ایران در زمینه ساخت چاپگرهای سه بعدی یکی از برترین قدرت‌های غرب آسیا به شمار می‌رود
دکتر سعید رستگار در گفت‌و‌گو با ماهنامه صنعت چاپ:
متولد ۱۳۵۲ – تهران
دیپلم ریاضی فیزیک از دبیرستان مروی
ورودی ۱۳۷۰ رشته مهندسی پلیمر-علوم و تکنولوژی رنگ
کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای مهندسی پلیمر از دانشگاه صنعتی امیرکبیر. دانش آموخته ۱۳۸۳ در مقطع دکترا.
مدیر فنی پوشش‌های خودرویی شرکت دوپونت و شرکت کی سی سی در ایران، عضو سابق هیات علمی دانشکده مهندسی پلیمر و رنگ دانشگاه صنعتی امیرکبیر، هم‌بنیانگذار و مدیرعامل شرکت دانش‌بنیان رادسیس پوشش از سال ۱۳۸۹ تا کنون
لطفا سابقه کار خود را در زمینه مواد مصرفی برای پرینتر سه‌بعدی در مراکز تحقیقاتی و شرکت رادسیس پوشش به طور خلاصه بفرمایید.
شرکت دانش‌بنیان رادسیس پوشش در سال ۱۳۸۹ با هدف بومی سازی و توسعه فناوری مواد یووی‌پز به ثبت رسید. ما در سال ۱۳۹۳ موفق به کسب تاییدیه دانش‌بنیان نوع ۲ و پس از آن نوع ۱ تولیدی شدیم و در حال حاضر یکی از شرکت‌های دانش‌بنیان فناور در زمینه مواد شیمیایی هستیم.
پروژه ساخت فوتوپلیمرهای چاپ سه بعدی از سال ۱۳۹۴ در شرکت آغاز شد. هدف ما دستیابی به دانش فنی تولید رزین‌های چاپ سه بعدی برای پرینترهای دی ال پی و اس ال ای بود. این روشها برای ساخت قطعات دقیق مورد استفاده قرار می‌گیرند. ما در حال حاضر، بیش از ۱۰ گرید رزین برای کاربردهای مختلف تولید می‌کنیم.
بیشترین تولید شما چه موادی است و بیشترین مصرف این مواد برای کدام صنایع یا کسب و کارهاست؟
بیشترین تولید ما در این بخش، فوتوپلیمرهای ریختۀگری برای صنایع طلا و جواهر است.
اکنون روی چه نوع طرح‌ها و پروژه‌هایی کار تحقیقاتی می‌کنید؟
یکی از مهمترین زمینه‌های تحقیقاتی ما در این بخش، فوتوپلیمرهای دارای حافظه شکلی است. تا جایی که من اطلاع دارم، ما تنها شرکتی در دنیا هستیم که محصول تجاری و قابل استفاده‌ای در این شاخه به بازار عرضه کرده ایم. این فوتوپلیمرها، قابلیت نگه داشتن یک شکل دائمی در حافظه را دارند و هر بار توسط محرکی مانند دما، تحریک شوند از هر شکل دیگری به سمت شکل دائمی یا تعادلی خودشان حرکت می‌کنند. این رفتار کاربردهای بسیاری داشته و زمینه‌های تحقیقاتی جدی و جدیدی در حاشیه این فوتوپلیمرها شکل گرفته است. فوتوپلیمرهای حافظه‌دار رادسیس، نسبت به دما حساس هستند و میتوان آنها را با گرم کردن شکل داد و شکل جدید را با سرد کردن در قطعه تثبیت نمود. گرم کردن مجدد قطعه تا دمایی مشخص که به دمای فعالسازی معروف است، سبب بازگشت قطعه به شکل اولیه خود میشود. برای مثال میتوان از این فوتوپلیمرها برای تشخیص هوشمند حداکثر دمای کالا در حین حمل و نقل استفاده کرد. با این مواد میتوان عضله مصنوعی، اورتزها و پروتزها یا متامتریال‌ها را تولید کرد و رفتارهایی را ایجاد نمود که تا کنون ناممکن بوده اند.
از نظر پیشرفت فناوری، درمقایسه با کشورهای اروپایی و نیز در سطح منطقه، این صنعت در کشور ما در چه سطحی است؟
یکی از مزیتهای فناوری چاپ سه بعدی جدید بودن این فناوری در سطح دنیاست. بنابراین امکان دستیابی به سطح بالایی از فناوری امروز در کشور وجود دارد. اما نکته حائز اهمیت قابلیت ادامه دادن کار و ماندن در رقابت جهانی است. در حال حاضر با توجه به محدودیت‌های بسیار زیاد در زمینه تامین مواد اولیه، روند توسعه این فناوری کمی‌کندتر شده است اما با این اوصاف به دلیل علاقمندی جوانان به فناوری‌های نو، ایران در زمینه ساخت چاپگرهای سه بعدی، یکی از برترین قدرت‌های غرب آسیا به شمار می‌رود.
در مورد انواع متریال و انواع چاپ سه‌بعدی و کاربردهای آن توضیح دهید.
اصولا چاپ سه بعدی یا به بیان دیگر ساخت افزایشی با تمامی مواد قابل اجراست و فناوری‌های دستگاهی و موادی این زمینه به سرعت در حال گسترش است. پلیمرها، فلزات، شیشه، مواد خوراکی مانند شکلات، کاغذ، سیمان و بسیاری دیگر از مواد در حال حاضر قابلیت فراوری با فرایندهای چاپ سه بعدی را دارند.
کاربردهای چاپ سه بعدی نیز بسیار متنوع است. از جمله این کاربردها میتوان به کاربردهای آن در صنایعی مانند طلا و جواهر، کفش، صنایع فلزی، پزشکی، دندانپزشکی، زیست پزشکی، صنایع هوافضا، صنایع نظامی، صنایع آموزشی، ساختمان، مدلسازی و دکوراسیون و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد.
ویژگی دستگاهی که در ایران معمولا استفاده میشود، چیست؟ آیا چاپگرهای سه بعدی ساخت ایران عملکرد و کارایی مطلوبی دارند؟
توضیح کامل فناوری‌های چاپ سه بعدی از حوصله این بحث خارج است، اما در بخش فوتوپلیمرها، بیشترین تجهیزی که برای ساخت قطعات از این مواد استفاده میشود، چاپگرهای DLP و SLA هستند. این چاپگرها به مرور تکامل یافته و در بخش‌هایی مانند موتور نوری، ماسک‌های نرم‌افزاری و سخت‌افزاری و جهت تابش نور به فوتوپلیمر نوآوری‌های بسیاری انجام شده است. در حال حاضر ایران یکی از بزرگترین تولیدکنندگان چاپگرهای سه بعدی در منطقه است و بیش از ۱۰ تولیدکننده در زمینه ساخت پرینترهایی که از فوتوپلیمرهای نورپز استفاده می‌کنند، در ایران فعالیت دارند.
سازندگان زیادی چاپگرهای FDM را در داخل کشور تولید می‌کنند و سازندگانی نیز چاپگرهای فلز و دیگر مواد مهندسی را می‌سازند.
موارد کاربرد چاپ سه بعدی به صورت معمول و تولیدی در ایران کدامند؟
( مثلاً پزشکی، صنعتی و…)
مهمترین کاربرد این فناوری در ایران در ساخت الگوهای ساخت زیورآلات طلا است. البته صنایع کفش و دندانپزشکی نیز با سرعت قابل قبولی در حال رشد هستند. میتوان چنین گفت که در هر صنعتی که رفع نیازها و خواسته های بازار و مشتری، نیازمند طراحی‌های پیچیده‌تر و ساخت قطعات ظریف‌تر با ساختار مهندسی‌شده‌تر بوده است، فناوری چاپ سه بعدی، نفوذ قابل توجهی داشته است.
کدام کاربردها هنوز در ایران معمول نشده است، چرا؟
اصولا در بازارهایی که به دلایلی مانند کافی بودن فناوری‌های موجود، پیچیدگی فناوری‌های جدید، عدم دسترسی به مواد اولیه یا از همه مهم‌تر، عدم احساس نیاز از سوی مشتری، مورد توجه نیستند، نفوذ فناوری چاپ سه بعدی کمتر است. اما این فناوری به دلیل توانایی‌های تقریبا نامحدود از حیث طراحی و ساخت، ظرف ۱۰ سال آینده در بسیاری از صنایع، جای خود را باز خواهد کرد.
آینده این صنعت را در جهان و در ایران چگونه می‌بینید؟
فناوری ساخت افزایشی در دنیا پیشرفت‌های بسیار داشته و مشکلات فراوانی از سر راه پیشرفت این فناوری برداشته شده است. اما در ایران، به دلیل محدودیت‌های ارتباط با دنیا و مشکلات تامین مواد و قطعات، عدم همراهی دولت و سازندگان تجهیزات، عدم حمایت جدی از تولیدکنندگان، قاچاق مواد اولیه و بسیاری موارد دیگر، رشد این صنعت با چالش‌های جدی مواجه است.
بازار چاپ سه‌بعدی و زنجیره تأمین آن (از نظر مواد مصرفی، ماشین‌آلات، ملزومات وارداتی، دانش فنی، سفارش‌دهندگان، مجریان و…) در ایران چگونه است؟ چه جایگاهی در اقتصاد و صنعت دارد و روند آن را چگونه می‌بینید؟
اگر نخواهم خیلی خوشبینانه صحبت کنم، باز هم نمی‌توانم آینده روشن این فناوری را نادیده بگیرم. این فناوری، در آینده بسیاری از فناوری‌های موجود را کنار می‌زند. امروزه چاپگرهای خانگی با قیمتی در حد ۱۰۰ دلار به بازار آمده است که برای بسیاری از کارهای مقیاس خانگی و کوچک مناسب است. فناوری چاپ سه بعدی تا جایی که خیال‌پرواز می‌کند، قابلیت کار به کاربر می‌دهد. به همین دلیل، در آینده و با ترکیب شدن این فناوری با فناوری‌های مکملی مانند هوش مصنوعی و اینترنت اشیا، میتوان کارخانه های تولیدی بزرگی بر مبنای این فناوری تصور کرد که به جای خط تولید سنتی، از چاپگرهای سه بعدی که قطعات میکرونی تا قطعات عظیم را می‌سازند، تشکیل شده باشد.
