دو دانش‌آموخته چاپ در خدمت صنعت شیرینی و شکلات همراه با بسته‌بندی شکلات ایرانی در بازارهای جهانی
با وجود مشکلات اقتصادی و کاهش مصرف کالاهای لوکس و کادوئی، رقابت در طراحی گرافیک و ساختار بسته‌بندی شکلات بسیار چشمگیر است.
تنوع نیازهای چاپ و بسته‌بندی در حوزه شیرینی و شکلات با به‌کارگیری فیلم و فویل، لمینت، انواع عملیات‌های تکمیلی و فینیشینگ، انواع روکش‌ها و افکت‌ها، در جعبه‌های لوکس و فانتزی مقوائی و پی‌وی‌سی و حتی چوبی و ام‌دی‌اف، صنعت شیرینی و شکلات را به یکی از مهم‌ترین مشتریان صنعت چاپ و بسته‌بندی تبدیل کرده است. تا جائی که شرکت‌های زیادی به ارائه خدمات تخصصی و اختصاصی در زمینه بسته‌بندی شیرینی و شکلات روی آورده‌اند و چه بسیار چاپخانه‌ها، کارگاه‌ها و شرکت‌هائی که به طور اختصاصی و ویژه تنها در حوزه شیرینی و شکلات فعال هستند. اینک به یکی از این شرکت‌ها سر می‌زنیم.
شرکت چاپ و بسته‌بندی اطلس از ابتدا بر پایه بسته‌بندی شکلات و با این تجربه تأسیس شده و تاکنون بسته‌بندی‌های متنوع و مطابق با سلیقه بازار برای شرکت‌ها و کارخانجات تولیدی شیرینی و شکلات تولید کرده است. این شرکت را دو تن از فارغ‌التحصیلان رشته چاپ دانشگاه هنر تهران پس از سال‌ها تجربه و کار در حوزه چاپ و بسته‌بندی راه‌اندازی کرده‌اند که داستان روی آوردن تخصصی این دو به بسته‌بندی شکلات می‌تواند جالب و در عین حال شیرین باشد! در شرایطی که شرکت‌های فعال در حوزه چاپ و بسته‌بندی به طور معمول هرگونه سفارشی در هر حوزه‌ای و هرگونه محصولی را دریافت می‌کنند و انجام می‌دهند، اینجا تنها برای بسته‌بندی شیرینی و شکلات برنامه‌ریزی، طراحی و تولید انجام می‌شود. به مناسبت برپائی غرفه این شرکت در بیست‌وسومین نمایشگاه بین‌المللی شیرینی و شکلات ایران، در گفتگو با مهدی حاصلی و محمدرضا نیک‌روش، مدیران این شرکت به دنبال ردی از تجربیات، مزایا، تلخی‌ها و شیرینی‌های بسته‌بندی شیرینی و شکلات در ایران می‌گردیم.
آقای حاصلی لطفا در ابتدا از سابقه شرکت و فعالیت در حوزه شیرینی و شکلات بگوئید.
شرکت چاپ و بسته‌بندی اطلس را از سال ۱۳۹۳ به دنبال تجربه چندساله در حوزه چاپ و بسته‌بندی و در پی احساس نیاز در صنعت شیرینی و شکلات تأسیس کردیم. اینجا ما تنها سفارش‌های مرتبط با طراحی گرافیک، طراحی بسته‌بندی، چاپ، بسته‌بندی و مونتاژ بسته‌بندی‌های شیرینی و شکلات را انجام می‌دهیم. دلیل آن هم نیاز به تمرکز و ارائه محصولات تخصصی در بازار پررقابت امروز به‌ویژه شیرینی و شکلات است. از نظر ما هر شکلات جدید و هر محصول جدید یک شرکت قدیمی، یک پروژه اختصاصی بسته‌بندی است.
حضور خود در این نمایشگاه را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
در این باره باید به نکته جالبی برای اشاره کنم. در دهه ۸۰ زمانی که تازه دانشجوی رشته چاپ دانشگاه هنر شده بودیم با همکاری اساتید و گروه چاپ، غرفه‌ای در نمایشگاه بین‌المللی صنعت چاپ برپا کردیم که در آن در مورد صنعت چاپ، فناوری‌ها و روندهای تازه با دیدارکنندگان صحبت می‌کردیم. برای ما که به عنوان دانشجو، تازه وارد این صنعت و این رشته شده بودیم خیلی جالب و تأثیرگذار بود و از همان زمان همیشه دوست داشتیم باز حضور در نمایشگاهی در آن سطح و مطابق با روندهای تازه و روز را تجربه کنیم. امروز پس از ۲۰ سال این اتفاق دوباره افتاد و ما نه به عنوان دانشجو، بلکه به عنوان فعال و کارآفرین صنعت چاپ و بسته‌بندی که به طور اختصاصی بسته‌بندی شیرینی و شکلات را تأمین و تولید می‌کند، در نمایشگاه تخصصی شیرینی و شکلات حضور داریم.
در اینجا می‌خواهم از استادی اثرگذار در زندگی‌‌ام یاد کنم که متأسفانه دیگر در میان ما نیستند؛ جناب آقای مهندس مسعود گودرزی استاد چاپ و مدیر شرکت حکاکی دیجیتال ایران که در کنار ایشان در چاپخانه کارآموز بودم و اصول کار و تلاش در حرفه و زندگی را از ایشان آموختم. یادشان گرامی باد.
خوب! وضعیت صنعت شیرینی و شکلات چگونه است؟
صنعت شکلات‌سازی در ایران قدمتی چند ده‌ساله دارد. تقریبا از دهه ۸۰ با تغییر نگرش مدیران به اهمیت بسته‌بندی در فروش، به یکباره بسته‌بندی شیرینی و شکلات رشد چشمگیری پیدا کرد. به طوری که کارخانه‌های زیادی تأسیس شد و رقابت زیادی در بازار شکل گرفت. شاید به همین دلیل بود که نمایشگاه شیرینی و شکلات هم در سال ۱۳۸۱ برای اولین بار برگزار شد. با افزایش تقاضای مصرف‌کنندگان و گسترش بازارهای داخلی و خارجی، شاهد رشد قابل توجهی در این صنعت هستیم. ورود فناوری و شرکت‌های جدید، تحولات مثبتی را به همراه داشته‌اند. بازار صادراتی برای شکلات‌های ایرانی به ویژه در کشورهای همسایه و حتی اروپا در حال گسترش است. افزایش تولید محصولات با کیفیت بالا و قیمت رقابتی می‌تواند موجب افزایش سهم ایران در بازار جهانی شود.
یعنی محصولات تولیدی شما و مشتریانتان به خارج از کشور هم صادر می‌شود؟ کدام کشورها؟
بله، محصولات لوکس ما که شامل بسته‌بندی‌های هاردباکس و جعبه‌های چوبی با چاپ اختصاصی هستند، نه تنها به بازار کشورهای همسایه مانند افغانستان، عراق و امارات صادر می‌شوند، بلکه با تلاش‌های مداوم و بهبود کیفیت محصولات، ما توانسته‌ایم جایگاه ویژه‌ای در بازارهای بین‌المللی پیدا کنیم. در سال‌های اخیر، تولیدات ما به کشورهای آسیای میانه و همچنین کشورهای اروپایی مانند روسیه صادر شده‌اند. علاوه بر این، ما در حال گسترش بازارهای صادراتی خود هستیم و با توجه به کیفیت برتر و طراحی‌های منحصربه‌فرد محصولاتمان، تقاضاهای جدیدی از کشورهای دیگر نیز دریافت کرده‌ایم. توانایی ما در تأمین نیازهای مختلف مشتریان بین‌المللی، همراه با بسته‌بندی‌های جذاب و مقاوم، ما را به یکی از گزینه‌های اصلی در بازارهای صادراتی تبدیل کرده است.
با تلاش‌های بی‌وقفه تیم متخصصان ما و سرمایه‌گذاری در فناوری‌های نوین بسته‌بندی، همچنان در پی گسترش حضور خود در بازارهای جدید جهانی هستیم و هدف ما، افزایش سهم بازار و تثبیت جایگاه خود به‌عنوان یکی از پیشروان صنعت بسته‌بندی در سطح بین‌المللی است.
محصولات و روندهای تازه شیرینی و شکلات مخصوصا برای صادرات شامل چه مواردی است؟
افزایش تقاضا برای محصولات سالم‌تر منجر به تولید شکلات‌های بدون شکر و کم کالری شده است. همچنین شکلات‌های دست‌ساز و لوکس به دلیل کیفیت بالا و بسته‌بندی‌های خاص، مورد توجه بازارهای خارجی قرار گرفته‌اند. گسترش تعاملات تجاری با کشورهای همسایه و اروپایی، ایجاد استانداردهای بین‌المللی و بهبود کیفیت محصولات صادراتی، از جمله روندهای مهم در این زمینه است. طلاکوب سه‌بعدی که هم اکنون توسط قالب‌سازی ابتکار تولید می‌شود یکی از افکت‌های جذاب برای جعبه‌های شکلات است. البته فعلا قیمت زیادی دارد اما برای محصولات با تیراژ بالا مقرون به صرفه خواهد بود. افکت‌هایی مثل انواع یووی‌ها، ورنی‌ها و تلفیق متریال‌های مختلف مثل ترکیب چوب و مقوا یا ترکیب مقوا و چرم هم از ابتکارهایی است که می‌توان در تولید بسته‌بندی شکلات به کار برد.
لطفا قدری هم درباره رعایت استانداردهای چاپ در بسته‌بندی شکلات را توضیح دهید.
رسیدن به ثبات در تولید یک محصول، به ویژه در صنعت چاپ و بسته‌بندی، از اهمیت بالایی برخوردار است. این مفهوم به این معنی است که هر بار که محصولی تولید می‌شود، از نظر کیفیت، رنگ، مواد اولیه و عملیات تکمیلی، باید دقیقا مشابه محصولات قبلی باشد.
برای رسیدن به این هدف باید به این استانداردها توجه کنیم: استانداردهای رنگ و مرکب، کیفیت مواد اولیه، ابزارهای گردش کار تولید و ظهور پلیت و تولید سیلندر. استانداردهای رنگ و مرکب برای اطمینان از تطابق رنگ در تمام مراحل تولید اهمیت دارند. استفاده از ابزارهای دقیق کنترل رنگ مانند اسپکتروفوتومترها می‌تواند به حفظ ثبات رنگ در طول تولید کمک کند. هرگونه تغییر در شرایط چاپ می‌تواند بر نتیجه نهایی تأثیر بگذارد، بنابراین استفاده از مرکب‌های استاندارد و کنترل دقیق آنها ضروری است.
کیفیت مواد اولیه مانند مقوا، فیلم و مرکب‌های چاپ نیز تأثیر مستقیم بر کیفیت نهایی محصول دارد. استفاده از مواد باکیفیت و پایدار، نه تنها به ثبات در تولید کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش طول عمر و مقاومت محصول می‌شود. ابزارها و فرآیندهای استاندارد شده در گردش کار تولید، مانند نرم‌افزارهای مدیریت رنگ و سیستم‌های اتوماسیون چاپ، به کاهش خطاها و افزایش دقت تولید کمک می‌کنند. این ابزارها به بهبود هماهنگی بین مراحل مختلف تولید و اطمینان از تکرارپذیری نتایج کمک می‌کنند. ظهور دقیق پلیت‌ها و تولید سیلندرهای چاپ با کیفیت بالا، به حفظ جزئیات و وضوح تصاویر و متن‌ها در هر مرحله از تولید کمک می‌کند. این مسئله به ویژه در تجدید چاپ محصولات اهمیت دارد. بنابراین، استفاده از استانداردهای دقیق در هر یک از این مراحل، نقش مهمی در تولید محصولات با کیفیت و با ثبات ایفا می‌کند.
آقای نیک روش از نظر شما چه موارد دیگری در تولید بسته‌بندی‌های روز شیرینی و شکلات و صادرات آن مهم هستند؟
طراحی بسته‌بندی به عنوان یکی از عوامل مهم در جذب مشتری و افزایش فروش شناخته می‌شود. طراحی خلاقانه و جذاب می‌تواند تفاوت قابل توجهی در بازار رقابتی ایجاد کند. عملیات اجرایی شامل مراحل طراحی، انتخاب مواد مناسب، چاپ، برش و مونتاژ بسته‌بندی‌ها می‌شود. استفاده از تکنولوژی‌های پیشرفته در این مراحل می‌تواند کیفیت نهایی بسته‌بندی را بهبود بخشد.
راهکارها و راه‌حل‌های شما برای کاهش هزینه، تامین مواد اولیه و ملاحظات زیست محیطی چیست؟
بهینه‌سازی فرآیندهای تولید و بسته‌بندی می‌تواند منجر به کاهش هزینه‌ها شود. تأمین مواد اولیه به صورت عمده و از تأمین‌کنندگان معتبر می‌تواند هزینه‌ها را کاهش دهد، همچنین انتخاب مواد اولیه دارای استانداردهای زیست محیطی می‌تواند به بهبود اعتبار برند کمک کند. از طرفی استفاده از مواد بازیافتی در بسته‌بندی‌ها می‌تواند به کاهش ضایعات و حفظ محیط‌زیست نیز بینجامد.
خوب کمی به عقب بازگردیم! در مرحله طراحی گرافیک و بسته‌بندی چه نکاتی باید رعایت شود؟
طراحی گرافیک بسته‌بندی باید به گونه‌ای باشد که اطلاعات محصول به وضوح و جذابیت به مشتری ارائه شود. استفاده از رنگ‌ها و طرح‌های مناسب می‌توانند توجه مشتریان را جلب کنند و تأثیر بصری مطلوبی بر مخاطب بگذارد. استفاده از عملیات‌های تکمیلی مثل انواع یووی، سلفون، هات استامپ در تولید جلوه‌های جذاب تاثیر بسزایی دارد. استفاده از فیلم و فویل برای بسته‌بندی شکلات‌های دوسرپیچ که به حفظ تازگی و افزایش ماندگاری محصول کمک می‌کند، انتخاب مواد پلیمری مناسب و با گریدهای غذایی و بهداشتی برای بسته‌بندی شکلات‌ها ضروری است. جعبه‌های متالایز با پوشش‌های براق و جذاب برای محصولات لوکس و ویژه استفاده می‌شوند. جعبه‌های ساده با طراحی‌های ساده و مقرون به صرفه برای محصولات معمولی و روزمره.
در حال حاضر کمبودهای این حوزه کدام‌اند؟
کمبود مواد اولیه با کیفیت و استاندارد در بازار داخلی یکی از چالش‌های مهم صنعت بسته‌بندی است. این صنعت نیاز به به‌روزرسانی و استفاده از فناوری‌های پیشرفته در مراحل مختلف تولید و بسته‌بندی دارد.
از نظر شما به‌عنوان تأمین کننده، کدام یک از برندهای شیرینی و شکلات که با آنها کار می‌کنید موفق‌تر بوده‌اند؟
از دو منظر می‌توان برندهای موفق را شناسایی کرد: یکی از نظر تولید محصولات با کیفیت و دیگری از نظر طراحی و تولید بسته‌بندی‌های جدید و به‌روز. به عنوان مثال، شرکت بستنی اطمینان با برند پشمک حاج عبدالله توانست با نوآوری جذابی که روکش کردن پشمک با شکلات بود، بخشی از بازار شکلات را به خود اختصاص دهد. همچنین، شرکت تنگسیر با روکش کردن خرما با شکلات، و شکلات آنیش با تولید بسته‌بندی‌های چوبی که با چاپ تلفیق شده‌اند، در زمینه نوآوری در بسته‌بندی شکلات موفق عمل کرده‌اند.
وضعیت و جایگاه شما در بازار نسبت به رقبایتان چگونه است؟
تحلیل و بررسی رقبا و محصولات مشابه می‌تواند به بهبود استراتژی‌های بازاریابی کمک کند. بهره‌گیری از فناوری‌های نوین برای افزایش بهره‌وری و کاهش هزینه‌ها است. در واقع به دلیل رقابت زیاد در فروش، بهترین راه برای پیروزی در این رقابت، کم‌کردن هزینه‌های تولید است که ما با استراتژی‌های خود از جمله انتخاب مناسب مواد اولیه مثل کاغذ و همچنین استفاده بهینه از عملیات تکمیلی، ضمن کاهش هزینه‌های تولید، ارزش افزوده بیشتری ایجاد می‌کنیم.
بیشترین مخاطب شیرینی و شکلات کشور در حال حاضر کدام قشر هستند؟
بیشترین مخاطبان شیرینی و شکلات در کشور شامل کودکان و نوجوانان، بزرگسالان و گروه‌های خاصی از مصرف‌کنندگان است. علاوه بر مصرف شخصی توسط این افراد، محصولات شیرینی و به‌ویژه شکلات در بسته‌بندی‌های جدید و لوکس به طور گسترده‌ای در هتل‌ها، همایش‌ها و مراسم مختلف مورد استفاده قرار می‌گیرد. همچنین، شرکت‌های خصوصی و دولتی نیز از این محصولات در بسته‌بندی‌های شیک و لوکس به عنوان هدایای تبلیغاتی یا تقدیر از کارکنان خود در مناسبت‌های خاص استفاده می‌کنند.
آیا جایگاه مخاطبان خاص شیرینی و شکلات مثلا کودکان یا آقایان و خانم‌ها و گروه‌های سنی مختلف در بازار شیرینی وشکلات ایران دیده شده است؟
همواره کودکان و نوجوانان جزو مخاطبین مهم صنعت شیرینی و شکلات هستند اما کمتر دیده شده که از رنگ‌ها و طراحی گرافیک اختصاصی در طراحی و تولید بسته‌بندی استفاده شود و به عنوان یک بازار بالقوه می‌توان با طراحی بسته‌بندی جذاب و شاد توجه ویژه‌ای به کودکان و نوجوانان داشت.
