مدیرعامل شرکت پوشان پلاستیک
وقتی صحبت از صادرات است، فیلم‌های بسته‌بندی یک پای اصلی چاپ و بسته‌بندی به حساب می‌آیند. بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر که متشکل از فیلم‌ها هستند، دو کارکرد اصلی دارند:
1- گرافیک و اطلاع‌رسانی
2- حفاظت از محصول
تجربه بیش از دو دهه در حوزه بسته‌بندی به ما می‌گوید در زمینه گرافیک و طراحی مشکلی نداریم و از توانمندی کافی برخورداریم.
در زمینه تولید فیلم‌های بسته‌بندی هم از تنوع نسبتاً خوبی برخورداریم. از نظر علم و سواد و دانش فنی هم پیشرفت‌های خوبی داشته‌ایم.
فیلم‌های پلیمری طیف وسیعی از کاربردها را دارند و برای بسته‌بندی محصولات متنوع به ویژه محصولات غذایی استفاده می‌شوند.
اولین مسأله در مورد انتخاب صحیح فیلم‌های پلیمری، کارایی آن‌ها برای حفاظت از محصول در حین حمل در مسیرهای دور و نزدیک و با وسایل مختلف حمل و نقل و شرایط جابه‌جایی آن‌هاست. چرا که در مورد همه بسته‌بندی‌ها چه غذایی باشد، چه دارویی چه آرایشی و بهداشتی، عمده‌ترین فاکتورهای تخریب، عوامل بیرونی هستند.
در مرحله بعد، تناسب آن‌ها با خواص محصول بسته‌بندی شده است که اهمیت بالایی دارد.
سومین نکته الزامات استانداردها و سلیقه بازار هدف است که باید به درستی در نظر گرفته شود، اقلیم و شرایط جغرافیایی و فرهنگ مصرف در این انتخاب تأثیر دارند.
فاکتورهای اساسی تخریب
در انواع بسته‌بندی‌ها، اصلی‌ترین عواملی که مواد غذایی، دارویی، آرایشی ، بهداشتی ، شوینده و غیره را تهدید می‌کند، عبارتند از: اکسیژن، نور، رطوبت و میکروارگانیسم‌ها که با یکدیگر نسبت و تناسب معینی دارند و کم و زیاد شدن آن‌ها می‌تواند موجب فساد محصول شود.
به عنوان مثال اصلی‌ترین ماده غذایی که ما از آن استفاده می‌کنیم نان و محصولات آردی است مثل انواع کیک‌ها و کوکی‌ها.
نان را با کاهش درصد رطوبت می‌توانیم مدت بیشتری نگه داریم، معمولاً نان با رطوبت کمتر از ۵ درصد، سالم می‌ماند. به محض این که رطوبت به بالای ۱۵ درصد برسد، زمینه برای کپک زدن فراهم می‌شود. بنابراین کنترل رطوبت درون بسته‌بندی محصولاتی نظیر نان و محصولات آردی و حتی انواع لوازم آرایشی که نسبت به رطوبت حساس‌اند، ایجاب می‌کند که از فیلم‌های خاص برای بسته‌بندی آن‌ها استفاده کنیم.
نان‌های صنعتی که در حجم نسبتاً زیاد تولید می شوند، در مقایسه با نان لواش که سطح زیاد و حجم کمی دارد، بهتر نگهداری می‌شوند. رطوبت زمینه را برای رشد میکرو ارگانیسم‌ها فراهم می‌کند. رطوبت اولین عامل فساد میکروبی است. اکسیژن عامل دوم است. خیلی از میکروارگانیزم‌ها برای رشد، نیاز به نور هم دارند. در واقع نان‌هایی که رطوبت یکنواختی در کل بافت‌های نان دارند، دیرتر در معرض خطر رشد میکروارگانیزم‌ها هستند، تا نان‌هایی که رطوبت آن‌ها یکباره از سطح وسیع آن‌ها بیرون می‌زند.
انتخاب چندلایه‌ها با توجه به خواص مقاومت و تحمل بار و نیز مقاومت در برابر نور و نفوذ اکسیژن و غیره صورت می‌گیرد. علاوه بر این کارایی برای عرضه فروشگاهی و قرار گرفتن در قفسه و کنار محصولات دیگر هم بر انتخاب لایه‌های فیلم‌های پلیمری تأثیر گذار است، در این مورد اخیر، البته گرافیک و انتخاب رنگ و استفاده از سطح بسته برای اطلاع‌رسانی نیز اهمیت ویژه‌ای دارد.
حساسیت محصول
مواد مختلف از نظر حفظ کیفیت، عطر، بو و مزه نیز ملاحظات خود را دارند.
بسیاری از مردم به تجربه می‌دانند که نگهداری محصولی مانند چای در مجاورت پودر و صابون و محصولات اروماتیک یا بودار، باعث جذب آن بوها در بسته چای می‌شود و معمولاً آن‌ها را از یکدیگر دور نگه می‌دارند. در فروشگاه‌ها هم این نکته را رعایت می‌کنند ولی به هر حال در بسته‌بندی باید لایه محافظی برای محصول در نظر گرفته شود که در خرده فروشی‌ها و حمل و نقل و نگهداری، در برابر این شرایط هم از محصول محافظت کند.
بعضی محصولات قنادی نیز در جایی مثل یزد یا اصفهان با رطوبت ۵۰ درصد بسته‌بندی می‌شوند، اگر قرار باشد آن‌ها در اتمسفری با رطوبت بالاتر، استفاده شوند، فوری رطوبت جذب می‌کنند. در بعضی اقلیم ها که رطوبت بالای ۸۰ درصد می‌رسد، به محض این که بسته پولکی یا شکر، پنیر و غیره باز می‌شود، همه به هم می‌چسبند و کیفیت خود را از دست می‌دهند.
در حال حاضر که ما صادرات انواع صیفی‌جات و انواع محصولات گوشتی و پنیرها را داریم، ملزم هستیم که اتمسفر داخل بسته‌بندی را تغییر دهیم که هم شرایط رشد میکروارگانیزم‌ها را درون محصول کاهش دهد و هم تأثیر رطوبت از بیرون را مانع شود. شناخت خواص لایه‌های پلیمری در این موارد از اهمیت بالایی برخوردار است.
در مورد بسته‌بندی حبوبات، سبزی‌های خشک شده، ادویه‌ها، خشکبار و حتی مواد آرایشی (مثل پودر دکلره)، رطوبت عامل مخربی است. علاوه بر این حفاظت در حین حمل بویژه در برابر نفوذ حشرات مهم است. فیلم‌های پلیمری خود می‌توانند در برابر حشرات مقاوم باشند ولی وقتی صحبت از بازارهای صادراتی می‌شود، ملاحظات دیگری هم باید در نظر گرفته شود و گرنه بسته‌بندی‌هایی که در داخل قابل قبول هستند، شاید گواهی ورود به بازارهای اروپایی را نگیرند.
فیلم‌ها باید با محتوای بسته‌های غذایی سازگار باشند
فیلم‌های پلیمری اغلب خواص چاپ‌پذیری خوبی دارند و یکی از بسترهای خوب و مطلوب برای صنعت چاپ هستند. همچنین در عملیات چاپ تا لمینیت، لاک‌زنی و دوخت حرارتی و سیل شدن و فرآیندهای دیگر به خوبی جواب می‌دهند، نکته مهم دیگری که باید در انتخاب فیلم‌ها و چندلایه‌ها متناسب با محصول توجه شود، امکان مهاجرت بعضی آلاینده‌ها از سطح فیلم به درون بسته یا واکنش دادن محتوای بسته با جنس فیلم پلیمری است. این مورد در بسته‌بندی محصولات غذایی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است و فود گرید بودن موادمصرفی یک شرط اساسی است و استانداردهایی سختگیرانه در این زمینه اعمال می‌شود.
در محصولی مثل کره، احتمال نفوذ یا مهاجرت مواد چسب به کره بسیار حساس است. یا مثلاً خمیر دندان به خاطر ترکیبات خاصی که دارد، می‌تواند ماده مؤثره خود را درون پلیمر نفوذ دهد و با آن واکنش ایجاد کند.
بنابراین نه تنها به فاکتورهای مخرب از بیرون، بلکه به فاکتورهای شیمیایی محصول نیز باید توجه داشت.
هر پلیمری مجاز به تماس با ماده غذایی نیست. مثلاً در بسته‌بندی دارویی از مواد PVC استفاده می‌کنیم، اما در بسته‌بندی نان و موادغذایی مجاز به استفاده از آن نیستیم. این استاندارد در همه کشورها و حتی در ایالت‌های مختلف امریکا یکسان نیست.
در حقیقت فیلم‌هایی مناسب هستند که علاوه بر چاپ‌پذیری، فودگرید باشند. بنابراین شناخت خواص تحمل بار، ضدرطوبت، محافظ عطر و بو، چاپ‌پذیری و سازگاری با محتوای بسته و نیز استانداردها و ویژگی‌های بازار هدف نیاز به دانش فنی خاص خود را دارد. صادرکنندگان باید این دانش را در اختیار داشته باشند.
