گرافيستها شايد بيشتر از هر قشري اعم از ناشران يا ديگر افراد دستاندرکار در حوزه چاپ، نسبت به کيفيت محصولي که در جريان چاپ ديجيتال به دستشان ميرسد، حساس باشند. رنگها براي اين گروه از آرتيستها معنايي بسيار مهم و کارکردي بسيار خاص دارد و کمي پس و پيش شدنِ طراحي در خروجي، ميتواند آن مفهوم ذهني موردنظرشان را خدشهدار کند، با اين حال همگي آنان متفقالقولاند که از اين تکنولوژي در شرايط حاضر نميشود گذشت و شايد بهتر باشد راه و چاه سازگاري با آن را ياد گرفت، هرچند که ترجيح ميدهند عليالحساب قيد سايز حقيقي طرحشان را بزنند و از مخاطب بخواهند با اثرشان در قاب گوشي موبايل و تبلت و لپتاپ و در بهترين حالت، السيدي خانگي مواجه شود تا دست کم، رنگ و روي طرحي که پياده کردهاند، به همان شکلي که درست است، به چشم بيايد. با چهار نفر از آنان همراه شديم و نظراتشان در زمينه چاپ ديجيتال را جويا شديم:
چاپ ديجيتال هنوز استاندارد نيست
محمدحسين هوشمندي: قبلا وقتي ميخواستيم از کارمان خروجي بگيريم مجبور بوديم روي افست فوکوس داشته باشيم و اين يک پروسه طولاني را ميطلبيد. در سالهاي اخير اما تفاوتهايي رخ داده است. شرکتهايي هستند که توانستهاند خدمات بهتر را ارائه دهند اما با توجه به آن چيزي که ما از تکنولوژي روز دنيا سراغ داريم و در فضاي مجازي شاهد هستيم که چاپ ديجيتال تا چه اندازه ميتواند گسترش پيدا کند، بايد بگويم ما هنوز راه زيادي براي رفتن داريم و خيلي عقبيم. در تهران مراکزي وجود دارد که به شما اين اطمينان را ميدهند که يک خروجي خوب و با کيفيت را تحويلتان دهد. چاپ ديجيتال به آن اصلاح رنگهاي اساسي نيازي ندارد و مثل افست اينگونه نيست که لازم باشد آن را براي چهار رنگ تنظيم کنيم. ما از اين روش چاپ يا براي چاپ عکس استفاده ميکنيم يا زماني که ميخواهيم فرمت نهايي يک عکس را در ديجيتال داشته باشيم و بعدها افست آن را در ۱۰ يا چهار رنگ چاپ کنيم. چيزي که آزاردهنده است اين است که در حال حاضر و بعد از اينکه سالها از ورود چاپ ديجيتال ميگذرد هنوز از استانداردها بيبهرهايم. اگر قرار باشد کار ما به صورت RGB چاپ شود و يا بيشتر از آن توناليته رنگهاي موجود داشته باشد، به مشکل بر ميخوريم، چراکه مراکز سرويسدهنده براي آن که به مشتري بگويند اين کيفيت بالاترين کيفيت ممکن است کنتراست و اشباع رنگ را بالاتر از حد موجود ميبرند و اتفاقا کيفيت خوبي را هم ارائه ميدهند اما اگر سفارش، يک سفارش بسيار تخصصي باشد باز هم جوابگو نيستند. در يک نگاه کلي اما بايد گفت خيلي از شرکتهايي که در حال حاضر مشغول هستند پيشرفتهاي خوبي در زمينه چاپ ديجيتال داشته اما ما هنوز به لحاظ کيفي و کمي با آنچه ممکن است فاصله داريم. در خيلي از کشورها ماشينآلات به قدري به صرفه است که جاهايي چاپ ديجيتال را با کيفيتي برابر با افست و هزينهاي تقريبا برابر افزايش دادهاند.
وقتي درباره چنين مسائلي صحبت ميکنيم بايد بدانيم اين صحبت دارد از جانب يک آرتيست مطرح ميشود و اين که نگاه کلانتري به کليت کار دارد. به نظر من صنعت چاپ از دو ناحيه ضربه ميخورد، يکي تحريمهايي است که برکليت صنعت ما و به خصوص چاپ اثر گذاشته و ما شاهد هستيم. شرکتها موفق به تهيه دستگاههاي مورد نظر يا موادي که کيفيت بهتر را به آنها ميدهد، نميشوند. براي خود من پيش آمد که يک کار واحد را اين هفته به يکي از اين مراکز تحويل ميدهم و يک سطح از کيفيت رنگ را تحويل ميگيرم و وقتي همان کار را هفته بعد به همان جا ميبرم سطح ديگري از کيفيت رنگ به من ارائه ميشود. البته آنان براي اين اتفاق يک توجيه دارند که البته قابل قبول است و آن، تأمين مواد اوليه و لوازم جانبي است. ما در کشور خودمان در زمينه مواد اوليه پيشرفت زيادي نداشتهايم. وقتي شما مرکب ايراني را با خارجي مقايسه ميکنيد متوجه تفاوتها ميشويد که قابل مقايسه با نوع ايرانياش نيست. نکته ديگر اين است که يک فعال حوزه چاپ ناچار است از حمايت دولت بهرهمند باشد، وگرنه همه چيز آنقدر گران است که او نميتواند به کيفيت لازم دست پيدا کند. من ديدهام برخي از شرکتهاي چاپ افست دستگاههاي توليد ۲۰۱۴ و ۲۰۱۳ را بهکار گرفتهاند که دستگاههايي بهروز بهحساب ميآيند. من فکر ميکنم در حوزه چاپ ديجيتال هم ميتوان اين سطح از فناوري را وارد کرد. در حال حاضر در کشور ژاپن دستگاه ديجيتالي به کار برده ميشود که کارايي آن دقيقا شبيه دستگاه افست است و کار را با کيفيت خوب و در تيراژ بالا تحويل ميدهد. ما تستهاي چنين دستگاههايي را در ايران ديديم که از نمايشگاههاي خارجي آورده شده بود و ما مشاهده کرديم همه چيز اعم از کيفيت کاغذ و … يک جهش بسيار بزرگ دارد. با توجه به بالا رفتن نرخ ارز براي پيشرفت صنعت چاپ، دولت بايد به کمک فعالان اين عرصه بيايد تا ما هم از آن تکنولوژي بهرهمند شويم.
چارهاي جز سرکردن با چاپ ديجيتال نداريم
حميدرضا اسحاقي: براي کساني که همچون ما در امور مربوط به تبليغات فيلمهاي سينمايي فعال هستند، چاپ افست بهتر است چراکه هم کيفيت بالاتري را داراست و هم ماندگاري بيشتري دارد. من شخصا هميشه ترجيح ميدهم کارم را به چاپ افست بسپارم چرا که سطح کيفي آن با چاپ ديجيتال بسيار متفاوت است. رنگآميزي کار در اين دو روش از چاپ کاملا با هم فرق دارد. رنگهايي مثل قرمز و مشکي در اين دو شيوه از نگاه من تفاوتي از زمين تا آسمان دارد. پيش آمده که کاري را با فرمت افست دريافت کردهايم و به کننده کار گفتهايم ميخواهيم چاپ ديجيتالش هم مثل همين باشد اما هرگز چنين چيزي محقق نميشود. افست پختگي رنگ دارد و در ديجيتال نميتوان همان را به دست آورد.
فلکسي، بنر، پلات و هر چه از تبليغات فضاي شهري براي سينما ميبينيم چاپ ديجيتال است که رضايت طراح را به شکل صد در صدي جلب نميکنند و در واقع يکبار مصرفاند. چراکه همه چيز متغير است و حتي جالب است بدانيد هر مرکز و هر فروشگاه و هر کننده کار، با سطح متفاوتي از کيفيت کار را به شما تحويل ميدهند. در چنين شرايطي طراح ترجيح ميدهد اصل کارش را در فضاي اينترنت به مخاطب نشان بدهد که البته در آن صورت هم بايد قيد اندازه اصلي طرح را بزند. در کل اما هيچ چارهاي نداريم جز اين که با همين شرايط سر کنيم.
چاپ ديجيتال اپراتور حرفهاي ميخواهد
محمد روحالامين: وقتي شما اثري را طراحي ميکنيد و ميخواهيد آن را در سايز واقعي ببينيد چارهاي نداريد الا اين که به همين چاپ ديجيتال پناه ببريد. اگر بتوانيم چاپ ديجيتال را به چاپ افست نزديک کنيم به يک موفقيت بزرگ در صنعت چاپ دست پيدا کردهايم.
ما مجبوريم پوسترهاي تبليغاتي فيلم را به شيوه ديجيتال چاپ کنيم و البته مراکزي هستند که اين کار را به بهترين شکل انجام ميدهند و ما هم ترجيح ميدهيم با هر هزينهاي کار را به آنان بسپاريم. گاهي اوقات روي آوردن به اين چاپ اجتنابناپذير است و وقتي پلات را به شيوه ديجيتال چاپ ميکنند ديگر کسي به سراغ افست نميرود. ما زماني از افست صحبت ميکنيم که قرار باشد کتابي در تيراژ بالا به چاپ برسد يا کاتالوگي مورد نياز باشد يا پوستري در سايز ۱۰۰ در ۷۰ براي مثال. بقيه امور با روش ديجيتال است.
اگر ما ۱۰۰ عنوان کار داشته باشيم ۹۵ مورد آن چاپ ديجيتال است. ما کاتالوگي داشتهايم در تيراژ ۲۰۰ نسخه و آن را به چاپ ديجيتال سپردهايم. اينگونه نيست که فايل چاپي را از طريق کامپيوتر و يک پرينتر جسميت بخشيد و ادعا کرد چاپ ديجيتال اتفاق افتاده است. چاپ ديجيتال به اپراتور پاي دستگاه و گيرنده خروجي حرفهاي نياز دارد که به همه چيز مسلط باشد و دانش کافي در مورد رنگها و مواد ديگر داشته باشد و ما در تهران متأسفانه چنين چيزي را کمتر شاهد هستيم. گاهي شاهد هستيم پيشفرض دستگاه با کاغذ يا مرکبي که استفاده ميشود متناسب نيست يا اينکه ماشينچي يا همان اپراتور دستگاه اصلا به موضوع چاپ آشنايي ندارد. مرکز چاپي خوب است که مديريت شود و به همه امور و کارکنان آن رسيدگي شود. مهم است که سفارش دهنده کار نيز به عنوان طراح بالاي سر کار باشد، مثل همان روالي که براي چاپ افست وجود دارد. نميشود کار را از طريق اينترنت بفرستي و خاطرجمع باشي که ماشينچي کارش را درست انجام ميدهد.
کاهش قيمت، راه حل گسترش چاپ ديجيتال
مجيد ذاکري: مدير هنري کتابهاي درسي وزارت آموزش و پرورش و رئيس اداره کنترل کيفيت کتابهاي درسي ميگويد: بالاترين تيراژ کار چاپي در ايران کار گروه ماست. نظارت هنري و کنترل کيفي کليه کتب درسي از پيش دبستاني تا دانشگاه با من است و ما با بزرگترين چاپخانه ايران کار ميکنيم. به واسطه تيراژ انبوه و ميليونياي که داريم به سراغ چاپ افست ميرويم. تيراژ ما آنقدر بالاست که عملا نميتوانيم به سراغ هيچ نوع چاپ ديگري برويم، البته ما هرازگاهي چاپ ديجيتال هم داريم اما اين صرفا به نسخههاي محدودي مربوط ميشود که قرار است بهعنوان پيشنمايش کار مورد استفاده قرار بگيرد. ما قبل از اين که کار را به توليد انبوه برسانيم از چاپ ديجيتال استفاده ميکنيم و دليل اين کار اين است که ميخواهيم يک نمونه واضح و مستند داشته باشيم تا بعد در صورت نياز، بتوانيم اديتي را اعمال کنيم. حرف اول را اما چاپ افست ميزند. مقوله صرفه اقتصادي در اين دو روش چاپ خيلي متفاوت است. در مورد يک جلد کتاب، تنها اگر خروجي آن تا سقف ۵۰ نسخه باشد چاپ ديجيتال به صرفه است چراکه باعث ميشود شما زمان را از دست ندهيد و يک نمونه داشته باشيد. کاربرد اصلي ديجيتال شايد همان پيشنمايش يا پيشتوليد باشد. در توليد انبوه، چاپ ديجيتال از نظر هزينه و زمان اقتصادي نيست و اساسا اين نوع از چاپ توانايي پوشش بالاي ۵۰۰ نسخه را ندارد. هزينه و زماني که بايد گذاشته شود حتي بيشتر از صد برابر افست است. يک نسخه از يک کتاب ۱۰۰ صفحهاي در تيراژ ۱۵ هزار جلد با چاپ افست با قيمت سه هزار تومان حاضر ميشود و با چاپ ديجيتال ۴۵ هزار تومان!
چاپ ديجيتال و چاپ افست از نظر متريال هم تفاوت دارند. در چاپ افست شما به کاغذهايي با توناژ بالا و به رولهايي بسيار سنگين و از دستگاههايي بسيار عظيم استفاده ميکنيد ولي در چاپ ديجيتال يک پرينتر ليزري و جوهر افشان آن چاپ را به شما ميدهد. ماندگاري چاپ افست خيلي بيشتر از چاپ ديجيتال است و ميزان مواد مصرفي و دورريز در چاپ افست نسبت به ديجيتال کمتر است و به همين دليل در حال حاضر نميتوان روي چاپ ديجيتال براي توليد انبوه حساب باز کرد.
استفاده از فناوري ديجيتال چيزي نيست که بتوان از آن دوري کرد اما اگر قرار باشد دورنمايي از آينده ارائه دهم بايد بگويم بسط و گسترش اين روش چاپ در ايران به اين شرط محقق ميشود که قيمتها شکسته شود و اين مهم نيز به مدد تغيير متريال و مواد مورد استفاده است که حاصل ميشود. البته در اين ده سال هم قدمهايي برداشته شده است؛ مثلا فيلم و زينک در بعضي مراکز ديجيتال شده يا پلات از دستگاهها حذف شده و فايل ديجيتال آمده است و اسکنرها هم از دور کار خارج شدهاند اما چاپ ديجيتال هنوز نتوانسته در رقابت با چاپ افست به شکل قابل قبولي ظاهر شود و قطعا در آيندهاي نزديک هم نخواهد توانست. منظور من از توليد انبوه توليد کتابهايي بالاي ۱۰۰ يا ۲۰۰ هزار نسخه است.
چاپ ديجيتال از نظر رنگبندي و خروجي نسبت به فايل ديجيتال واقعيتر است و نزديکتر به آن. مزيت اين روش چاپ به سرعت عمل در تيراژ پايين و در مرحله پيشتوليد است. وقتي شما ميخواهيد يک کار نفيس را در تيراژ بسيار بالا چاپ کنيد بهتر است يک پيش نسخه چاپ ديجيتال از آن داشته باشيد که نواقص کارتان را به شما بدهد.