۲۷۱ سال قبل از پنتون

هنرمندی هلندی ترکیب همه‌رنگ‌ها را با شرح هر کدام در کتاب ۸۰۰ صفحه‌ای دست ساز به تصویر کشیده بود

مرتضی سلماسی

در سال ۱۶۹۲ میلادی هنرمندی هلندی به نام “A. Boogert” اقدام به تدوین و نگارش کتابی در مورد ترکیب رنگها و همنشینی رنگهای آبرنگ کرد. او كتاب را با مقدمه‌ای کوتاه و توضیحاتی درباره چگونگی استفاده از رنگ در نقاشی آغاز می كند و در ادامه به توضیح چگونگی ایجاد رنگ‌های دیگر و تغییر فام رنگ‌ها با اضافه كردن و ترکیب یك ، دو یا سه رنگ با یکدیگر می‌پردازد. در آن زمان این موضوع امری ساده و روشن به نظر می‌رسید، و شاید نیازی به تدوین چنین کتابی احساس نمی‌شد اما نتیجه و محصول کار، کتابی شد که توضیحات و اطلاعات آن مفاهیم جدید و غیر قابل انکاری را مطرح کرد.
این کتاب که نزدیک به ۸۰۰ صفحه کاملاً دستنویس و نقاشی شده دارد، به نام
((Traité des couleurs service à la peinture à l’eau ))
که می‌توان آن را ” رساله خدمات رنگ به نقاشی با آب ” ترجمه کرد. این اثر، احتمالاً جامع‌ترین راهنما برای رنگ آمیزی و ترکیب رنگ در زمان خود بود. مورخ كتاب قرون وسطایی “Erik Kwakkel” كه بخشی از مقدمه کتاب را ترجمه كرده است ، این كتاب رنگی را به عنوان یك مرجع و راهنمای آموزشی معرفی کرده است. پوشیده و محفوظ بودن این کتاب پراهمیت رنگی که فقط یک نسخه منحصر به فرد از آن موجود است، موجب شده که این کتاب خیلی به چشم نخورد و تا کنون اطلاعاتی اندک درباره آن منتشر شده است.
سخت نیست که صدها صفحه رنگ این کتا ب را با معادل معاصر آن ، راهنمای رنگ پنتون “Pantone” ، که برای اولین بار در سال ۱۹۶۳ منتشر شده است ، مقایسه کنیم.
این کتاب در حال حاضر در کتابخانه Bibliothèque Méjanes در Aix-en-Provence ، فرانسه نگهداری می شود.
در پایان بد نیست نگاهی بیاندازیم به چند تصویر مستد از این کتاب ارزشمند.