آقاي علي جنتي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي در شانزدهمين جشنواره ملي صنعت چاپ در تالار وحدت در سال ۹۵، سخنان جالب توجه و درخور تعمقي را بيان فرمودند که نه تنها با بيانات گذشته خود بلکه با نظرات و صحبت‌هاي تمام وزرا، معاونين، مديران کل، کارشناشان و مسئولين دوره‌هاي گذشته اين وزارتخانه کاملا فرق داشت و يکي از اينها نگاه صحيح صنعتي به صنعت چاپ بود که در جاي جاي سخنان وي موج مي‌زد و نگاه صرف فرهنگي را به صنعتي- هنري تغيير دادند و در طليعه سخنراني خود فرمودند: ”روز صنعت چاپ را به همگي شما صنعتگرانِ هنرمند تبريک مي‌گويم”. و در ادامه بيان داشتند من همواره به اين صنعت به عنوان يک هنر نگريسته‌ام و آن را به عنوان يکي از ارکانِ اقتصاد فرهنگ پذيرفته و دنبال کرده‌ام.
لحن محترمانه وزير
ديگر موضوعي که از نوع سخنراني کاملا مشهود بود، تغيير نگاه و سخنان آمرانه از بالا به پائين، به صحبت همترازانه و محترمانه انساني– اسلامي جناب وزير با اهالي صنعت چاپ و همگن دانستن صنعت چاپ با نشر، تبليغات و بسته‌بندي بود و بيان داشتند: “همة آنان که با اين هنر- صنعت سر و کار دارند، خوب مي‌دانند که صنعت چاپ به دليل ارتباط گسترده و فراگير با صنعت نشر، تبليغات و صنايع بسته‌بندي يک هنر نيز به شمار مي‌آيد و امکان به کارگيري ابتکارات و خلاقيت‌هاي هنري در آن فراهم است. از اين رو ما، دست‌‌اندرکاران اين صنعت را، فقط صنعتگر نمي‌دانيم بلکه هنرمنداني مي‌دانيم که با صنعت سر و کار دارند و به اين هنر عشق مي‌ورزند و در طول چهار دهة گذشته بيش از هر زمان ديگري براي ارتقا و نوسازي اين هنر- صنعت تلاش کرده‌اند و از اين رو شايستة بهترين درودها و تقدير‌ها هستند.”
نگاه امنيتي مانع پيشرفت
و در ادامه صحه بر درد دل ما صنعتگران چاپ گذاشتند و نگاه امنيتي چند دهه گذشته را تائيد کردند و افزودند: صنعت چاپ در ايران به عنوان يکي از صنايع پيشگام در دهه‌هاي گذشته با فراز و نشيب‌هاي فراواني روبرو بوده است و بيشتر نگاه امنيتي بر اين صنعت غلبه داشت تا نگاه فرهنگي. اگرچه با پيروزي انقلاب اسلامي نگاه فرهنگي به نگاه امنيتي فائق آمد، اما برخي از قوانين دست و پاگير همچنان مانع از شکوفايي اين صنعت شده است. باتوجه به نگاه هوشمندانه آقاي وزير از اين باب جاي بسي تشکر و قدرداني دارد و انشاالله اين نگرش فتح باب گشوده شدن راهي براي برون رفت از مشکلات چند دهه گذشته اين صنعت فناورانه و پويا باشد و به جاي نگاه و برخوردهاي امنيتي، ايجاد آرامش و امنيت روحي، رواني و اقتصادي را در جامعه توليدي و صنعتي فراهم کنند. باتوجه به آنکه امروزه امنيت يکي از مولفه‌هاي مهم تصميم‌گيري مسئولين است، نگاه صرف امنيتي به اين صنعت مانع بروز استعدادها، قابليت‌ها و ظرفيت‌ها مي‌شود.
نگاه دانش‌بنيان به صنعت چاپ
ايشان با توجه به جايگاه خاص صنعت چاپ به عنوان صنعت ميان‌بخشي، گفتند تاکنون عمده توجه فعالان، برنامه‌ريزان و سياست‌گذران معطوف به تقويت مهارت در اين صنعت بوده و اين در حالي است که سرعت تغييرات فناوري در اين صنعت به حدي است که آن را بايد در جرگة صنايعِ دانش‌بنيان قرار داد. براي تائيد بررسي اين قسمت از سخنان آقاي وزير بايد گفت صنايع دانش بنيان تضمين کننده آينده اقتصاد کشور هستند و اگر بخواهيم به لحاظ اقتصادي در دنيا حرفي براي گفتن داشته باشيم و جزء قدرت‌هاي اقتصادي منطقه به شمار بياييم، بايد توليدات خود را علمي و نوآورانه کنيم. محصول دانش بنيان داراي پيچيدگي فني بوده و توليد آن، نياز به تحقيق، توسعه و تمرکز توسط يک تيم فني خبره دارد. همچنين براي حفظ توان رقابتي محصول نوآورانه در بازار، تحقيق و توسعه بايد به صورت مداوم انجام شود، بخش عمده ارزش افزوده محصول، ناشي از دانش فني، نوآوري و فناورانه است که متاسفانه در صنعت چاپ ايران هيچگونه تحقيقات صنعتي و علمي از بدو ورود آن انجام نشده است. در اينجا نگاه دانش‌بنيان اقتضائات خاص خود را دارد و اينکه صنعت ميان‌بخشي و دانش‌بنيان حمايت همه گانه علمي، دانشي و تجهيزاتي کامل از طرف دولت را مي‌طلبد. بايد توجه داشت که ارتقاي صنعت چاپ از عهده يک اتحاديه و انجمن علمي – صنفي خارج است و بايد به کمک اساتيد دانشگاه‌ها و حمايت وزارت ارشاد و وزارت صنعت پايه‌ريزي بنيان‌هاي علمي را در اين صنعت فراهم کنيم. ضرورت تحقق نگاه دانش‌بنيان، انجام و اجراي آن، جز از عهده تواما دولت و تمام صنعت چاپ امکان‌پذير نيست. صنعت چاپ آمادگي خود را اعلام مي‌دارد و انشاالله دولت پا پيش بگذارد و وظيفه خود را تقبل کند.
در ادامه گفتند: اين وزارتخانه در جايگاه نظارتي و حمايتي از ظرفيت‌هاي در اختيار به نحو مطلوب استفاده کرده و با انسجام بخشي به صنوف مرتبط براي ايجاد و تبيين شوراي سياست‌‌گذاري و راه‌اندازي بانک‌هاي جامع اطلاعات تلاش کرده است. اين بخش از سخنان ايشان جاي تامل و تصحيح دارد؛ چرا که اين طور نيست. چه کسي بايد اين کارها را انجام دهد، چرا که اگر اين وزارتخانه و دولت به عنوان مجموعه حاکميتي بلامنازع به تعهدات خود عمل مي‌کردند، وضعيت صنعت چاپ اينطور اسف‌بار نبود. براي ماليات و وام کم‌بهره، بسنده به يک نامه بدون پيگيري، در مورد آگاهي بخشيدن و معرفي صنعت چاپ به عنوان بهترين ايجادکننده ارزش افزوده و صنعت اشتغال‌زا براي بخش‌هاي مختلف دولت و وزارت صنعت، معدن و تجارت تبيين واقعي صورت نگرفته است. در اين مورد بايد با مذاکره، تعرفه ورود مواد اوليه را وزارت اقتصاد بازبيني کند تا توليد از ضرر خارج و سود آن شايد سر به سر شود. وزارت ارشاد بايد با توجيه وزارت اقتصاد و گمرک از خروج مواد معدني و توليدي خام به صورت فله جلوگيري کند و ورود مواد بسته‌بندي شده آماده مصرف را ممنوع کند. با بي‌توجهي به اين امر مهم هم اکنون مي‌بينيم که صنعت چاپ با ۳۰ درصد ظرفيت اسمي خود فعاليت مي‌کند.
ايشان گفتند: صنعت چاپ يکي از بخش‌هاي بسيار مهم و موثر در اقتصاد فرهنگ و هنر به شمار مي‌آيد، به ويژه وقتي بدانيم که صنايع بسته‌بندي وابستگي مستقيمي به صنعت چاپ دارند و در حال حاضر بخش مهمي از نيازهاي صنايع بسته‌بندي در خارج از کشور برطرف مي‌شود؛ در حالي که ظرفيت‌هاي آن در داخل کشور موجود است. براي بررسي اين قسمت از سخنان ايشان پزشکان مي‌گويند شناخت و تشخيص به تنهايي ۵۰ درصد معالجه است و اين درحالي است که آقاي وزير بيماري را تشخيص دادند و هم معالجه کردند؛ يعني صددرصد مشکل را بيان داشتند و راه درمان را هم ارايه دادند.
نتيجه‌گيري؛
در چندين دوره برگزاري جشنواره و نمايشگاه‌هاي تخصصي و تجمعات صنعت چاپ از مسئولين محترم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي به ضرورت وزير، معاون و مديرکل يا نمايندگان مجلس شوراي اسلامي جهت سخنراني و تزئين برنامه‌ها آمده‌اند و در سخنراني‌هاي خود برنامه‌هاي زياد و قول‌هاي فراوانيرا براي خوشايند مدعوين و حضار ارايه مي‌داده‌اند، ولي دريغ از انجام آن. در کل با توجه به سخنان بسيار جالب، تخصصي و دلنشين جناب وزير که با گذشتگان وي کاملا فرق داشت، چشم اميد اهالي صنعت چاپ به پيگيري و انجام آن است. صنعت چاپ داراي ظرفيت‌هاي بالفعل و بالقوه بسياري است که لازمه انجام آن نگاه پدرانه، دلسورانه و تخصصي مسئولين و کارشناسان دولت و صنعت چاپ است. در آخرين موضوع لازم است معني فرهنگ را بدانيم، که مجموعه پيچيده‌اي از هنر، ادبيات، علم، فلسفه و دين هنجارها، بينش‌ها، ارزش‌ها، دانش‌ها، هنرها، قوانين، اخلاقيات، عادات و هرچه که فرد به عنوان عضوي از جامعه خويش فرامي‌گيرد تعريف مي‌کند. که از نسلى به نسل بعد منتقل مى‌شود.
تعريف صنعت Industry به معني بازرگاني يا ساختن است و منظور از ساخت، ايجاد دگرگوني در شکل يا ترکيب مواد است، که با استفاده از منابع موجود (مواد، سرمايه، نيروي انساني، انرژي، تکنولوژي، اطلاعات، ابزار) کالا يا خدماتي را توليد مي‌کند. با توجه به اين دو معني چاپ به کدام يک از اين دو معني نزديک است “فرهنگ يا صنعت”؟
احمد فروزيده
