قیمت آخال وارداتی فاکتور اصلی قیمت‌گذاری کاغذ و مقوای داخلی
تعیین قیمت‌ها، کنترل قیمت‌ها، مباحثی مثل تنظیم‌‌گری یا رگولاتوری، واردات و صادرات ورق و کارتن، تامین مواد اولیه، از جمله نکاتی است که برای بسیاری از مجموعه‌ها و فعالان در صنعت کارتن نقشی تعیین کننده دارند. با دکتر ابوالفضل روغنی، رئیس سندیکای تولیدکنندگان کاغذ و مقوا در این باره به گفتگو نشستیم تا جزئیات بیشتری را جویا شویم.
سندیکا می‌تواند چه نقشی در زمینه حفظ و یا تعیین قیمت‌های موجود مواد اولیه کارتن داشته باشد؟
آنچه که در همین ابتدای صحبت باید مشخص کنم این است که تشکل‌هایی مثل سندیکای کاغذ و مقوا، وظیفه قیمت گذاری ندارند. از طرفی سیستم قیمت گذاری و کنترل قیمت‌ها، منطقا باید مربوط به نهادهایی باشد که دولت، منابعی را به آن‌ها تخصیص می‌دهد (مثل ارز دولتی). اما در زمینه تولید کاغذ، پول یا ارزی اختصاص داده نمی‌شود که بخواهند کنترل و یا نظارتی بر قیمت‌ها هم صورت بگیرد. وظیفه سندیکا، به‌عنوان یک نهاد عمومی، ایجاد فرصت و هم‌افزایی برای همکاران خود در صنف است. درواقع سندیکا، نوعی سازمان مردم نهاد است که بیشتر به هم‌فکری اعضا می‌پردازد و نقش هماهنگ‌کننده دارد. پس ما نمی‌توانیم به‌عنوان سندیکا، قیمت‌ها را تعیین و حتی کنترل کنیم، مگر درمواردی که منابعی یا پولی از دولت به ما اختصاص داده شود و دولت، این نظارت را از ما بخواهد. همچنین از آنجایی که کارتن از مواد اولیه‌ای چون کاغذ و ورق تامین می‌شود و قیمت کاغذ تابع عرضه و تقاضای بازار است، می‌توان گفت قیمت آن براساس شرایط بازار مشخص می‌شود و قیمت دستوری ندارد. بنابراین ما باید با واقعیت‌های بازار کار کنیم و واقعیت‌های بازار همین است که وضعیت عرضه و تقاضا قیمت نهایی را مشخص می‌کند و فکر نمی‌کنم بخش خصوصی یا گمرک هم خیلی به حرف ما گوش دهند و بخواهند براساس قیمتی که ما پیشنهاد می‌دهیم، کار کنند. البته باید توجه کنیم یکی از عوامل تاثیرگذار در قیمت تمام شده ورق، همین آخالی است که بخشی از آن را از کارتن‌سازان، می‌خریم و آیا آن‌ها به ما ارزان می‌فروشند؟ قطعا چنین اتفاقی نمی‌افتد و همه چیز براساس وضعیت بازار و عرضه و تقاضا مشخص می‌شود.
نظرشما درباره نرخ ارز و تاثیر نوسانات ارزی به‌ویژه بر بازار ورق و کاغذ چیست؟
درحال حاضر، بازار بیشتر صنایع ما، آشفته است و یکی از دلایل آن همین نوسانات ارزی است. پس اگر قیمت ارز، برای مدتی ثابت و پایدار شود، قطعا تاثیر خود را در بازار کاغذ خواهد گذاشت. یعنی اگر قیمت ارز، بالا رود، قیمت کاغذ هم بالا می‌رود و اگر ارز پایین آید، قیمت کاغذ هم کاهش خواهد یافت. درمورد قیمت و میزان واردات و صادرات مواد اولیه از جمله کاغذ باید بگویم که کاغذ براساس مواد اولیه تولید و قیمت‌گذاری می‌شود. کاغذ بسته‌بندی مقوله ای گسترده است و زیرمجموعه‌های بسیاری دارد و کاغذهایی که از بازیافت تامین می‌شوند، چیزی بالای ۷۰درصد قیمت تمام شده‌شان، قیمت آخال است. پوشال و خمیر هم براساس نوع استفاده‌شان متفاوت است. برای مثال پوشال در کارتن سفید و کاغذ تیشو استفاده می‌شود ولی درکارتن بسته‌بندی، در اکثر موارد استفاده نمی‌شود. پس نمی‌توان براساس یک حکم کلی برای همه این موارد عمل کرد.
کمی هم درباره صادرات و واردات مواد اولیه برایمان بگویید. بیشتر از چه کشورهایی وارد می‌کنیم؟ و معمولا چنددرصد نیازمان با واردات تامین می‌شود؟
ورق‌سازی به‌طور مشخص در حوزه کاری من نیست، اما می‌توانم بگویم که بله صادرات ورق انجام می‌شود اما متاسفانه میزان دقیق آن را نمی‌دانم. چراکه ورق‌سازان، کسانی هستند که کاغذ را از ما تهیه می‌کنند و آن را چندلایه می کنند و این کارتن چندلایه را به‌صورت ورق، صادر می‌کنند. درحال حاضر هم این کار اتفاق می‌افتد و شرکت‌هایی، ورق را صادر می‌کنند. ما در زمینه کاغذ بسته‌بندی، ۸/۲میلیون تُن، مجوز صادرشده برای تولید داریم وچیزی حدود ۶/۱ میلیون تُن هم اکنون درحال تولید است و میزان استفاده از آخال ۳۰/۱ است یعنی به ازای هر یک تُن کاغذ باید یک تُن و سیصد کیلو کاغذ استفاده کنید. بنابراین زمانی که ما با این ارقام مواجه می‌شویم، درمی‌یابیم که چیزی بالای ۲میلیون تُن آخال نیاز داریم که حدود ۹۰۰ الی یک میلیون تُن آن از داخل تامین می‌شود و مابقی را باید از خارج وارد کنیم. درحال حاضر هم بیش‌ترین آخال کشور از عراق، افغانستان و گاهی هم از ترکیه وارد می‌شود و البته گاهی اوقات هم از کشورهای اروپایی.
می‌دانیم که برخی از صنایع به دلایل گوناگون ازجمله گرانی، برای بسته‌بندی‌های خود فکر دیگری می کنند و به انواع دیگری مانند مواد پلاستیکی و حتی گونی روی می‌آورند. به‌نظر شما این باعث از دست رفتن بازار کارتن نمی‌شود؟ چه تمهیداتی را در این مورد اندیشیده‌اید؟
در این مورد باید به چند نکته عمده و مهم توجه کنیم. اول اینکه کشور ما، کشوری دارای انرژی‌های فسیلی است و در حوزه مواد پتروشیمی و البته پلاستیکی دارای مزیت است. اگر کشور ما به سمت بسته‌بندی پلاستیکی می‌رود، دلیل منطقی آن، همین مزیت‌هاست. اما در زمینه کاغذ بسته‌بندی ما مزیتی نداریم و مواد اولیه را وارد می‌کنیم درحالی که پلاستیک را صادر هم می‌کنیم. پس دلیل عمده استقبال از انواع دیگر بسته‌بندی غیر کارتنی، صرفا گرانی کارتن نیست، گاهی اوقات، شیک بودن و لوکس بودن بسته‌های دیگر است و گاهی هم سبک بودن و یا سفارش و سلیقه مشتری است که باعث روی‌آوردن به بسته‌بندی‌های دیگر از جمله پلاستیکی می‌شود.
