شب عید چاپخانه را کی خراب کرد ؟

گرانی کاغذ و مقوا یا یکه تازی کرونا

گروه گزارش

چاپخانه‌ها تمام سال ۹۸ را در رکود و کم‌کاری گذراندند و به امید شب عید بودند، شب عید هر سال در بهمن و اسفند به اوج خودش می‌رسید. اما امسال چاپخانه‌ها از رمق افتادند. اول با بالارفتن ارز که انگار آتش به انبار کاغذ و مقوا زد و یکباره قیمت‌ها را ۲۰ تا ۳۰ درصد بالا برد. خیلی از سفارشات به‌ویژه آن‌ها تیراژ بالایی ‌داشتند، دست نگه داشتند. نوسان قیمت‌ها آن‌ها را به تردید انداخت.
بعد کرونا آمد که اصلاً رفت و آمد به چاپخانه را تعطیل کرد، حتی برای مدیران چاپخانه‌ها، حالا نمی‌توان گفت آیا شب عید چاپخانه‌ها را کرونا خراب کرد یا گرانی کاغذ و مقوا، اما هر چه باشد این دو دست به دست دادند تا چاپخانه‌ها را به رکود بکشانند.
در این بین البته تنها یک کانال پرفشار کار به بعضی چاپخانه‌ها سرازیر شد؛ کارهایی که برای بسته‌بندی ماسک، الکل، ژل ضدعفونی کننده و ساشه‌های بهداشتی و نیز انواع شوینده‌ها، روانه کارخانجات تولید کننده مواد بهداشتی می‌شود.
برای بررسی وضعیت کار در این گیرو دار گرانی کاغذ و مقوا و یکه‌تازی کرونا، به یکی از چاپخانه‌ها، یک کاغذ فروشی و یک فروشگاه ملزومات چاپ سر می‌زنیم. سپس جویای اوضاع چاپ پارچه و چاپ لارج فرمت هم می‌شویم.

همایون یغمایی‌نژاد (عسگری)
مدیر چاپخانه فروغ دانش:
کرونا کرکره چاپخانه‌ها را پایین کشید، گرانی کاغذ به آن قفل زد
چاپخانه‌ فروغ دانش سال‌ها پیش به عنوان یکی از رنگی کارهای معروف بویژه در زمینه کتاب‌های هنری نقاشی و عکاسی شناخته شده بود. هنوز هم براساس آن سابقه کارهایی از این دست را به چاپ می‌رساند. اما امسال آن طور که همایون یغمایی می‌گوید، چندان سال خوبی نبوده است. هر چند اسفند برای آن‌ها ماهی پرمشغله بوده است. او می‌گوید:
«یازده ماه تقریباً بیکار بودیم. یعنی یک شیفت کامل کار نداشتیم. سال ۹۷ هم چندان خوب نبود ولی امسال خیلی اوضاع بد بود.
ما نه برای انتخابات کار چاپی داشتیم، نه برای کارهای بهداشتی که این روزها زیاد شده‌اند. معمولاً چند مشتری قدیمی داریم که بروشور و کاتالوگ دارند و امسال تعداد کمی سررسید داشتند و چند کتاب ایرانشناسی چاپ کردیم و چندکار از انجمن عکاسان.
به خاطر تعهدی که برای انجام این سفارش‌ها در اسفند ماه داشتیم، این روزها که اغلب به خاطر کرونا سرکار نمی‌‌آیند، در چاپخانه حضور داشتیم. ولی خیلی کارها را وعده داده بودیم تا ۱۵ اسفند چاپ کنیم. – چون قرار بود به نمایشگاه کتاب در فروردین ماه برسند ـ با عقب افتادن نمایشگاه کتاب، از حالت فرس ماژور خارج شدند و فعلاً معلق مانده‌اند. بنابراین فشار کار شب عید در چاپخانه ما احساس نمی‌شود.»

یغمایی‌نژاد دلیل دیگری هم برای نامساعد بودن سال ۹۸ دارد:
«به تازگی اداره مالیات ۱۳۰ میلیون تومان بابت متمم سال ۹۲ برای ما مالیات بریده! در حالی که ما مالیات سال ۹۲ را پرداخته‌ایم. وقتی مراجعه کردم دیدم این مبلغ بابت فاکتورهای خرید از تعاونی چاپخانه‌داران است؛ فاکتوری که نه فروش، بلکه خرید چاپخانه بوده است؛ خریدی که مالیات ارزش افزوده آن را هم پرداخت کرده‌ایم. واقعاً این مشکلات انرژی و توان ما را تحلیل می‌برد. چندین روز وقت می‌گیرد و دوندگی دارد. آن طور که با خبر شدم چندین چاپخانه دیگر هم چنین مشکلاتی داشته‌اند.»
مدیر چاپخانه فروغ دانش به نکته مهم دیگری هم اشاره می‌کند:
«چاپخانه‌هایی مثل ما که فقط خدمات چاپ ارایه می‌دهیم و خط تولید کاملی نداریم، وضع خوبی ندارند. ما اگر قرار بود قسط بانک و کرایه محل بپردازیم، به هیچ وجه نمی‌توانستیم به کار ادامه دهیم. شاید معدود چاپخانه‌هایی که امکانات کامل چاپ و یووی و سلفون و دایکات و جعبه‌ چسبانی داشته باشند، کارشان روبراه باشد، ولی با حساب سرانگشتی می‌توان فهمید که بسیاری از چاپخانه‌های افست و آن‌ها که کار نشر ومطبوعات انجام می‌دهند، حال و روز خوبی ندارند.
کارهای شب عید امسال به خاطر افزایش قیمت کاغذ و مقوا، از رونق افتاد، وقتی کاغذ از ۱۳ هزارتومان به حدود ۱۸ و ۱۹ هزار تومان رسید، بیشتر مشتریان دست نگه داشتند که شاید ارزان شود. خیلی از ناشرانی که برای کارشان عجله داشتند، حالا می‌گویند تا اردیبهشت صبر کنیم، ببینیم چه می‌شود.» او مکثی می‌کند و ادامه می‌دهد:

تا اردیبهشت هم هیچ خبری نمی‌شود. ما همیشه به این گرانی‌ها تن داده‌ایم. هر بار می‌گوئیم به این رئیس جمهور رأی بدهیم اوضاع بهتر می‌شود، فلان نماینده بیاید، چه کار می‌کند، ولی مسائل اقتصادی ما همیشه لاینحل مانده‌اند. فقط می‌بینیم هر سال قدرت خرید من کمتر شده و خرید ماشین چاپ نو و جایگزین کردن دستگاه‌های قدیمی دست نیافتنی‌تر می‌شود. بگذریم.»
او از بحث اوضاع اقتصادی می‌گذرد و باب صحبت از کرونا را باز می‌کند. مگر می‌شود این روزها درباره هر موضوعی صحبت کنی، ربطی به کرونا پیدا نکند.
«کرونا که همه را خانه‌نشین کرد. نه فقط چاپخانه‌ها را. ما که برای مشاغل دیگر کار چاپ می‌کنیم، وقتی آنها تعطیل و کم کار شوند، طبیعی است که چاپخانه‌ها هم کارشان کم می‌شود. باگشتی در بازار در مرکز شهر، در جاده کرج و هر قسمت شهر می‌توان دید که چقدر واحدهای تولیدی و خدماتی حتی رستوران و پوشاک در این شب عید تعطیل‌اند. کرونا کرکره‌ها را پائین کشید. گرانی کاغذ و مقوا هم به در چاپخانه‌ها قفل زد.

حمید یعقوب زاده
مدیر کاغذ فروشی ممقانی
سفارش خیلی کم شد ولی قیمت کاغذ پایین نمی‌آید
«از هفته دوم اسفند به طور محسوس تقاضا برای کاغذ کم شد. البته این گرانی کاغذ قبل از آن شروع شده بود، سفارش‌ها خرد شده بود ولی به هر حال جریان ثابتی داشت ولی حالا خیلی کم شده، قیمت‌ها البته چندان پایین نیامد، گلاسه کره‌ای کیلویی ۱۹ هزار تومان رسیده بود، استوپ کرد و حالا به حدود ۱۸۲۰۰ تومان برگشته است.»
حمید یعقوب‌زاده، مدیر کاغذ فروشی ممقانی ظهیرالاسلام، قلب بازار کاغذ و مقوا با این توضیحات منظره کلی بازار را ترسیم می‌کند، سپس به ذکر جزئیات بیشتری می‌پردازد:
«اما فقط قیمت بالای کاغذ موجب، کاهش سفارشات چاپی نشده، عامل مهم دیگر، شیوع ویروس کروناست که همه فعالیت‌ها را به توقف کشاند، الان پاساژ شقایق از جنب و جوش افتاده است، مغازه‌های کاغذ فروشی در ظهیرالاسلام، تعدادی تعطیل‌اند و تعدادی هم زودتر تعطیل می‌کنند. ساعت ۲ یا ۳بعد از ظهر، بیشتر مغازه‌ها تعطیل می‌شوند در حالی که معمولاً تا ساعت ۶ باز بودند.»
می‌پرسیم آیا کاهش تقاضا مربوط به نوع خاصی از کاغذهاست و آیا کاهش کارهای نشر و بسته‌بندی به یک نسبت بوده است؟ یعقوب زاده و پاسخ می‌دهد: «فرق نمی‌کند، اگر یک هفته را در نظر بگیرید، می‌بینید در همه کارها و تعداد سفارشات و تیراژکارها پایین آمده چون بیشتر شرکت‌های تولیدی هم تعطیل کرده‌اند، یا با یک سوم ظرفیت کار می‌کنند. چند تا از شرکت‌هایی که مشتری ما بودند، خبردارم که موقتاً تعطیل کرده‌اند. روی همرفته هم باشد، هم چاپخانه‌دار، هم تبلیغاتی‌ها، همه کارشان کم شده است و تأثیر آن روی تقاضا برای انواع کاغذ و مقوا آشکار است. فرق نمی‌کند تقریباً انواع کاغذ (تحریر، پشت طوسی، پشت چسبدار و ایندربورد کمتر خریده می‌شوند.»
با این اوضاع کسادی و تقاضای پایین چرا قیمت کاغذ و مقوا به سقف چسبیده و حاضر نیست پایین بیاید؟ یعقوب زاده به این پرسش ما چنین توضیح می‌دهد: «افزایش یا کاهش قیمت کاغذ فقط به فراز و فرود تقاضا برای کاغذ بستگی ندارد. عوامل دیگری هم مؤثرند. مثلاً این که وقفه‌ای در ورود کاغذ پیش آمده است. چه از کره، چه از چین، الان ورود کاغذ به ایران متوقف شده (به خاطر شیوع کرونا در چین و در کره)، تا دوباره آنجا قرنطینه تمام شود و همه سرکارهایشان برگردند، قدری طول می‌کشد و دست‌اندر کاران می‌گویند احتمال دارد در آینده نزدیک با وقفه‌ای در عرضه کاغذ مواجه شویم. وقتی این صحبت‌ها به میان می‌آید، بعضی تاجرها ترجیح می‌دهند، جنس را نگه دارند.»

و سپس به عرضه نشدن کاغذ در هفته پایان سال نیز می‌گوید: «معمولاً هفته آخر سال، شرکت‌ها از عرضه کاغذ خودداری و شروع به انبارگردانی می‌کنند و حساب‌ها را می‌بندند، حالا به خاطر رکود بازار بعضی از تاجران ۲۰ روز مانده تا آخر سال، انبارگردانی را شروع کرده‌اند.» با این حال او انتظار ندارد که در فروردین ۹۹ کاغذ چندان ارزان شود زیرا به گفته او ۱۵ هزار و پانصد تومان، کف قیمت تمام شده گلاسه است بالاخره سود هم باید باشد.

سعید اسکویی
مدیر فروشگاه تهران
توقف واردات از چین به خاطر کرونا، به گرانی دامن زد
فروشگاه تهران یکی از مراکز عمده فروش مواد مصرفی و ملزومات چاپ است که اقلام بر مصرف چاپخانه‌های افست و تا حدودی فلکسو و سیلک اسکرین را تأمین و توزیع می‌کند این فروشگاه، به نوعی میزان دلهره بازار چاپ است. سعید اسکویی مدیر فروشگاه تهران درباره وضعیت چاپخانه‌ها چنین می‌گوید: «چاپخانه‌ها که از بهمن به این طرف رکود بود، بعد از کرونا دیگر نورعلی نور شد.»
وی یکی از عوامل را گران شدن کالا‌های وارداتی در پی افزایش نرخ ارز می‌داند و برای مثال به قیمت مرکب اشاره می‌کند:
«مرکب‌های وارداتی خیلی افزایش قیمت داشتند. شرکت‌های ایرانی هم مرکب‌های تولیدی خود را حدود ۱۵ درصد تا ۲۰ درصد بالا برده‌اند، چون آن‌ها م برای تأمین مواد اولیه تا حد زیادی به خارج وابسته‌اند» یکی از اقلام مهم مورد نیاز چاپخانه‌ها که این روزها در قدم کرونا، نایاب شده، الکل است، گرچه الکل ایزوبروپیلن مورد مصرف چاپخانه‌ها، با الکل طبی فرق دارد ولی ترکیب خ اص از آن برای ضدعفونی کردن اشیاء و وسایل و دستگاه‌های مختلف در دفتر و در خانه، قابل استفاده است. اسکویی درباره افزایش قیمت الکل می‌گوید: «یک بشکه ۲۲۰ لیتری الکل ایزوپروپیلن که یک میلیون و دویست هزار تومان بود، حالا به یک میلیون و هفتصد هزار تومان رسیده است.»
اسکویی با یک حساب سرانگشتی برآورد می‌کند که هر ماشین چاپ دوورقی چهاررنگ هر ماه دو بشکه الکل مصرف دارد. الکل به قسمت خنک کن سیستم آب افزوده می‌شود تا به کاهش دمای م اشین و سیستم انتقال آب کمک برساند. اما مصارف دیگری هم در چاپخانه‌ها دارد.»
او توضیح گرانی محصولات را با اشاره به مواد شوینده و افزودنی‌های چاپ، تکمیل می‌کند..؟
«تنها الکل نیست که گران شده، بلکه مواد شیمایی و داروهای شستشوی نوردها و سایر افزودنی‌ها هم گران شده‌اند.»

اسکویی در تشریح گرانی‌ها به نکات جالبی اشاره دارد:
«گرانی‌ کالاها حتی با بالا رفتن نرخ ارز و قیمت یورو هم قابل مقایسه نیست. مثلاً ارز نیمایی از یازده هزار و پانصد تومان به ۱۳۵۰۰ تومان رسیده، اما مرکب و لاستیک و غیره، بیشتر از آن گران شده‌اند. مثلاً مرکب وارداتی از کیلویی ۶۳ هزار تومان به کیلیویی ۸۵ هزار تومان رسیده است.
دلیل آن احتمالاً این است که کشورهای صادرکننده، مرزهایشان را به روی ما بسته‌اند. الان نزدیک به ۳ ماه است از چین هیچ وارداتی نداشته‌ایم. دلیل آن تنها تحریم و محدودیت معاملات بانکی نیست. بلکه ب خاطر کرونا هم هست که واردات ما از چین و از کره متوقف شده است.»
او سپس به تأثیر گرانی ارز روی قیمت مواد و ملزومات چاپ می‌پردازد و چند مثال می‌زند:
«عامل دیگر گرانی این است که ارز نیمایی به بیشتر کالاهای مصرفی و ملزومات چاپ تعلق نمی‌گیرد. در نتیجه همه کالاهای مورد نیاز صنعت چاپ با ارز آزاد و با مشکلات زیاد وارد می‌شود. در نتیجه این وضع یک متر مربع لاستیک افست آلمانی. حدود یک میلیون و چهارصد هزار تومان قیمت پیدا کرده، مگر چاپخانه چقدر اجرت می‌گیر که بعد از چندکار بخواهد دوباره لاستیک را تعویض کند.»
او رکود و بیکاری را مخصوص چاپخانه‌های افست نمی‌داند و بر این باور است که چاپخانه‌های افست، فلکسو و سیلک اسکرین همه با هم دچار رکود شده‌اند. (البته به شرطی که پرکاری موقت چاپخانه‌های فعال در چاپ لیبل یا جعبه برای مواد ضدعفونی و ماسک را به حساب نیاوریم.) اسکویی همچنین از مشکلات تولیدکنندگان می‌گوید. مثل کارخانه‌های مرکب‌سازی که هر روز برای تأمین مواد اولیه خو از خارج، در مضیقه‌اند و تولید آن‌ها را پاسخگوی نیاز کشور نمی‌داند.
اسکویی پیش‌بینی می‌کند چاپخانه‌ها همچنان در کسادی مانند، بویژه در هر سال ماههای فروردین و اردیبهشت به فصل سرویس ماشین‌آلات سپری ی‌شود تا برای شروع کار از اول خرداد آماده باشند. اسکویی جمله پایانی خود را با احتمال برگشت خوردن بسیاری از چک بازار می‌داند و می‌گوید: باید با هم راه بیاییم.

حمیدرضا خیراللهی
مدیرعامل سوپرواید پرشیا:
سکوت در کارگاه‌های چاپ پارچه، پرده و روسری
سوپرواید پرشیا، به دلیل مشتریان زیاد و تعداد دستگاه‌های لارج فرمت نصب شده و چاپگرهای چاپ پارچه و نیز تأمین مواد مصرفی و پشتیبانی آن‌ها، می‌تواند به عنوان مرجعی جهت تشخیص بازار در این رشته قلمداد شود.
حضور این شرکت در ترکیه نیز بهانه‌ای است تا بازار ایران را در این شرایط کرونازده، با بازار ترکیه مقایسه کنیم. حمیدرضا خیراللهی مدیرعامل سوپرواید پرشیا می‌گوید:
«هفته دوم اسفند، یکباره همه چیز متوقف شد. تا آخرین روز هفته قبل از آن، احساس می‌کردیم، بازار کم و بیش برقرار است ولی از روز شنبه دومین هفته اسفند همه چیز صفر شد. بعضی مشتریان که به انتظار شب عید، سفارش مقدار زیادی مواد مصرفی داده بودند، تلفنی آن سفارش‌ها را کنسل کردند.
کسانی که در صنف روسری و پارچه و پرده و دکوراسیون داخلی بودند، کلی برنامه برای شب عید داشتند که یکباره، همه چیز متوقف شد، تعدادی از آن‌ها که چک داده بودند، دارند تماس می‌‌گیرند که جلو چک‌ها را بگیریم. سابقه نداشته شب عید چنین وضعی باشد. سال‌های قبل تا آخرین روز اسفند به شدت درگیر کار و سفارشات مشتریان بودیم.»
خیراللهی سپس به روش پشتیبانی اشاره می‌کند: «به خاطر حفاظت از همکاران، تمام مهندسان و تکنسین‌های بخش تعمیرات، دورکار و آن‌کال هستند، مواردی را که می‌شود و تلفنی سرویس داد، فقط با تلفن راهنمایی می‌کنند و در صورت نیاز قطعه ساده‌ای را می‌فرستند و راهنمایی می‌کنند که چطور تعویض کنند. فقط موارد فرس‌ماژور را به صورت حضوری مراجعه می‌کنند. همه همکاران ما به صورت آنلاین با هم و با مشتریان در ارتباط هستند تا جلو تردد اضافی گرفته شود.»
بحش دیگر فعالیت این شرکت به واردات مربوط می‌شود که ظاهراً آن‌هم در پی شیوع کرونا در ایران به مشکل خورده است. خیراللهی می‌گوید:
«۹۹ درصد واردات، در ترکیه بود، حالا تریلی و اتوبوس گیر نمی‌آید که جنس بیاورد. اگر هم باشد، کرایه‌ها را عجیب و غریب بالا برده‌اند. فعلاً که ترکیه مرز با ایران را بسته است.»
درباره احتمال وجود کرونا در ترکیه می‌پرسم که او می‌گوید:
«به‌طور ناباورانه‌ای هیچ خبری از کرونا در ترکیه منتشر نشده است. من دیروز با شریک ترک خود تماس داشتم، ایشان می‌گفت که مورد خاصی نشینده و کارها به روال معمول در جریان است، ولی مردم ترکیه نسبت به اخبار کرونا حساس شده‌اند.»
از مشتریان شهرستانی می‌پرسم که به نظر می‌رسد هنوز کم و بیش به کار خود ادامه می‌دهند. «بعضی از شهرستان‌ها که مشتریان فعال و پرکاری داریم، چند روز پیش هم باخبر شدم، نسبتاً عادی دارند کار می‌کنند. ظاهراً در شهرستان‌ها به اندازه تهران کرونا را جدی نگرفته‌اند.»
عجیب‌تر آن که خیراللهی از نصب یک دستگاه چاپ مستقیم پارچه لافورته در قم در این ایام کرونایی خبر می‌دهد و می‌گوید:
«با توجه به این که کارهای آن از چند ماه پیش انجام شده بود و طرف خارجی به دلیل کرونا به ایران نیامدند، خودم آموزش نصب را در خارج دیدم در قم آن را نصب کردم.»
در پایان دعا کنیم همه خانواده چاپ از شر کرونا در امان باشند.