آرش صفری
شاید شما هم این جمله را بارها شنیده باشید، یا خودتان جایی به کار برده باشید.
«یه کاریش بکن!». این جمله معمولاً در مواقعی گفته می‌شود که همه امکانات و الزامات انجام کاری مهیا نیست، اما به هر حال باید آن کار انجام شود یا کار راه بیفتد.
لازمه “یک کاری کردن”، عوض کردن این با آن، خوراندن یک پیچ و واشر و دنده و قطعه به یک مهره و چرخ و دنده و خلاصه وصل کردن در و تخته است. معمولاً در این موارد، کار به طریقی جفت و جور می‌شود. در بعضی کارها مثل نجاری و بنایی و لوله‌کشی‌های ساده شاید این “کاری کردن”ها، مشکلی به بار نیاورد، اما وقتی پای دستگاه‌هایی مثل ماشین چاپ در میان باشد چطور؟
از برکات تحریم‌ها و مشکلات واردات و انتقال ارز، یکی هم این است که تجهیزات و قطعات یدکی دستگاه‌ها به دشواری به دست چاپخانه‌داران می‌رسد. بنابراین وقتی ماشین چاپ یا دستگاه‌های تکمیلی دچار اشکال فنی می شوند، مشکل تنها هزینه خرید آن قطعه و جایگزین کردن آن نیست. معمولاً سفارش و تأمین قطعه در شرایط دور زدن تحریم و انتقال ارز و غیره، هفت خوانی است که شاید هفته‌ها به درازا بکشد. بنابراین به ناچار دست به دامان استادکاری با تجربه می‌شویم که “یک کاری” بکند. ژ
بگذارید چند نمونه از این کارها را از نظر بگذرانیم:
* در ماشین‌های میرلنگ‌دار، تنظیم برج‌ها با چرخ‌دنده صورت می‌گیرد که امروزه اغلب ماشین‌سازان، برای خلاص شدن از دردسرهای انتقال نیرو از طریق شفت و هماهنگ کردن چرخ‌دنده‌ها، سیستم Shaftless و سروموتور را به کار می‌گیرند. اما هنوز در خیلی از چاپخانه‌ها، از ماشین‌های دارای شفت و دنده استفاده می‌شود. در این سیستم‌ها معمولاً چرخ‌دنده برای سیلندر کلیشه از جنس چدن و برای نوردها از جنس آلومینیوم است. در مواردی که دنده‌های یدکی استاندارد در اختیار نباشد، چرخ‌دنده غیراستاندارد و مشابهی را استفاده می‌کنند یا از نوع آلومینیومی به جای چدنی استفاده می‌کنند که با آن وضعیت سازگار نیست و عملکرد آن پر اشکال است و پس از چندی یا می‌شکند یا نامیزانی و آسیب‌های دیگری به قسمت‌های دیگر وارد می‌کند.
* یا مثلاً فوم دو طرف مرکبدان، نشتی یا Leak دارد، برای تعمیر باید همان جنس فوم استاندارد به کار رود که چون به راحتی تأمین نمی‌شود، نوعی فوم مشابه (!) را به جای آن به کار می‌برند، که خیلی زود آثار زیانبار آن نمایان خواهد شد.
اینجا ایران است!
متأسفانه خیلی از آسیب‌ها که به دستگاه‌های چاپ در ایران وارد می‌شود، ناشی از شرایط ناخواسته است. پاسخ مسئولان به انتقاد از این آسیب‌ها معمولاً این است: همین است که هست. می‌خواهی بخواه، نمی‌خواهی نخواه. بگذارید چند نمونه از این آسیب‌ها را با هم مرور کنیم.
* بعضی‌وقت‌ها یک کالای خارجی را که در بازار موجود است، می‌خرید و استفاده می‌کنید که تنها پس از آن که مشکلی به بار آورد، متوجه می‌شوید آن محصول تقلبی بوده است.
نمونه‌اش استفاده از ضدیخ در سیستم آب چیلر دستگاه چاپ است. وقتی قوطی آکبند ضدیخ برند شناخته شده‌ای را خریداری می‌کنی، آن را با اطمینان در سیستم آب می‌ریزی ولی پس از چندی می‌بینی کار ماشین مختل شده است. برای عیب‌یابی، باید ده احتمال را بررسی کنی تا سراغ ضدیخ سیستم خنک کننده بروی . اما همین کار ساده، چند روز ماشین چاپ شما را می‌خواباند. در بازار پرتقلب و پر از قاچاق و جعل و بی‌اخلاقی، چنین بلاهایی دور از انتظار نیست.
* نوسان برق که در تابستان بیشتر آن را تجربه می‌کنیم. اغلب رویدادی ناگهانی قلمداد می‌شود. البته اداره برق می‌تواند با ارائه جدولی آن را از قبل اطلاع‌رسانی کند که آسیبی به دستگاه‌های صنعتی و لوازم صنعتی نرسد، اما گویا به خاطر جلوگیری از برنامه‌ریزی دزدان کابل‌های برق فشار قوی، ترجیح می‌دهند، ما را با قطع برق ناگهانی مواجه سازند. از آثار نوسان برق، تبدیل سه‌فاز، به دو فاز است که موجب از کار افتادن ماشین می‌شود و در مواردی بعضی قطعات و بردهای الکترونیک را برای همیشه ساقط می‌کند.
* حالا به مشکلات دیگر مثل چاه ارت اشاره نمی‌کنیم که خیلی از چاپخانه ها یک چاه ارت استاندارد تعبیه نکرده‌اند.
چشم‌پوشی از بعضی امکانات
خیلی وقت ها دستگاه هایی با امکانات بسیار خوب وارد می‌شود ولی چون زیرساخت‌های آن در کشور فراهم نشده، کارایی مطلوب را ندارند. مثلا:
* کیفیت چاپ فلکسو و گراور سال‌ها به خاطر آماده‌سازی کلیشه و سیلندر، در سطح پائینی قرار داشت و اگر کارهای چاپی به ترکیه و کشورهای دیگر سفارش داده نمی‌شد، دست کم ساخت کلیشه وسیلندر چاپ به آن‌ها سپرده می‌شد. خوشبختانه چند سالی است که امکانات خوبی برای کلیشه‌سازی و سیلندرسازی در کشور ایجاد شده ولی کیفیت آن‌ها، همیشه و در همه واحدها در بالاترین حد مطلوب نیست. این هم تا حد زیادی به مشکلات ناشی از تأمین ملزومات و موادمصرفی از خارج نسبت داده می‌شود.
* سال‌های سال در مورد دایکات لیبل‌های IML همین مشکلات را داشتیم. حالا البته کارهای زیادی صورت گرفته ولی هنوز هم گلایه‌هایی از مصرف‌کنندگان این قالب‌ها به گوش می‌رسد. هیچ وقت هم توضیح دقیق و روشنی نمی‌شنوی که اگر دستگاه‌های برش و تیغ و قالب از آخرین فناوری اروپایی است، چرا قالب ایرانی باید درصدی خطا داشته باشد.
* یکی از غمبارترین مواد چشم‌پوشی از امکانات ماشین چاپ، یونیت سیلک اسکرین در ماشین‌های چاپ لیبل است که به خاطر نبود امکانات ساخت مش روتاری غیرقابل استفاده می‌ماند. حتی اگر ساخت آن را به ترکیه سفارش دهند، احتمال ریختن پوشش بعضی از شبکه‌های توری در حین حمل و نقل، کار را تهدید می‌کند.
بنابراین اگر سفارش دهنده لیبل خاص، بر استفاه از چاپ اسکرین اصرار داشته باشد، با در بسته روبرو می‌شود و باید کار خود را به ترکیه سفارش دهد.
اپراتور خارجی
بعضی وقت‌ها فکر می‌کنید که ماشین‌های جدید ما عین بهترین ماشین‌های چاپ اروپایی است. همین دستگاه‌ها دارند در اروپا و ترکیه و امارات و جاهای دیگر با راندمان و کیفیت بالا کار می‌کنند. چرا در اینجا نمی‌شود؟ بعد به این نتیجه می‌رسید که بروید اپراتور خارجی بیاورید. بهترین اپراتور با تجربه را که کار او را دیده و پسندیده‌اید، با کلی هزینه و سلام و صلوات می‌آورید، بعد می‌بینید که باز هم ماشین شما کار نمی‌کند. چرا؟ چون مرکب متفرقه به دست او می‌دهی و می‌گویی در بازار فقط این گیر می‌آید و او شرط کرده که فقط با موادمصرفی استانداردی که او می‌گوید، می‌تواند کار خوب ارائه دهد.
مرکب را تنها به عنوان مثال گفتیم، این مشکل سر هر بخش از کار، رخ می‌دهد، پس از این که چند بار به او گفتید که اینجا ایران است و فلان‌چیز گیر نمی‌آید، یا ما پول نداریم که آن موادمصرفی خارجی و قطعات و ملزومات را به مقدار کافی دپو کنیم، او هم کار را در همان حد شما تحویل خواهد داد.
محروم شدن از پشتیبانی و خدمات پس از فروش
همین دستکاری‌ها و خوراندن این به آن و جور کردن در با تخته و همین اصطلاح “یک کاریش بکن”، موجب می‌شود که ماشین از شرایط استاندارد و از گارانتی خارج شود. بنابراین از بسیاری امتیازهای گارانتی هم محروم شوید.
حتی خدمات پشتیبانی که همه چاپخانه‌ها در سراسر جهان از آن برخوردارند، به آسانی در ایران نادیده گرفته می‌شود، با این جمله ساده که «شما تحریم هستید و ما نمی‌توانیم به ایران بیائیم.» و چون حتی خرید ماشین به نام شما نبوده و به نام یک چاپخانه یا بازرگان ترک خریداری شده، نمی‌توانید ادعایی نسبت به شرکت سازنده داشته باشید.
به کدامین گناه ؟
با این اوصاف می‌بینید که بسیاری از کاستی‌ها و مشکلات صنعت چاپ اعم از کیفیت، بازاریابی، صادرات، راندمان تولید، آسیب‌های اقتصادی و ضرر و زیان‌ها، فقط به خاطر در ایران بودن کسب و کار ماست. ما به خاطر دور زدن تحریم‌ها، کلی معطل می‌شویم؛ ماشین‌آلات و مواد مصرفی اریژینال را ده، بیست درصد گران‌تر می‌خریم؛ هیچ تضمینی در قبال خطر بالاکشیدن ارزی که به نام دیگری در ترکیه یا امارات می‌فرستیم، نداریم؛ حتی ارز نیمایی با کلی تأخیر و التماس و پیگیری به نرخ ارز آزاد برای ما تمام می‌شود. بعد از خرید ماشین، با دشواری تأمین قطعات و ملزومات دست و پنجه نرم می‌کنیم و محروم از خدمات عادی پشتیبانی، به صورت قاچاقی بعضی ملزومات را به دست می‌آوریم. علیرغم میل خود، به ناچار تن به تجهیزات و موادمصرفی غیراستاندارد می‌دهیم و به جای ارائه خدمات چاپ، باید چالش‌های حاشیه‌ای گوناگونی را تحمل کنیم.
بعد عادت می‌کنیم که هر چیزی را به طریقی “یک کاریش بکنیم”، با این توجیه که اینجا ایران است.
