واحد پژوهش گروه همتا
تجزیه و تحلیل بازار فلکسوگرافی، مستلزم تقسیم کردن مشتریان بالقوه به گروه‌ها و بخش‌های کوچکتر با ویژگی‌های مشخص است. به این ترتیب هر بخش از بازار از مشتریانی تشکیل می‌شود که دارای خصوصیات مشترکی هستند و به استراتژی‌های بازاریابی واکنش مشابهی نشان می‌دهند. تقسیم‌بندی بازار برای چاپ فلکسوگرافی یک استراتژی بازاریابی است که کالاهای مصرفی را نیز بر اساس انواع ماشین‌های چاپ فلکسوگرافی که به این بازار خدمات می‌دهند تقسیم‌بندی می‌کند. توجه داشته باشید که برخی آمارهای ارائه‌شده در این مقاله لازم است به‌روزرسانی شود، هرچند که نسبت‌های ارائه‌شده کم و بیش معتبر است.
ویژگی‌های جمعیتی بازار فلکسوگرافی
با پیشرفت پیوسته فناوری، فلکسوگرافی نه تنها فاصله بین این فرایند و دیگر فرایندهای چاپی را پر کرده است، بلکه از لحاظ کیفیت در بسیاری موارد از دیگر فرایندها پیشی گرفته است. چاپ فلکسوگرافی شیوه چاپی کارآمد، مقرون‌به‌صرفه و انعطاف‌پذیر است که می‌تواند عملا روی هر نوع سطح چاپی مورد استفاده انواع بسته‌بندی چاپ کند.
با اینکه پیکربندی در ماشین‌های فلکسوگرافی متغیر است ولی اساس و پایه آن تغییری نمی‌کند.
چاپ فلکسوگرافی ۷۵ درصد از بازار ۴۴۰ میلیاردی بسته‌بندی را به خود اختصاص داده است. ۹۲درصد از حجم جهانی چاپ فلکسوگرافی به بسته‌بندی اختصاص دارد و ۸ درصد بقیه بین صنایع داروسازی، چاپ امنیتی و چاپ قطعات الکتریکی و دیگر کاربردهای مشابه تقسیم می‌شود. تا پایان سال ۲۰۱۲ تقریبا ۷۵ درصد از کل چاپ بسته‌بندی در جهان با استفاده از فرایند فلکسوگرافی انجام می‌شده است. رشد فلکسوگرافی در حال حاضر بین ۶ تا ۸ درصد است.
بسته‌بندی انعطاف‌پذیر
بسته‌بندی انعطاف‌پذیر از مواد منعطف برای شکل دادن به محصولاتی چون پوشش‌های دورپیچ، (WRAPS)، لیبل و پاکت ایستاده (پاوچ) استفاده می‌کند. گستره وسیعی از تولیداتی که با استفاده از فلکسوگرافی چاپ می‌شوند از مواد چاپ‌پذیر یک لایه تا مواد چند لایه تشکیل می‌شود. سطوح چاپ‌پذیر بسته‌بندی انعطاف‌پذیر از ورق‌های تک لایه یا تک دیواره (SINGLE WALL) تا فیلم‌های کواکسترود چندلایه تشکیل شده‌اند. فیلم‌های کواکسترود چندلایه خواص ضدنفوذ دارند بدین معنی که هوا و رطوبت نمی‌تواند داخل آن‌ها نفوذ کند و در عین حال عمر محصول بسته‌بندی‌شده را روی قفسه فروشگاه افزایش می‌دهند. برخی از این بسته‌بندی‌های انعطاف‌پذیر شامل شیرینی و شکلات، دارو، غذاهای منجمد، سوپ، اسنک و ساک‌های پلاستیکی می‌شود.
در آمریکا، بسته‌بندی انعطاف‌پذیر یک صنعت ۴/۲۶ میلیارد دلاری است. بیشترین بازار برای بسته‌بندی انعطاف‌پذیر مواد غذایی فروشگاهی و سازمانی است که ۵۶ درصد از کل این صنعت را به خود اختصاص داده است. بازارهای دیگر بسته‌بندی انعطاف‌پذیر شامل مواد غیرغذایی با ۱۲ درصد، مصارف صنعتی با ۹ درصد، کالاهای مصرفی ۱۰ درصد، مواد غیرغذایی سازمانی با ۵ درصد و مواد دارویی و پزشکی با ۸ درصد می‌شود. سه نوع ماشین چاپ فلکسوگرافی برای چاپ بسته‌بندی انعطاف‌پذیر مورد استفاده قرار می‌گیرد: ماشین استک یا عمودی، ماشین سیلندر مرکزی و ماشین افقی یا خطی.
فارغ از پیکربندی و تعداد یونیت‌های چاپ ماشین، اصول و مبانی چاپ یکسان است. ماشین چاپ سیلندر مرکزی همواره انتخاب اول است زیرا رجیستر آن برای فیلم‌های نازک و فویل در سرعت‌های بالا بسیار دقیق است.
ساک‌های کاغذی و کیسه‌های چندلایه (MULTIWAL BAGS)
صنعت کاغذهای بدون پوشش (UNCOATED) و کیسه‌های چندلایه به دو بخش تقسیم می‌شود: ساک‌های کاغذی و کیسه‌های چندلایه. در این بخش‌ها تولید غالب که بیشتر مورد استفاده قرار می‌گیرد، کیسه‌های چندلایه است که سهمی۸۴ درصدی دارد و ۱۶ درصد دیگر ساک‌های کاغذی است که یک لایه و یا دو لایه هستند. بیشترین مشتری کیسه‌های چندلایه، صنایع کشاورزی و غذایی هستند و پس از آن مواد ساختمانی، مواد شیمیایی و مواد معدنی در رده‌های بعدی قرار دارند.
انواع بسته‌بندی‌های کاغذی بدون پوشش و کیسه‌های چندلایه، از محتویات درون خودش به خوبی حفاظت می‌کند. زیرا استحکام کاغذ و سختی آن بالاست. پلاستیک نیز استحکام خوبی دارد ولی به اندازه کاغذ نیست، به ویژه در حرارت‌های بالا. کاغذ برای عملیات چاپ از دیگر مواد مناسب‌تر است. با این حال در بسیاری از موارد ساک‌های کاغذی باید با لایه ای از موم (WAX) و یا پلاستیک لامینیت شود و یا خود کاغذ روی فیلم پلاستیکی و یا فویل لامینیت شود تا رطوبت، بخار، گازها یا انواع بوها نتوانند وارد بسته‌بندی شوند.
صنعت ساک‌های کاغذی شامل کیسه‌های سبک‌تر و کوچکتر و کیسه‌های خواروبار
(GROCERY BAGS) می‌شود. این ساک‌ها، کیسه‌ها یا پاکت‌ها معمولا در بقالی‌ها یا فست‌فودها به مشتریان ارائه می‌شوند. این کیسه‌ها یا (پاکت‌ها) در انواع مختلف از۲۰ گر‌می تا کیسه‌های ۱۱ کیلویی را شامل می‌شود. کیسه‌ها و پاکت‌های کوچک بیشتر توسط بقالی‌ها و خواربارفروشی‌های کوچک مورد استفاده قرار می‌گیرد.
کیسه‌های چندلایه که معمولا از کاغذ سه لایه یا بیشتر ساخته می‌شود کاربردهای صنعتی و حملونقلی دارند و برای بسته‌بندی دانه‌های گیاهی و یا کود مورد استفاده قرار می‌گیرند.
کیسه‌های چندلایه برای بسیاری از تراکنش‌های B2B مثلا فروش کود به کشاورزان یا غذای حیوانات خانگی به مصرف‌کنندگان مورد استفاده قرار می‌گیرند. در نتیجه کیسه‌های چندلایه در ابعاد، اندازه‌ها و شکل‌های گوناگون، کیسه‌های ساده قهوه‌ای برای سیمان تا بسته‌بندی‌های چهاررنگ پلاستیکی برای غذای حیوانات خانگی یا کود ساخته می‌شوند.
مهندس بسته‌بندی عملا در نوع و ساخت کیسه‌های چندلایه، بی نهایت انتخاب در اختیار دارد و دستش کاملا باز است. دیواره‌های کیسه‌های چندلایه و نوع ساخت و کوتینگ مورد نیاز این نوع بسته‌بندی را با دقت می‌توان بر اساس میزان محافظت از محتویات بسته‌بندی در سیستم‌های توزیع و ویژگی‌های حمل‌ونقل تعیین و تعریف کرد.
کیسه‌های چندلایه را می‌توان بر اساس نوع ماشین‌آلات پرکنی طراحی کرد و ساخت. دو نوع ماشین چاپ فلکسوگرافی برای چاپ ساک‌های کاغذی و کیسه‌های چندلایه به کار می‌رود: ماشین‌های استک و ماشین‌های سیلندر مرکزی. این ماشین‌ها می‌توانند با سرعت بسیار بالا کار چاپ را انجام دهند.
مقوای کنگره‌ای (کارتن)
ورق کارتن از اجزای مقوایی ساخته می‌شود. لایه رو و لایه زیر را لاینر می‌نامند وبین دو لاینر، مقوایی که مثل آکاردئون تا شده قرار دارد که به آن فلوت می‌گویند. فلوت میزان استحکام و توان تحمل فشار ورق کارتن را تعیین می‌کند. از این نوع ساختار برای تولید جعبه‌های کارتنی و بسته‌بندی حملونقلی فراوان استفاده می‌شود. بزرگترین بازار کارتن چه در گذشته و چه در امروز، بازاری است که آن را اصطلاحا جعبه قهوه‌ای (BROWN BOX) می‌نامند.
جعبه‌های کارتنی امروزه نقش جدیدی برای تبلیغ برندها در قالب ویترین‌های کارتنی پیدا
کرده‌اند. از کارتن‌ها اکنون به عنوان بسته‌بندی پوششی بیرونی که درون خود بسته‌بندی جا داده شده نیز استفاده می‌شود و برندها از آن برای تبلیغ و بازاریابی محصولات خود استفاده می‌کنند. صنعت جعبه‌های کارتنی رشد سالانه ۳/۲ درصدی دارد و در سال ۲۰۱۶ ارزش بازار آن به ۵/۳۶ میلیارد دلار رسید.
در بازار کارتن عبارات (PRE PRINTING) و (POST PRINTING) برای بیان اینکه چاپ چه زمانی انجام می‌شود به‌کار می‌رود. یک دستگاه تولید مقوای کنگره‌ای که به آن CORRUGATOR گفته می‌شود در ساده‌ترین حالت یک مقوای کنگره‌ای را که شامل فلوت و یک لاینر می‌شود تولید می‌کند. از آنجایی که این نوع ورق فقط یک لاینر دارد به آن یک رو یا SINGLE FACE می‌گویند، روی این لاینر تقریبا هیچ‌گاه عملیات چاپ انجام می‌شود. از سوی دیگر دستگاه CORRUGATOR می‌تواند یک لاینر دیگر به مقوا اضافه کند، به گونه‌ای که پشت و روی مقوا دارای لاینر و وسط دو لاینر مقوای فلوت به هم چسبیده باشند. به این نوع مقوا، مقوای کنگره‌ای دورو (DOUBLE FACE) می‌گویند.
در مقواهای کنگره‌ای دورو، روی لاینر را می‌توان قبل از چسباندن آن به فلوت چاپ کرد. به این روش (PRE PRINTING) گفته می‌شود، یعنی چاپ قبل از اینکه مقوای کنگره‌ای در دستگاه CORRUGATER تولید شود، انجام می‌شود. عبارت POST PRINTING به چاپ مقوای کنگره‌ای پس از اینکه به صورت محصول نهایی از دستگاه CORRUGATOR بیرون می‌آید، اطلاق می‌شود. این نوع چاپ روی مقوای کنگره‌ای دورو انجام می‌شود. این نوع یک روش رایج برای چاپ مقوای کنگره‌ای است.
بر اساس یک آمار حدود ۱۰ هزار ماشین چاپ فلکسو برای چاپPOST PRINT مقوای
کنگره‌ای درجهان نصب و راه‌اندازی شده است.
تگ و لیبل
تگ‌ها و لیبل‌هایی که با استفاده از روش فلکسو چاپ می‌شوند، اشکال و فرم‌های گوناگون دارند. وجه تمایز آن‌ها ماده یا سطح چاپ‌پذیری است که در ساخت آن‌ها استفاده شده است و اصطلاحاً به آنSTOCK یا BASE می‌گویند. لیبل یک تکه کاغذ، پلیمر، پارچه یا سطوح چاپ‌پذیر دیگر است که به یک کالا یا بسته‌بندی می‌چسبد. روی لیبل اطلاعات مربوط به کالا یا محصول چاپ می‌شود. تگ نوعی کاغذ مقاوم یا سطوح چاپ‌پذیر دیگر است که در مغازه‌ها و فروشگاه‌ها از آن برای نمایش قیمت و یا تبلیغ برند استفاده می‌شود. تگ‌ها کاربردهای دیگری دارند که شامل تگ‌های امنیتی، بج (Badge) و موارد دیگر می‌شود. یک تگ یا لیبل که روی محصول یا بسته‌بندی نصب یا چسبانده می‌شود برای تولیدکنندگان تگ و لیبل یک وسیله بازاریابی و در عین حال بستری است که تولیدکننده می‌تواند برای آخرین بار قبل از اینکه مشتری کالا را بخرد، روی آن برای کالای خود بازاریابی و تبلیغ کنند.
پیشرفت در فناوری فلکسوگرافی این امکان را برای صنعت تگ و لیبل فراهم آورده تا از کیفیت بسیار بالایی برخوردار باشد، کیفیتی که در گذشته امکان دسترسی به آن تنها از طریق چاپ افست و یا گراور وجود داشته است. صنعت چاپ فلکسوگرافی صنعتی پویا است و چندین دهه است که به‌طور مستمر رشد و توسعه پیدا کرده است، ولی روند تغییر و نوآوری در صنعت تگ و لیبل نیز در مقایسه با دیگر بخش‌های صنعت بسته‌بندی بسیار فراتر بوده است. در سال ۲۰۱۶ ارزش بازار تگ و لیبل تنها در آمریکا ۲۰ میلیارد دلار برآورد شده است.
سه نوع ماشین چاپ فلکسو برای چاپ لیبل و تگ به کار می‌رود: استک، سیلندر مرکزی و ماشین افقی (خطی). فارغ از پیکربندی و تعداد یونیت‌های چاپ، اصول چاپ فلکسو در تمام این
ماشین‌ها یکسان است. تگ‌ها و لیبل بندرت فقط چاپ می‌شوند. به همین خاطر ماشین‌های چاپی خطی (IN-LINE) برای چاپ لیبل و تگ به دیگر انواع ماشین‌های چاپ فلکسو ترجیح داده
می‌شود، زیرا انواع آپشن‌های تکمیلی و تبدیلی را می‌توان به ماشین اضافه کرد و جلوه‌های ویژه را همزمان با چاپ روی کار نشاند.
جعبه‌های تاشو
جعبه‌های مقوایی تاشو (FOLDING CARTONS) بسته‌هایی هستند که برای حمل‌ونقل محصولات مختلف در اشکال و طرح‌های گوناگون ساخته می‌شوند. این جعبه‌ها ابتدا به‌صورت ورق تخت چاپ‌شده و برش‌خورده آماده برای استفاده به کارخانه ارسال و در آنجا شکل جعبه به خود گرفته و سپس محصول درون آن‌ها ریخته و یا قرار داده می‌شود. یک جعبه تاشو شبیه جعبه کارتنی است ولی مثل آن نیست. جعبه‌های تاشو از یک لایه ورق مقوا ساخته شده‌اند ولی ورق کارتن از دو لایه لاینر و یک فلوت که بین لاینرها قرار می‌گیرد ساخته شده است. کالاهای مصرفی معمولا درون جعبه‌های تاشو قرار می‌گیرند در حالی‌که از جعبه‌های کارتنی معمولا برای ارسال یک کالا از یک نقطه به نقطه‌ای دیگر استفاده می‌شود و یا از آن به‌عنوان ویترین‌های مقوایی برای تبلیغ کالا در فروشگاه‌ها استفاده می‌شود. رشد بازار جعبه‌های مقوایی تاشو سالیانه ۴/۴ درصد است و ارزش آن در سال ۲۰۱۶ به ۱۰۰ میلیارد دلار در سال رسید. رشد این بازار تا سال ۲۰۰۵ سالانه ۵/۲درصد بوده است ولی اکنون رشد آن بسیار بیشتر است. جعبه‌های مقوایی تاشو بیشترین رشد را در بازارهای مشروبات الکلی، شیرینی‌جات و آب نبات، سیگار، سخت‌افزار، آرایشی بهداشتی، دارویی و مواد غذایی و یخچالی داشته است. کاربردهای دیگر جعبه‌های تاشو، بسته‌بندی غذای حیوانات، نوشیدنی‌ها، اسنک، نان و شیرینی‌جات است.
دو نوع ماشین فلکسوگرافی برای چاپ جعبه مورد استفاده قرار می‌گیرد: ماشین سیلندر مرکزی و ماشین خطی. فارغ از نوع ماشین مورد استفاده، اصول چاپ فلکسوگرافی در همه آن‌ها یکسان است. همانند تگ و لیبل جعبه‌های تاشو به‌ندرت تنها چاپ می‌شوند. به همین خاطر استفاده از ماشین‌های خطی که به انواع آپشن‌های تکمیلی برای چاپ جلوه‌های ویژه مجهزند بیشتر طرفدار دارند.
پاکت
فرایند چاپ فلکسوگرافی کیفیت چاپ پاکت را تا حد زیادی افزایش داده است. مزیت آن امکان چاپ پاکت در طول فرایند پاکت‌سازی است. بسیاری از ماشین‌آلات تاکنی ویژه پاکت دارای یونیت چاپ فلکسو نیز هستند. این ویژگی باعث می‌شود تا بتوان درون و بیرون پاکت را چاپ کرد. این سیستم چاپ پیوسته بسیار اقتصادی‌تر از چاپ پاکت با استفاده از سیستم افست به‌عنوان یک سیستم جدا از فرایند تولید پاکت است. در حال حاضر ۷۵ درصد از کل پاکت‌های تولید شده با سیستم فلکسو چاپ می‌شوند. ماشین‌های پاکت‌سازی همراه با تجهیزات چاپ فلکسوگرافی و سیستم‌های تکمیلی ساخته می‌شوند.
این ماشین‌ها به دو صورت رول به رول و رول به پاکت کامل عرضه می‌شوند. بیشتر ماشین‌های چاپ دارای چهار یا بیشتر از چهار یونیت چاپ همراه با یونیت‌های چاپ فلکسو برای چاپ از پشت هستند.
ماشین فلکسو سیلندر مرکزی بسیار خاص و ماشین‌های چاپ استک برای چاپ پاکت به‌کار می‌روند، زیرا تجهیزات تکمیلی برای تولید پاکت، فضای زیادی از چاپخانه را به خود اختصاص می‌دهند به همین خاطر استفاده از ماشین‌های خطی در این مورد عملی نیست.
حوله و دستمال کاغذی
تولیدات چاپی کاغذی بی‌بافت (NON-WOVEN) از جمله دستمال حوله کاغذی و دستمال کاغذی (PAPER TOWELS & TISSUES) به سختی چاپ می‌شوند و نیاز به ماشین‌های چاپ سفارشی و خاص دارند. رول کاغذ مورد استفاده در این محصولات بسیار عریض و پرزدار هستند و کنترل و تنظیم کشش آن‌ها بسیار دشوار است. به همین خاطر برای چاپ این نوع تولیدات از ماشین‌های چاپ سیلندر مرکزی سفارشی و بسیار خاصی استفاده می‌شود و ماشین بر اساس مشخصاتی که کارخانه تولید دستمال کاغذی و حوله کاغذی می‌دهد طراحی، پیکربندی و ساخته می‌شوند. تعداد رنگ و عرض سطح چاپ‌پذیر تنها برخی از مواردی هستند که در طراحی و ساخت ماشین چاپ درنظر گرفته می‌شوند. در کارخانه‌های تولید دستمال کاغذی تجهیزات تبدیلی ناپیوسته (OFFLINE) برای برش رول به رول، تا کردن و رول جمع‌کن برای انواع دستمال کاغذی و حوله‌های کاغذی مورد استفاده قرار می‌گیرد.
حوله‌های کاغذی، دستمال کاغذی ویژه صورت، دستمال کاغذی ویژه حمام، دستمال‌های خشک و مرطوب، دستمال‌های حوله کاغذی چندبار مصرف، دستمال سفره و حتی رومیزی یکبارمصرف برخی از اقلا‌می هستند که توسط این نوع دستگاه‌های فلکسو چاپ می‌شوند.
روزنامه
چاپ فلکسوگرافی در دهه هشتاد میلادی برای چاپ روزنامه پس از اینکه سال‌ها در بخش چاپ تجاری موفقیت کسب کرده بود، مورد استفاده قرار گرفت. با مقایسه مستقیم با دیگر فرایندهای چاپ، فلکسو از لحاظ کیفی مزایای بیشتری دارد. از جمله آن‌ها می‌توان به رنگ‌های زنده‌تر عدم پشت‌زنی مرکب، عدم خراش روی کار چاپی و عملیات ساده‌تر و از لحاظ زیست‌محیطی با زیان کمتر اشاره کرد. انبوه مصرف‌کنندگان متوجه این مزایا شده‌اند، زیرا ماشین فلکسو کاغذ را با کیفیت بهتر و ظاهری تروتمیزتر چاپ می‌کند. با اینکه هزینه مواد مصرفی در چاپ فلکسو به خاطر حجم کمتر گران‌تر است، یک اپراتور ماشین فلکسو می‌تواند جایگزین چهار اپراتور افست شود به همین خاطر هزینه فلکسو با چاپ افست تقریبا یک اندازه است. با وجود مزایای بی‌شمار تعداد ناشرین روزنامه‌ای که از چاپ فلکسو استفاده می‌کنند بسیار اندک است.
اجزا و قطعات الکترونیک چاپی
چاپ فلکسو گرافی برای چاپ مدارهای (PRINTED ELECTRONICS) الکترونیکی مورد استفاده قرار می‌گیرد. در این فرایند از مرکب‌هایی که از لحاظ الکترونیکی رسانا و حاوی نقره، کربن و یا دیگر پلیمرهای رسانا هستند، استفاده می‌شود. برخی از سطوح چاپ‌پذیری که در چاپ اجزا و قطعات الکترونیک چاپی استفاده می‌شود شامل فیلم‌های پلی‌استر و پلی‌آمید می‌شود. مدارها از طریق چاپ مجموعه‌ای از هادی‌ها و عایق‌ها بصورت لایه لایه روی سطح چاپ‌پذیر چاپ می‌شوند، به گونه‌ای که ویژگی‌ها و قابلیت‌های لازم برای انتقال یک سیگنال الکترونیک را پیدا کنند. چنین حد از دقت نیاز به یک ماشین فلکسو مجهز به موتورهای خود تنظیم (SERVO MOTORS)با قابلیت رجیستر اتوماتیک دارد. ماشین فلکسو می‌تواند انواع قطعات و اجزا الکترونیکی از مدارهای گرم‌کننده گرفته تا مانیتورهای تاچ اسکرین و تگ‌های RFIDرا چاپ کند.
لیوان و بشقاب
چاپ روی ظروف غذاخوری یکبارمصرف می‌تواند بسیار ساده در حد الگوهای تک‌رنگ یا دورنگ بوده و یا تصاویر عکس مانند و با کیفیت بسیار بالا باشد. لیوان‌هایی که تصاویر فیلم و انیمیشن‌های روز روی آن‌ها چاپ شده و در سالن‌های سینما بین مشتریان و تماشاچیان توزیع می‌شود بازار بسیار پرسودی برای چاپکاران فلکسو به‌شمار می‌آید. این لیوان‌ها توسط سیستم فلکسو با کیفیت بسیار بالا چاپ شده و جذابیت فراوانی دارند. صنعت فست‌فود نیز از این لیوان‌ها و ظروف برای اهداف تبلیغاتی نیز استفاده می‌کند. با اینکه این اقلام چاپی بخش کوچکی از بازار فلکسوگرافی را به خود اختصاص داده‌اند، بسیاری از چاپکاران فلکسو، از ماشین سیلندر مرکزی یا استک خود برای چاپ این اقلام استفاده می‌کنند. لیوان‌ها و بشقاب‌های یکبارمصرف از مقوای بدون پوشش (UNCOATED) که به‌صورت رول عرضه می‌شود ساخته می‌شوند.
