سيستم چاپ افست ورقي عمدهترين شيوه چاپ در ايران و داراي بيشترين کاربرد است. مسائل فني پيش روي اپراتوهاي اين سيستم فراوان و مرور اجزاي آن و دريافت نکات ناديده از جمله وظايف اپراتورهايي است که هنوز در حال کسب تجربهاند. مقاله حاضر که مبحث خشککنها در سيستم افست ورقي را پوشش ميدهد بخشي از يک درسنامه بلند توليد شده در Print media academy که با ترجمه آقاي حسن يارمحمدي است.
سيستم خشككن مادون قرمز (IR) مركبها و كاغذ مورد استفاده را با انرژي حاصل از تابش اشعه مادون قرمز گرم ميكند. حرارت روي فرايندهاي فيزيكي و شيميايي خشك شدن مركب تاثير ميگذارد و آن را شتاب بيشتري ميدهد. ويسكوزيته پايينتر روغنهاي مركبهاي چاپ باعث جذب سريعتر آنها ميشود، به علاوه تخته گرم كاغذ (تختهاي كه كاغذهاي آن از زير IR رد شدهاند و پس از خروج از ماشين گرم است) فرايند اكسيداسيون را تسريع ميبخشد. درصد كمتر محلول مرطوبكننده در لايه مركب باز هم اكسيداسيون را شتاب بيشتري ميبخشد. طول موج كوتاه ساطع شده از خشككن مادونقرمز به عمق بيشتري از كاغذ نفوذ ميكند، در صورتي كه امواج با طول موج متوسط، هواي روي لايه مركب را گرم ميكنند.
انتخاب صحيح خشككنهاي مادون قرمز باعث ميشود كه مركبها به خوبي با گرما خشك شوند و همزمان كاغذ و ماشين محافظت شوند. طول موج مناسب، قدرت و لايه طلاي روي هيتر خشك كن، با كمك يكديگر نتيجه مطلوبي را ايجاد ميكنند. حداقل عمر يك خشككن ۵۰۰۰ ساعت است.
هنگام كار با خشككن مادون قرمز، بايد هميشه از دستكشهاي تميز استفاده شود، زيرا چربيهاي دست و عرق، روي لولههاي كوارتزي خشككن ميسوزند و عمر آنها را كوتاه ميكنند. خشككنها و آيينههاي آنها را به طور مرتب توسط يك جاروبرقي و با دقت تميز كنيد. فقط سمت جلوي خشككن ممكن است توسط يك پارچه نرم بدون پرز با الكل تميز شود. پشت خشككن با طلا روكش شده است و نبايد با الكل تميز شود.
خشككن ورني
علاوه بر خشككنهاي مادون قرمز، پمپهاي هواي گرم در خشككنهاي ورني گنجانده شدهاند. هواي داغ و خشك آماده و فراوري شده و رطوبت آن گرفته ميشود. ذرات ريز پليمر پخش شده در حلال به علت جدا شدن آب در طول خشك شدن به صورت پيوسته در كنار يكديگر حركت ميكنند. آنها روي يكديگر قرار ميگيرند و هنگامي كه به كلي خشك ميشوند، يك لايه پليمري سخت ميسازند.
اندازهگيري دماي تخته با رطوبتسنج ميلهاي (تيغهاي)
در شرايط آب و هوايي مطلوب در چاپخانه وضع به اين صورت است: دماي كاغذهاي روي تخته در بخش تحويل بايد حدود ۱۰-۸ درجه سلسيوس بالاتر از دماي تخته در بخش تغذيه باشد. در مقوا اين عدد بايد ۱۵-۱۰ درجه سلسيوس بالاتر باشد.
اگر دماي تخته بالاتر از حد مجاز باشد، گرماي موجود در تخته، مركبها را دوباره شل ميكند. هنگامي كه اين اتفاق ميافتد خطر پشت زدن وجود دارد.
در حالتي كه هر دو روي كاغذ ورني ميخورد، كاهش دما در هر دو مرحله چاپ، از تغيير شكل كاغذ و نرم شدن لايه ورني پشت كاغذ پيشگيري ميكند.
دماي مطلوب تخته به راحتي توسط آزمايش كردن مشخص ميشود. آزمايش بايد در زمان حضور يك متخصص آشنا با سيستم انجام شود. دماي صحيح تخته به عوامل زيادي بستگي دارد: مشخصات ورني، مركب چاپ، ميزان جاذب بودن كاغذ، سرعت ماشين، مسير خشك شدن و نوع تحويل ماشين و كنترل هواي آزاد شده.
اندازهگيري براقيت
– براقيت هميشه به نوع كاغذ و ورني بستگي دارد.
– اگر اندازهگيريها مقايسه ميشوند، اين نكته ضروري است كه به زاويه اندازهگيري توجه شود.
– اندازهگيري براقيت بهطور معمول با زاويه ۶۰ درجه مرسوم است. اين اندازهگيري توسط دستگاه اندازهگيري براقيت (gloss measurement device) انجام ميشود.
– مقادير براقيت شامل ۰ تا ۱۰۰ درجه است.
– اگر اندازهگيري براقيت هميشه در يك زمان مشخص پس از چاپ انجام نميشود، طبق تجربه اندازهگيريهايي كه ديرتر انجام ميشوند براقيت كمتري را نشان ميدهند.
– درجه براقيت ۷۰ براي ورني خيلي براقي كه همزمان با چاپ زده ميشود يك نتيجه خوب به حساب ميآيد.
– تحت شرايط مطلوب با يك ورني مناسب، ميتوان به درجه براقيت ۸۰ نيز دست پيدا كرد. (با ورنيهاي UV به راحتي ميتوان به براقيت ۹۵ نيز دست پيدا كرد.)
پودرپاشي
كار پودر، ايجاد يك فاصله جداكننده بين ورقهايي است كه تازه چاپ شدهاند. اين جدا بودن از پشت زدن ورقهاي يك تخته جلوگيري ميكند و فرايند خشك شدن با اكسيژن را تسريع ميبخشد.
يك ويژگي اساسي كيفيت پودرها، اندازه ذرات آنهاست. براي رسيدن به يك فضاي يكدست با مقدار كمي پودر، نيازمند ذراتي با اندازههاي يكسان هستيم. هنگامي كه اندازه ذرات در پودر يكي هستند، هر ذره پودر به تنهايي استفاده شده و ذرات غبار مانند در بخش تحويل كاهش پيدا ميكند. به دليل اثرات خشك شدن و انقباض، پودر ميتواند در نقاط مختلفي از بخش تحويل جمع شود. اين مساله ميتواند باعث توده شدن پودر شود (متراكم شدن) كه در صورت افتادن روي كاغذ چاپ شده، به عنوان اشكال چاپي قابل مشاهده هستند.
تنها از پودرهايي كه به درستي دانهبندي شدهاند و فاصله يكساني بين ورقهاي چاپ شده ايجاد ميكنند استفاده كنيد، اين نوع پودرها حداقل مصرف و گردوغبار كمي دارند.
نكاتي براي انتخاب پودر صحيح
-كاغذهاي بدون پوشش (غيرگلاسه) جذب بيشتري نسبت به كاغذهاي گلاسه دارند. اين بدان معناست كه آنها نياز به پودر كمتري دارند. مطمئن شويد كه از مركب مناسب براي كاغذي كه چاپ ميشود استفاده ميكنيد.
– براي كاغذهايي كه سطح ناهموارتر و زبرتري دارند، بايد از پودري با دانهبندي بزرگتر استفاده كرد.
– براي كارهايي كه مركبخور بيشتري دارند و رنگهاي زيادي روي يكديگر چاپ ميشوند نياز به پودر بيشتري است.
– در حالتي كه دو روي كاغذ داراي پرداختهاي متفاوتي است (پشت و روي كاغذ)، روي زبر آن تعيينكننده است و اندازه ذرات پودر بايد بر اساس آن انتخاب شود.
– نوع پودر و ذرات بايد بر اساس كاربري محصول چاپي (بستهبندي غذايي، بستهبندي عطر و …) و عملياتي كه در مراحل بعد (ورنيزني، لمينيت كردن، طلاكوب و برجستهكاري) روي آن انجام ميشود، انتخاب شود.
– انواع پودرهاي سنگين (كربنات كلسيم) ميتوانند راحتتر و آسانتر از پودرهاي سبك (نشاسته) مورد استفاده قرار بگيرند.
پودر به دست آمده از
نشاستههاي طبيعي
اين پودرها از نشاسته سيبزميني، ذرت و برنج و ديگر مواد ساخته ميشوند و در دو نوع آب دوست و آب گريز موجود هستند.
محاسن:
– پودر پايه گياهي ساختار كروي و نرم دارد. به علت رفتار خوبي كه اين نوع پودر در سياليت از خود نشان ميدهد كار كردن با آن آسان است.
– پودرهاي نشاسته به صورت عمومي و براي كارهاي مختلف قابل استفاده هستند.
معايب:
– امكان وجود بار الكترواستاتيك در آن وجود دارد.
پودرهاي كربنات كلسيم
اين ماده يك محصول معدني آلي است كه در طبيعت موجود است.
محاسن:
– وزن مخصوص بالايي دارد كه اين ويژگي باعث پايين آمدن ميزان گردوغبار ميشود و بنابراين براي استفاده آسان و اقتصادي است.
-كربنات كلسيم در آب غيرمحلول است و به رطوبت يا بار الكتريكي غيرحساس است.
معايب:
– ساختار كريستالي كربنات كلسيم ميتواند باعث حالتهايي شبيه برق زدن ورقهاي چاپي شود.
-كربنات كلسيم ميتواند عمر پليتهاي چاپي را كاهش دهد. (در كارهايي كه چند بار از ماشين رد ميشود.)
پودرهاي با پايه شكر
اين نوع از پودرها در مقايسه با ساير پودرها حالت ويژهاي دارند. اين نوع پودر نوعي پودر خشك با قابليت حل شدن در آب و با ساختار كريستالي و ذرات نرم است.
محاسن:
– به طور معمول از پودرهاي شكري براي كارهايي كه چند مرحله وارد ماشين ميشوند، استفاده ميشود. اين نوع پودرها تنها مقدار خيلي كمي بقايا روي لاستيك به جا ميگذارند كه همان هم حل ميشود و در گردش محلول آب از بين ميرود.
معايب:
– به علت حساسيت به آب، نميتوانند با خشك كن مادون قرمز استفاده شوند.
– در دستگاه پودرپاش بايد نگهداري و تميزكاري زيادي اعمال شود، زيرا در درون دستگاه رسوب كرده و ايجاد كلوخه ميكنند.
پودرها براي چاپ با ورنيهاي
پايه آبي
پودرهاي استفاده شده براي چاپ با ورنيهاي پايه آبي سطحشان پوشش دارد و بنابراين دافع آب (آب گريز) هستند. پودرهاي دافع آب به ويژه براي چاپ ورنيهاي پيوسته همزمان با چاپ مفيد هستند. اين پودر به ويژه براي مواد حساس و مواد آسيبپذير در برابر خراش، مناسب است.
يك آزمايش ساده اين است كه پودر را در يك ليوان آب بريزند. اين كار نشان ميدهد كه آيا پودر براي چاپ با ورنيهاي پايه آبي مناسب است يا نه.
چپ: آب دوست (نامناسب براي ورنيزني همزمان)
راست: آب گريز (مناسب براي ورنيزني همزمان)
معايب:
– به دليل پوشش سطحي پودر، اين نوع پودر ذرات بيشتري در بخش تحويل ميپراكند.
– در صورت انجام عمليات تكميلي بعدي (ورنيزني، لمينيت كردن، سلفونكشي و…) مقدار استفاده بيشتر از پودر ميتواند باعث به وجود آمدن مشكل جذب چسب و عدم پوشش كامل شود.
– دستگاه پودرزني به علت رسوب و كلوخه شدن پودر در نازلهاي پودرپاشي نياز به نگهداري بيشتري دارد.
– موجب توليد الكتريسته ساكن ميشود.
