برندهای بزرگ جهان، چگونه نامگذاری شده‌اند؟

راستی چرا بلوتوث ؟

گروه پژوهش

به تازگی فرهنگستان ایران به جای واژه بلوتوث عبارت دندان آبی را پیشنهاد کرده است. این نامگذاری ما را بر آن داشت تا ریشه و تاریخچه این نام‌‌ را بررسی کنیم.
تردیدی نیست دنیای وب سایت‌ها، تجهیزات و سیستم‌های الکترونیکی مملو از نام‌‌های عجیب و غریب است، به‌ویژه نام برندهای خیلی معروف چون گوگل، آمازون، اپل، سونی و غیره. این‌که چگونه این نام‌های نامتعارف از ذهن پایه‌گذاران این سایت‌ها و شرکت‌ها تراوش کرده بسیار جالب است البته جالب‌تر این‌که بسیاری از این‌نام‌ها حاصل یک تصادف یا یک اشتباه بوده است. در این‌‌جا به ریشه و نحوه ظهور برخی از این نام‌های عجیب و غریب می‌پردازیم.

بلوتوث (Bluetooth)

مثل بیشتر مردم، شما احتمالاً وقت ارزشمند خودتان را صرف ژرف‌اندیشی در مورد عبارت بلوتوث نمی‌کنید.
در واقع این فناوری وایرلس هیچ ربطی به آبی و شکل و شمایل دندان ندارد، بلکه ریشه در کشورهای اسکاندیناوی قرون وسطا دارد.
هارالد بلوتوث (Harald Bluetooth) پادشاه وایکینگ بین سا‌ل‌های ۹۵۸ و ۹۷۰ میلادی بر کشور دانمارک حکم می‌راند. شهرت مارالد به خاطر یکپارچه کردن بخشی از کشورهای دانمارک و نروژ و ایجاد یک ملت واحد زیر پرچم مسیحیت بود. خب این موضوع چه ربطی به دستگاه بلوتوث دارد؟

هر دو متحدکننده هستند!
در اواسط دهه ۹۰ عرصه ارتباطات وایرلس به یک عامل متحدکننده نیاز داشت. شرکت‌های متعددی استانداردهای ناسازگار و رقیب با یکدیگر به بازار عرضه کرده‌بودند.
بسیاری از مردم و متخصصان به این نتیجه ر سیدید که این ناهماهنگی، مانعی برای فراگیر شدن تکنولوژی وایرلس است. یکی از این افراد جیم کارداک، مهندس شرکت اینتل بود که روی فناوری وایرلس کار می‌کرد. کاردآک نقش میانجی بین شرکت‌ها را ایفا کرده و آن‌ها را متقاعد ساخت که یک استاندارد فراگیر برای تجهیزات ارتباطی با نیروی کم و توان اتصال در فاصله کوتاه با یکدیگر و با رایانه ارائه کنند.
در آن زمان کارداک کتابی در موردا وایکینگ‌ها و دوران حکمرانی هارالد می‌‌خواند. به نظر او هارالد نماد اتحاد بین رقبا و کسانی بود که با یکدیگر سر ستیز دارند.
کارداک می‌گوید: واژه بلوتوث از قرن دهم و دومین پادشاه دانمارک، هارالد بلوتوث که بخاطر متحد کردن کشورهای اسکاندیناوی مشهور است، وام گرفته شده. البته این شبیه هدفی است که ما دنبال می‌کنیم یعنی ایجاد پیوند وایرلس بین PC و صنایع موبایل.
بسیاری از دست‌اندرکاران صنایع رایانه‌ای و ارتباطی گردهم آمدند و گروه کاری ویژه بلوتوث را تشکیل دادند. همین گروه استاندارد فراگیری را که امروزه بلوتوث نامیده می‌شود و به آن عشق می‌ورزیم، ارایه کرده و توسعه دادند. لوگو و نماد آبی رنگ بلوتوث که امروز همه با آن آشنا هستند و از آن استفاده می‌کنند در حقیقت حروف اول اسم هارالد بلوتوث است که با حروف اسکاندیناوی قدیمی نوشته شده است.

ای بی (eBay)

سایت خرید و فروش eBay که در حال حاضر از شیر مرغ تا جان آدمیزاد از جمله نوارچسب جاستین بیبر کانادایی و چیپس‌هایی با اشکال عجیب و غریب به فروش می‌رساند، چگونه نامگذاری شد؟ پیش‌وند e در واژه eBay چندان غیرعادی نیست زیرا همه از آن واژه الکترونیک را می فهمند ولی با مطالعه تاریخچه این وب سایت در می‌یابیم که e در حقیقت حرف اول واژه echo (پژواک) است و bay نیز مفهوم خاصی در دنیای اینترنت ندارد و هیچکدام از دو واژه echo و Bay ربطی به خرید اینترنتی ندارند.
سایتی که در نهایت eBay نام گرفت در ابتدا Auction Web یا مناقصه وب که بخشی از یک سایت شخصی مهندس نرم‌افزار سابق شرکت اپل، پی یر امیدیار ایرانی تبار بود، نام داشت
با افزایش محبوبیت Auction Web امیدیار تصمیم گرفت این بخش از وب سایت خود را جدا کرده و به وب سایتی مستقل تبدیل کند. او تصمیم داشت سایت جدید را Echo Bay که نام شرکت مشاوره‌ای خودش به نام Echo Bay Technology Group بود نامگذاری کند. متاسفانه نام echobay.com از قبل گرفته شده بود و به همین خاطر امیدیار Echo Bay را کوتاه کرد و آن را eBay.com نامگذاری کرد.
نتیجه اخلاقی: بعضی وقت‌ها موفقیت یعنی بسنده کردن به آنچه موجود است.

گوگِل (Google)

همه ما با گوگل سر و کار داریم: ما از گوگل برای تصحیح هر آنچه می‌نویسیم و اصلاح غلط‌های دیکته‌ای خودمان استفاده می‌کنیم. به عنوان مثال من هرگز نتوانستم واژه bureaucrat (بوروکرات) را برای اولین بار درست تایپ کنم ولی الگوریتم Mountain view که اکنون بخشی از گوگل است، غلط املایی مرا اصلاح کند.
متأسفانه این سیستم اصلاح غلط‌های املایی هنگامی که در دهه ۹۰ بنیانگذاران گوگل این موتور جستجو را به بازار عرضه کردند وجود نداشت.
واژه googol (دقت کنید در این واژه سه تا O وجود دارد و e غایب است) یک عبارت ریاضی است و معنی آن ۱۰ به توان ۱۰۰ (یا ۱ با ۱۰۰ صفر جلوی آن) است.
لاری پیچ از بنیانگذاران گوگل و مدیر ارشد اجرایی این شرکت به این نتیجه رسید که این عبارت ریاضی بهترین نام برای شرکت جدید اوست، زیرا به نوعی بازتاب گستردگی غیرقابل تصور وب است.
از سوی دیگر وجود دو O در واژه (google) که ما امروزه با آن انس و الفت پیدا کرده‌ایم، در حقیقت در نتیجه اشتباه املای یکی از همکلاسی‌های پیچ، شان اندرسن به وجود آمده است. دیوید کولر، یکی دیگر از هم‌کلاسی‌ها پیچ که هنگام ظهور گوگل در دانشگاه استنفورد درس می‌خواند، داستان شکل‌گیری گوگل را این‌گونه بیان می‌کند: همکلاسی‌های من شان اندرسن ولاری، توی دفتر بودند و روی وایت بورد ایده‌های خودشان را در مورد یک نام جذاب که با میزان بی‌شمار دیتایی که باید فهرست بشوند نیز ارتباط داشته باشد، می‌نوشتند. شان واژه googol plex را پیشنهاد کرد ولی آن را روی وایت‌بورد ننوشت. لاری نیز موافقت خود را با ویرایش خلاصه شده این واژه googol اعلام کرد. شان که در هجی کردن و دیکته بسیار ضعیف بود هنگام جستجو برای یک نام به اشتباه نام google.com را جستجو کرد. این آدرس اینترنتی موجود بود. لاری نیز از این نام خوشش آمد و در نهایت هم همین نام را ثبت کردند.

سونی (SONY)

در اولین دهه زندگی‌اش، شرکت سونی محصولات موفقی چون واکمن (Walkman) و پلی استیشن را به بازار عرضه کرد. نام این شرکت ابتدا Tsushin kogyo بود که در انگلیسی Tokyo Telecommunication Engineering Company نام گرفت.
بنیانگذاران شرکت به این نتیجه رسید که برای اینکه بتواند در بازار رقابتی تجهیزات الکترونیکی اروپا و آمریکای پس از جنگ ـ به ویژه زمانی که عبارت ساخت ژاپن (made in Japan) مترادف با محصولات بی‌کیفیت و ارزان قیمت بود ـ باید نام خود را عوض کنند. برای این‌که نام شرکت به مذاق غربی‌ها خوش بیاید تصمیم گرفتند سراغ واژه‌های لاتین بروند. نام سونی (Sony) آمیزه‌ای است از دو عبارت Sonus به معنی صدا و عبارت کوچه بازار آمریکایی Sonny boy به معنی پسرنوجوان.
اولین محصول سونی رادیو ترانزیستوری ۵۵ -TR بود که در سال ۱۹۵۵ به عنوان اولین رادیو قابل حمل در ژاپن عرضه شد.

آمازون (Amazon)

سایت اینترنتی Amazon.com یک اَبَرمغازه اینترنتی است که همه چیز از پوشک بچه گرفته تا سریال تلویزیونی برای بارگیری و حتی ماری جوانا به فروش می‌رساند. ولی واژه آمازون چه ربطی به خاستگاه این وب‌سایت دارد که در ابتدا محلی برای خرید و فروش کتاب بود؟
بنیان‌گذار این وب سایت جف‌بزوس در ابتدا نام شرکت را Cadabra که برگرفته از واژه Abracadabra است انتخاب کرده بود. این عبارتی است که جادوگران قبل از انجام جادوی خود ادا می‌کنند.
ولی وکیل بزوس واژه cadabra را به اشتباه Cadaver (یعنی جسد) خواند. به همین خاطر بزوس تصمیم گرفت نامی که فرسنگ‌ها از مرگ و میر فاصله دارد انتخاب کند
قبل از ظهور گوگل شرکت‌ها معمولاً تلاش می‌کردند تا نامی که با حرف A شروع می‌شود برای خود انتخاب کنند تا در هنگام جستجو جزو اولین انتخاب‌ها باشند.
به همین خاطر بزوس فرهنگ واژه‌ها را ورق زد و در میان واژه‌‌هایی که با حرف A شروع می‌شدند به دنبال نام آرمانی خود گشت. در نهایت واژه آمازون را انتخاب کرد ولی چرا؟ خود او می‌‌گوید آمازون بزرگ‌ترین رودخانه جهان است. بسیار بزرگ‌تر از رودخانه‌های دیگر.
حال به لوگوی آمازون نگاهی بیاندازند، فلشی که اولین A را به Z وصل می‌کند حالت لبخند را نیز تداعی می‌کند. پیام لوگو این است ما همه چیز از A تاZ را برای شما تأمین می‌کنیم.

اپل (Apple)

به گفته والتر ایساکون در کتاب زندگی‌نامه استیوجابز، بزرگترین شرکت سازنده تجهیزات الکترونیک در جهان نام خود را بی هیچ اشتباه یا حادثه خاصی برگزیده است.
زمانی‌که جابز و ووزیناک (دیگر بنیانگذار اپل) در مورد نام این شرکت بحث و جدل کردند، جابز به تازگی از یک مزرعه تعاونی سیب بازگشته بود. جابز بی هیچ دلیل خاصی نام کامپیوتر اپل (Apple computer) را پیشنهاد کرد او به ایساکون گفت این نام بامزه، با روحیه بود و هول و هراس در دل مشتری نمی‌انداخت. بعدها اپل واژه کامپیوتر را حذف کرد و از این طریق ‌توانست در راهنمای تلفن، جلوتر از آتاری Atari باشد. در آن زمان دفترچه تلفن اهمیت فراوانی داشت.

آیا باید نام‌های بی‌معنی را کنارگذاشت؟
طی دهه گذشته نام‌های عجیب و غریب و بی‌حس و حال در صنایع الکترونیک رشدی قارچ‌گونه داشته‌اند. دلیل عمده آن هم کمبود نام‌های بامسما برای ثبت دامین است. البته به تازگی دامین‌هایی جدیدی وارد بازار شده‌اند.
اکنون دامین‌های به زبان عربی و یونانی و زبان‌های دیگر نیز ثبت می‌شوند. شاید این پیشرفت‌ها دست شرکت‌های نوپا را برای انتخاب نام‌های بامسما بازتر کند.