآموزان در نوشتن دستورات دقیقتر گردد، چه اتفاقی خواهد افتاد؟ علاوه بر نگرانیهای مربوط به ایمنی و سلامت روانی، مسئله سوءاستفاده از هوش مصنوعی در تکالیف مدرسه همچنان چالشی بزرگ برای متخصصان آموزشی باقی خواهد ماند.
آیا نهادهای آموزشی برای هوش مصنوعی آماده اند؟
یکی از پرسشهای مهمی که از سال گذشته تا کنون همچنان بی پاسخ مانده این است که آیا آموزگاران و مؤسسات آموزشی آمادگی لازم را برای مواجهه با هوش مصنوعی دارند و آیا میتوانند آن را بهطور مؤثر مدیریت کنند؟ برای پاسخگویی به نیازهای دانشآموزان و آموزگاران، افرادی که راهحلهای هوش مصنوعی را پیادهسازی میکنند باید اطمینان حاصل کنند که این راهکارها مبتنی بر داده، اخلاقی و مرتبط با کاربران باشند. پیادهسازی فناوریهای جدید صرفاً به دلیل نوآوری، بدون در نظر گرفتن ارزش واقعی آنها برای دانشآموزان و آموزگاران، سودی نخواهد داشت.
همچنین، سازندگان این سیستم ها باید اطمینان حاصل کنند که “حریم خصوصی از ابتدا در طراحی“ هر راهحل هوش مصنوعی لحاظ شده است. رعایت مقررات حفظ حریم خصوصی و استانداردهای امنیت سایبری امری ضروری است، اما سازندگان سیستم های هوش مصنوعی باید فراتر از این الزامات عمل کنند تا اطمینان حاصل شود که راهکارهای ارائهشده انعطافپذیر بوده و نیازهای مؤسسات آموزشی مختلف را برآورده میکنند.
تنظیم مقررات جهانی هوش مصنوعی
تلاشهای جهانی برای تنظیم مقررات توسعه و استفاده از هوش مصنوعی هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد. اتحادیه اروپا در مارس ۲۰۲۴ قانون تاریخی “قانون هوش مصنوعی“ را تصویب کرد و ایالات متحده نیز “قانون دولتی هوش مصنوعی“ را به تصویب رساند، اما هر دو قانون بیشتر به جنبههای کلی توسعه و اجرای هوش مصنوعی پرداختهاند. انتظار میرود که مقررات جزئیتر برای استفاده از هوش مصنوعی در آموزش در سطح محلی تدوین شود و مؤسسات آموزشی باید بر اساس نیازها و دغدغههای خود قوانین مشخصی را برای استفاده از این فناوری وضع کنند.
آنچه اهمیت دارد این است که پیشرفت و استفاده از هوش مصنوعی باید بهطور مداوم رصد شود و در صورت نیاز، مقررات و دستورالعملهای جدیدی تدوین شوند.
تلاشهای جهانی برای تنظیم مقررات توسعه و استفاده از هوش مصنوعی هنوز در مراحل ابتدایی قرار دارد. اتحادیه اروپا در مارس ۲۰۲۴ قانون تاریخی “قانون هوش مصنوعی“ را تصویب کرد و ایالات متحده نیز “قانون دولتی هوش مصنوعی“ را به تصویب رساند، اما هر دو قانون بیشتر به جنبههای کلی توسعه و اجرای هوش مصنوعی پرداختهاند. انتظار میرود که مقررات جزئیتر برای استفاده از هوش مصنوعی در آموزش در سطح محلی تدوین شود و مؤسسات آموزشی باید بر اساس نیازها و دغدغههای خود قوانین مشخصی را برای استفاده از این فناوری وضع کنند.
آنچه اهمیت دارد این است که پیشرفت و استفاده از هوش مصنوعی باید بهطور مداوم رصد شود و در صورت نیاز، مقررات و دستورالعملهای جدیدی تدوین شوند.
نتیجهگیری
فناوری، چه در قالب یک تلفن همراه باشد و چه در قالب ChatGPT، در هر صنعتی—از جمله آموزش—غیرقابل اجتناب است. آموزگاران و دانشآموزان اکنون گزینههای بیشتری نسبت به گذشته دارند که از چه فناوریهایی استفاده کنند و چگونه از آنها بهره ببرند، اما همین تنوع انتخاب، فرصتهای بیشتری برای سوءاستفاده نیز ایجاد میکند.
امروزه آموزگاران، والدین و قانونگذاران در حال تلاش برای مدیریت چالشهای سوءاستفاده از فناوری در کلاسهای درس هستند و درخواستها برای تدوین مقررات منطقی و کاربردی روزبهروز بیشتر میشود. این که مقررات تا چه حد فراگیر خواهد شد، هنوز مشخص. سیاستهای مؤسسات آموزشی در مورد “آوردن دستگاه شخصی به مدرسه” (BYOD) در حال حاضر متفاوت است، اما انتظار میرود که این مقررات به مرور زمان یکپارچهتر شوند، بهویژه با توجه به افزایش خطرات احتمالی سوءاستفاده از فناوری.
در نهایت، فناوری باید ابزاری برای بهبود فرآیند یادگیری باشد. اگر نتواند این هدف را محقق کند و سلامت و رفاه دانشآموزان به خطر بیفتد، مؤسسات آموزشی و قانونگذاران باید همکاری کنند و دستورالعملها و مقرراتی تدوین کنند تا این ابزارها به نفع کاربران خود عمل کنند.
