۹ ماه از التهاب بازار ارز میگذرد و به نظر میرسد گوی شتابان افزایش نرخ ارز، تقریبا باز ایستاده است. این موضوع فرصتی در اختیار میگذارد تا با دقت بیشتری مسائل تاثیرگذار و تاثیرپذیر آن را، به ویژه در عرصه واردات، بررسی کنیم. خاصه در صنعت چاپ و بستهبندی که وابستگی قابلتوجهی به واردات دارد به این منظور نظر نمایندگی های رسمی ماشین آلات اروپایی در ایران پرسیده شد که به دلیل ابهام در وضعیت تأمین ارز و شرایط اقتصادی در ماههای آینده، ترجیح دادند در این باره صحبتی نکنند. ظاهراً تنها ماشینآلات ساخت چین در این مدت، آن هم به صورت محدود، بخت ورود به کشور را داشتهاند. بنابراین عمادالدین دیلمی مدیر عامل شرکت تهران، ماشین ابزار TMC که علاوه بر نمایندگی فروش برخی تجهیزات چاپی اروپایی، نماینده رسمی چندین برند چینی ماشینآلات چاپ در ایران است، انگیزه بیشتری برای صحبت در این باره دارد؛ هر چند که او هم بیشتر به مشکلات در زمینه واردات اشاره میکند. مشکلاتی که زبان حال نمایندگیهای دیگر هم هست.
در سال ۹۷ فروش ماشین آلات نو و دست دوم شما چه تغییری نسبت به سال گذشته داشت و دلیل این تغییرات را در چه می بینید؟
تیراژها پایین آمده و این باعث کاهش ساعت کاری چاپخانهها و در نتیجه درآمد آنها شده است، از طرفی به دنبال کاهش ارزش ریال، قدرت خرید چاپخانهداران کاهش یافته که آنان را در رفع برخی نیازهای چاپخانهشان ناتوان کرده است. طبیعتاً در چنین شرایطی، توان سرمایهگذاری افت چشمگیری دارد.
در شرکت ما حجم فروش ماشینآلات نو نسبت به سال گذشته به نصف رسیده است.
ماشینآلات دستدوم اما در شرایط بد اقتصادی گزینه مطلوبتری است. از آنجایی که بسیاری از سرمایهگذاران توان مالی برای خرید تجهیزات نو را ندارند، گرایش به خرید دست دوم بیشتر شده است.
نسبت به سال گذشته بیشتر مشتریها تمایل دارند تجهیزات دست دوم خریداری کنند. جالب اینجاست که اگر در سال گذشته در خواست ماشین دست دوم مختص به ماشینهای چند رنگ و فرمت بزرگ بود، امسال با این شرایط بد اقتصادی و با گران شدن قیمتها، حتی درخواست برای نمونه دست دوم ماشینهای معمولی و ارزانتر هم افزایش قابل توجهی یافته است که این خود مشکلاتی را برای صنعت چاپ به همراه خواهد داشت. بسیاری از ماشینآلات دست دومی که امسال خریداری می شوند در سال های قبل محلی از اعراب نداشتند و فقط نمونههای نو آنها خریداری میشد.
امسال چه تعداد ماشین نو و دست دوم وارد کردهاید؟
امسال حجم واردات ماشینآلات نو در شرکت ما یک چهارم سال گذشته بود و این در حالی است که واردات ماشینآلات دست دوم بیشتر هم شد که البته الآن نمیتوانم آمار دقیقی از این افزایش ارائه دهم.
در بخش قطعات یدکی میزان فروش شما نسبت به سال گذشته چه تغییری کرده است؟
فروش قطعات یدکی در شرکت TMC نسبت به سال قبل تغییر چندانی نداشته است. ماشین چاپ در هر صورت در گذر زمان استهلاک خود را دارد . در طول کار ممکن است نیاز به تعمیر داشته باشد. وقتی ماشین چاپ آسیب میبیند، چاپخانه دار مجبور است آن را رفع کند. لذا اگر چه قطعات یدکی گران شده اند، فروش آن تغییر چندانی نسبت به سال گذشته نکرده است.
در بخش مواد مصرفی چطور؟
در بحش مواد مصرفی هم مانند لوازم یدکی تغییر در حجم فروش ما ایجاد نشده است. در این بخش هم مانند سایر بخشها، قیمتها افزایش چشمگیری یافته است؛ اما در هر صورت بازار جریان دارد. بدیهی است که لازمه انجام سفارش چاپی، تأمین مواد مصرفی است. فروش مواد مصرفی ما کم نشده است. البته تأمین این مواد به دلیل گرانی دشوار است و ما بازخورد چاپخانهها را درباره شرایط دشوارکاری شاهد هستیم. اما آنچه کاهش چشمگیری داشته، میزان سرمایهگذاریها است نه حجم خرید مواد مصرفی و قطعات.
آیا در سال ۹۷ موفق به اخذ ارز ۴۲۰۰ تومانی برای واردات محصولات خود شده اید؟ این ارز شامل ماشینآلات و قطعات آنها هم میشد یا فقط به واردات مواد مصرفی اختصاص داشت؟
در اوایل سال ارز با قیمت ۴۲۰۰ تومان به واردات ما تعلق گرفت که شامل مواد مصرفی میشد و بر اساس همین ارز مواد مصرفی وارد شده را قیمتگذاری میکردیم و به مشتریها میفروختیم. در بخش ماشینآلات علیرغم تلاش فراوان نتوانستیم مجوز واردات با این ارز دریافت کنیم. البته در حال حاضر گرفتن ارز ۴۲۰۰ تومانی تقریبا غیرممکن شده است. در ماههای نخستین سال اما این امکان بیشتر وجود داشت که با گذر زمان تخصیص ارز دولتی دشوارتر و در نهایت غیرممکن شد.
ارز نیمایی چطور؟
مشتریهای زیادی به شرکت ما مراجعه کردهاند و خواهان عقد قرارداد واردات ماشینچاپ با ارز نیمایی شدهاند. قراردادهای هم با مشتریها منعقد کردهایم که البته منوط به اخذ این ارز است اما تا امروز تخصیص ارز نیمایی به واردات ماشینآلاتِ درخواستی محقق نشده است. مشتریهایی هستند که چند ماه است درگیر این مطالبهاند و در حال تلاش برای تحقق آن هستیم.
من به عنوان یک عرضهکننده مجبورم با هر ارزی که بتوانم انبارهای خود را سر پا نگه دارم. لذا حتی مجبورم با ارز آزاد مواد اولیه وارد کنم و برحسب آن قیمت گذاری و به بازار عرضه کنم. واردات با ارز نیما چنان مشکل است که در موارد بسیاری مجبور میشویم از ارز آزاد استفاده کنیم چون همانطور که قبلاً گفتیم اگر بخواهیم به امید ارز نیما بنشینیم، انبارهایمان خالی خواهد ماند.
در سال جاری ترخیص کالا نسبت به سال گذشته چه تفاوتی دارد و تاثیر آن در بازار تولید و خدمات صنعت چاپ چگونه است؟
در سال گذشته میانگین مدت توقف کالای ما در گمرک برای ترخیص ۱۷ روز بود. امسال با توجه به معضلات و دشواریهای گمرکی و موانعی که در برابر ترخیص کالاهای وارد شده، وجود دارد، این میزان به ۴۵ روز افزایش یافته است. شما در نظر بگیرید وقتی زمان ترخیص کالا در گمرک سه برابر شود، در کُل فرآیند عرضه و تقاضا چه تأخیری به وجود میآید. این تأخیر در نهایت ضربه بزرگی به روند کار چاپخانهها و در نهایت به صنعت چاپ کشور میزند. بعضی از محمولههای شرکت ما تا ۶ ماه در گمرک معطل میماند. این موضوع به حجم و نوع کالا ارتباط چندانی ندارد؛ گاهی در حین بارگیری و حمل کالا تبصره و مصوبههایی ابلاغ میشود که برنامههای ترخیص کالا را از گمرک به هم میریزد. این تأخیر در ترخیص، باعث کمبود کالا و افزایش چشمگیر قیمت آن میشود.
مراحل واردات ماشین آلات و تجهیزات در شرکت TMC چگونه است؟
برای پروسه واردات ابتدای باید مجوز واردات را از وزارت صنایع گرفت. تأئیدیه بانک مرکزی مرحله دوم است. سپس به سامانه نیما مراجعه میشود. در این مرحله حواشی زیادی وجودی دارد بهطوریکه آنرا به یکی از مراحل دشوار واردات تبدیل کرده است. همچنین احراز صلاحیت برای تخصیص ارز نیما به متقاضیان، در مواردی منطبق بر واقعیت نیست و آنچه صلاحیت یک شرکت برای دستیابی به ارز نیمایی را محرز میکند، روابط خارج از متن است نه استدلالهای منطقی و منطبق بر منافع ملی. متأسفانه موانع بسیاری در مقابل درخواست شرکت ما گذاشتند که کار ما را دچار مشکل کرد. موجب شد فرصتهای زیادی را از دست بدهیم.
منظور چه فرصت هایی است؟
منظور فرصت تخصیص ارز ۴۲۰۰ تومانی یا نیمایی و میزان نیاز ما در آن برههای است که این ارز به ما تعلق میگیرد. در ابتدا که میتوانستیم ارز مبادلهای بگیریم، انبارهایمان پر بود و از آن استفاده نکردیم. پس از مدتی که تعدادی از تجهیزات و مقداری از محصولات خود را فروختیم و حجم انبار کمتر شد، نیاز به واردات داشتیم ولی متاسفانه در آن زمان به ما مجوز نمیدادند و این آغاز مشکلات ما بود. پس از تلاش بسیار و اخذ مجوز از وزارت صنایع، با عدم تأئیدیه بانک مرکزی مواجه شدیم. این تاییدیه را که میگرفتیم نوبت به سد بزرگ سامانه نیما رسید که اگر چه با عنوان رفاه واردکنندگان ایجاد شده، ولی در واقعیت امر به یکی از دشواریهای کار وارکنندگان تبدیل شده است. پس از عبور از پیچ و خم بسیار و صرف زمان و هزینه، نمیتوانستیم ارز بگیریم.
پیشبینی شما از بازار سال ۹۷ چه بود و این پیشبینی در عمل چقدر تحقق یافت؟
طبق پیشبینی قبلی که ما از بازار خود داشتیم، انتظار میرفت سال ۹۷ نسبت به سال ۹۶ حدود ۳۰ درصد رشد داشته باشد اما آنچه در عمل رخ داد نشان از رشد منفی ۶۰ درصدی دارد. تغییر در اقتصاد کشور به حدی شدید بود که هرگونه ارزیابی و پیشبینی را اشتباه از آب درآورد.
به عنوان نماینده فروش برخی ماشین آلات چینی و اروپایی در ایران، نسبت روند تغییر این دو بازار در کشور و تفاوت بین میزان کاهش واردات از این مبادی را چگونه ارزیابی میکنید؟
در بخش مواد مصرفی چطور؟
در بخش مواد مصرفی گرایش به استفاده از کالاهای ارزان بیشتر شده، بنابراین مواد مصرفی چینی، نسبت به نمونههای اروپایی توجه بیشتری را بهخود جلب کرده است. زیرا اغلب چاپخانهدارها به فکر کاهش هزینه تولید هستند که با مرکب و سایر ملزومات ارزانتر محقق میشود.
آینده بازار ماشینآلات و مواد مصرفی را چطور میبینید؟
به اعتقاد من شرایط کنونی صنعت چاپ بهبود خواهد یافت و روندی که بازار عرضه و تقاضای تجهیزات و ملزومات چاپی در پیش گرفته دوباره به روال عادی خود باز خواهد گشت. همچنین دشواریهای واردات تسهیل خواهد شد. در سال ۹۱ هم وضعیتی مشابه آنچه اکنون نبض اقتصاد و تجارت کشور را ضعیف کرده، رخ داد. در آن برهه هم صحبت از ارز مرجع شد. آن زمان دلار ۱۲۲۶ تومانی میدادند. پس از گذشت مدتی تبدیل به دلار مبادلهای شد که قیمت آن از ۲۵۰۰ تومان آغاز شد و پس از فراز و نشیبهایی در نهایت گفتند آنچه قیمت واقعی دلار را مشخص میکند بازار است. پس ما باید منتظر عادی شدن قیمت دلار باشیم. بازار نرخ ارز را مشخص خواهد کرد، نه سامانه نیما و بانک مرکزی. قیمت باید آزاد شود. سامانه نیما باید تعطیل شود تا ارز قیمت واقعی خود را طی جریان عرضه و تقاضا در بازار و منطبق با اقتصادی کشور، بیابد. چندنرخی بودن ارز، بدون شک با خود فساد به همراه خواهد داشت. قیمت ارز هر چند بالا، ولی میزان واقعی خود را داشته باشد، میتواند آینده تولید و تجارت کشور را تضمین کند.