لاله زار، چاپ فاروس و سینماتوگراف

ناصرالدین‌شاه، پس از سفر به فرنگ و استقبالی که از او در خیابان شانزه‌لیزه شده بود، درصدد تشکیل شانزه‌لیزه‌ای در پایتخت برآمد، و خیابان لاله‌زار در باغ لاله‌زار احداث شد. در اندک مدتی در قسمت شرقی خیابان پارکی مصفا، و در قسمت غربی آن مغازه‌های لوکس و خانه‌های درباریان و خارجی‌های مقیم پایتخت ساخته شد؛ با شکلی از معماری نوین، که تا پیش از این در ایران سابقه نداشت. از آن زمان لاله‌زار به‌عنوان نماد ورود مدرنیته به ایران شناخته شد. اولین خانه‌های با معماریِ مدرن، هتل‌ها، چاپ‌خانه‌ها، مطب پزشکان، عکاس‌خانه‌ها، خیاط‌خانه‌ها فرنگی‌دوز، سلمانی‌ها، نهادهای اجتماعی و مدنی، دفتر احزاب سیاسی، روزنامه‌ها، مدارس جدید، کتاب‌خانه‌ها، پاتوق‌های فرهنگی، تماشاخانه‌ها، سالن‌های سینما، کاباره‌ها و کافه‌ها در این خیابان ساخته شدند. «گراند هتل» نیز به‌عنوان نخستین محل سکونتِ موقت به سبک اروپایی در همین خیابان بنا شد، که اولین خیابان سنگ‌فرشِ پایتخت هم بود.
مهدی روسی‌خان (فئودورویچ گرجی) یکی از نخستین سالن‌های سینمای خود را در خیابان لاله‌زار بنا نهاد؛ با این اعلان: «تماشاخانه‌ الکترادی اکراف‌ مسیو بومر و روسیخان‌ در خیابان‌ لاله‌زار در عمارت‌ فاروس‌ همه‌ شب‌ از اول‌ مغرب‌ دائر است‌ و هر چهار شب به چهار شب پرگرام‌ تجدید می‌شود و بعدها هم‌ در این‌ روزنامه ‌شریف‌ پرگرام‌های‌ تماشاخانه‌ همه‌ وقت‌ درج‌ خواهد شد.» («ایران نو»، شماره ۳، ۹ شعبان ۱۳۲۷ق، ص ۱؛ این اعلان در شماره‌های ۴، ۵ و ۱۲، سه‌شنبه ۲۱ شعبان ۱۳۲۷ق، ص ۱ نیز درج است.)

فرخ‌ غفاری‌، که‌ دو تماس‌ و نشست‌ با روسی‌خان‌ در ۳۰‌ ماه ‌می ۱۹۴۳م و ۲۹ اکتبر ۱۹۶۳ در رستوران‌ تهران‌ (در پاریس‌) داشته‌، از قول روسی‌خان‌ نقل‌ کرده‌ که‌ او پس‌ از بازگشت‌ از روسیه ‌با یاری‌ حیدر عمواوغلی‌ (موسوم به حیدر بمبی یا حیدر چراغ‌گاز‌) سالن‌ جدیدی‌ در طبقه ‌فوقانی‌ مطبعه‌ فاروس‌، در ابتدای‌ خیابان‌ لاله‌زار، تأسیس‌ کرد که‌ دارای‌ دستگاه‌ مولد برق‌، بادبزن‌ برقی‌ و بوفه‌ مرتبی‌ بود. (F. Gaffary: Le Cinema En Iran. November 1973. PP 3_5.)
هم‌چنین در «عمارت فوقانی مطبعة فاروس»، همان‌جایی که روسی‌خان، چند سال پیش «تماشاخانه الکترادی اکراف مسیو بومر و روسی‌خان» را دایر کرده بود، «سینما فاروس» دیگری افتتاح شد، که تا نیمه اول سال ۱۳۰۱ دایر بود. در یکی از نخستین اعلان‌های این سینما اشاره شده است: «در سینما فاروس واقعه در عمارت فوقانی مطبعة فاروس. خیابان لاله‌زار. همه شب با فیلمهای جدید که اخیراً وارد شده‌اند بمعرض تماشا گذارده خواهد شد. هر سه شب یک بار پرگرام عوض می‌شود. سینما در ساعت هشت بعد از ظهر شروع می‌شود.» («ایران»، شماره ۹۶۱، ۲۶ اسد ۱۳۰۰ش، ص ۱.)
عباس بهارلو (مورخ سرشناس سینما)، لاله‌زار و سینماهایش در گذرِ زمان، برگرفته از پایگاه اطلاع رسانی پول نیوز

ارسال نظرات

پیامتان راوارد نمایدد
لطفا نامتان را اینجا وارد نمایید