چرا هنوز بايد ماشين‌آلات دو رنگ و لترپرس وارد کشور شود؟
به دنبال عرضه فهرست واردات ماشين‌آلات چاپ در شش ماهه گذشته، واکنش‌هاي مختلفي از سوي کارشناسان درباره محتواي اين آمار مشاهده شد و کارشناسان به ارزيابي اين آمار پرداختند. کارشناس همکار ماهنامه اسکندر جهانباني نيز ارزيابي کوتاه اما عميقي به معناي کليت اين آمار عرضه کرده است.
نشريه صنعت چاپ در آخرين شماره خود آمار ۶ ماهه واردات ماشين‌آلات ليتوگرافي چاپ و صحافي به کشور را که توسط دفتر امور چاپ و نشر گردآوري و ارايه شده منتشر کرد. ارايه اين آمار به خودي خود امر بايسته‌اي است و مي‌تواند تا حد زيادي روند سرمايه‌گذاري در صنعت چاپ ايران را آشکار کند.
اولين نکته‌اي که با مرور اين جدول توجه را جلب مي‌کند، حضور و نفوذ قدرتمند چين است. از ماشين برش دايکات گرفته تا حتي ماشين افست، حتي بدنه دستگاه چاپ نيز از چين وارد شده است. در بخش ماشين‌هاي افست وارداتي، هايدلبرگ حرف اول را مي‌زند و پس از آن مان‌رولند بيشتر ماشين‌هاي افست وارداتي دست دوم هستند؛ حتي يک ماشين لترپرس نيز از کشور آلمان وارد شده است. تقريبا تمام ماشين‌آلات اروپايي وارداتي به ويژه پليت‌سترها و ماشين چاپ از نوع دست دوم هستند. جالب اينکه چند ماشين دو رنگ رولند نيز وارد شده است. هر کسي با روند چاپ آشنا باشد، مي‌داند ماشين دو رنگ ديگر هيچ جاي دنيا خريدار ندارد و هر که ماشين دو رنگ دارد، به دنبال تعويض آن با يک ماشين چهار رنگ است. معلوم نيست دليل واردات ماشين دو رنگ چيست؟
موارد جالب ديگري نيز در‌اين ليست به چشم مي‌خورد؛ مثلا واردات بدنه دستگاه چاپ ديجيتال از هندوستان !
چندين مورد بدنه دستگاه چاپ ديجيتال که به نظر مي‌رسد براي چاپ لارج فرمت کاربرد دارد نيز وارد شده است. پس از ورود، هد و بردهاي الکترونيکي به ماشين اضافه مي‌شود. هدها و بردها نيز وارداتي هستند که به احتمال زياد آنها هم از چين يا ژاپن وارد مي‌شوند. به نظر مي‌رسد بيشتر ماشين‌آلات وارداتي از نوع دست دوم باشند. چند مورد ماشين رولند ۳۰۰ نيز وارد شده است. شرکت مان‌رولند ديگر اين ماشين را توليد نمي‌کند. به همين خاطر دسترسي به قطعات و خدمات براي اين ماشين بسيار سخت و گران قيمت خواهد بود. بيشتر تجهيزات وارداتي از نوع پيش از چاپ و تکميلي هستند و تعداد ماشين‌آلات افست وارداتي چندان زياد نيست. تازه اين ماشين‌ها هم دست دوم هستند.
با در نظر گرفتن وسعت کشور ايران و تعداد چاپخانه‌ها، تعداد ماشين‌آلات وارداتي مايوس‌کننده است. از سوي ديگر اين آمار ثابت مي‌کند که سايه سنگين تحريم‌ها هنوز از سر صنايع ايران از جمله صنعت چاپ برداشته نشده است. ارزش اين واردات مشخص نيست. جا دارد نشريه مقايسه آماري بين شش ماه اول سال جاري و سال گذشته انجام دهد تا ببينند آيا واردات بيشتر شده يا کمتر.
چندين مورد واردات ماشين رول کم عرض از جمله گالوس و مارک اندي نيز به چشم مي‌خورد.
ماشين‌آلات چاپ ديجيتال روي کاشي نيز از اسپانيا، ايتاليا و چين وارد شد که خود نويد‌بخش شکوفايي شاخه جديدي از چاپ در ايران است. اين واردات را مي‌توان به فال نيک گرفت.
بخش عمده‌اي از واردات به تجهيزات مربوط به چاپ و توليد بسته‌بندي اختصاص دارد که طبيعي به نظر مي‌رسد. در همه جاي دنيا رشد بسته‌بندي به مراتب بيشتر از چاپ است.
متاسفانه خبري از واردات تجهيزات پيشرفته چاپ ديجيتال و افست نيست. صنعت چاپ ايران به دلايل فراوان از گذشته‌ها تاکنون در مقابل نوسازي و روآوري به تجهيزات و راه‌حل‌هاي چاپي مدرن مقاومت کرده است و در فهرست چاپ شده خبري از نرم‌افزار يا سرورهاي قدرتمند نيست. البته شايد اداره چاپ و نشر دسترسي به اطلاعات مربوط به واردات نرم‌افزار و تجهيزات الکترونيکي را نداشته باشد ولي در‌اين زمينه بعيد است پيشرفت فراواني رخ داده باشد.
واردات اين حجم تجهيزات دست دوم و چيني به کشور مي‌تواند تبعات منفي فراواني داشته باشد. استفاده از تکنولوژي فرسوده و از رده خارج شده امکان پيشرفت و ارايه کيفيت بالا و محصولات چاپي چشم‌نواز و بديع را کاهش مي‌دهد. اگر اين رويداد ادامه پيدا کند طولي نخواهد کشيد که ايران به قبرستان ماشين‌آلات دست دوم تبديل خواهد شد. اگر تاکنون اين اتفاق نيفتاده باشد جلوي اين سير قهقرايي را بايد گرفت. البته نمي‌توان و نبايد واردات ماشين‌آلات دست دوم را محدود کرد ولي بايد امکانات مالي و بانکي بيشتري در اختيار چاپخانه‌داران قرار داد تا قادر به خريد تجهيزات مدرن چاپ باشند.
چاپ در حال پوست انداختن است. نرم‌افزار و سيستم‌هايي چون کامپيوتري و تکنولوژي ابر (cloud) اکنون نقش عمده‌اي در شکوفايي کسب و کار چاپخانه ايفا مي‌کنند، بايد واردات اين نوع تجهيزات را تسهيل و چاپخانه‌داران را به استفاده از آنها تشويق کرد.
پرسش اينجاست که چرا هنوز بايد ماشين‌آلات دو رنگ و لترپرس وارد کشور شود؟ آيا نمي‌توان اين ماشين‌ها را از ايران تامين کرد؟ واردات اين تعداد ماشين‌آلات چيني با کيفيت نازل چه سودي براي صنعت چاپ ايران دارد؟ چه کسي مسئول خدمات‌دهي به اين همه ماشين‌آلات دست دوم وارداتي است؟ آيا نمايندگان حاضرند به ماشين‌آلاتي که در فروش آن نقشي نداشتند خدمات بدهند؟ آيا سازندگان چيني خدمات خوبي ارايه مي‌کنند؟
در دروپا ۲۰۱۶ بازديدکنندگان ايراني شاهد روش‌هاي جديد و باکيفيت کيفيت‌هاي فوق‌العاده‌اي بودند که تکنولوژي مدرن چاپ ارايه مي‌کند. براي در آغوش گرفتن آينده نيز به کمي جسارت و دورانديشي نياز است.
در اين آمار ۶ ماهه اميدي به آينده بهتر براي صنعت چاپ ايران به چشم نمي‌خورد.
