تغذيه کارگاهي، کارگاه تغذيه
رفع نياز‌هاي رفاهي کارکنان فقط دست‌و‌دلبازي در زمينه کميت نيست و دغدغه در مورد کيفيت هم فقط تامين بهترين‌ها نيست. مثلا در مورد غذا، نه حجم و نه محتوا، بلکه تناسب آن نيز اهميت فراوان دارد. اين تناسب را نوع فعاليت کارکنان مشخص ميکند و کارکنان چاپخانه‌ها نيز داراي فعاليت‌هاي مشخصي هستند که تغذيه آنها را داراي مشخصه‌هاي معيني ميکند، مثلا در گذشته که سرب جزيي از کار چاپخانه بود، گنجاندن شير در وعده غذايي اپراتورها اجباري بود. مطلب زير در اين مورد اطلاعات فشرده‌اي به ما عرضه ميکند.
افراد شاغل كه بخش قابل توجهي از جمعيت فعال را تشكيل مي‌دهند، حداقل يك سوم روز و يا حتي نصف روز خود را در محيط كار مي‌گذرانند و به طور معمول يك وعده غذايي و يك ميان وعده خود را در محيط كار مصرف مي‌كنند. نقش تغذيه مناسب در سلامت عمومي و بازده كاري به اثبات رسيده است. تامين غذاي مغذي و سالم سبب ارتقا سلامت و افزايش بازده كاري كاركنان مي‌شود. كاركنان براي حفظ سلامت خود به تغذيه مناسب نياز دارند. اضافه‌وزن و چاقي از عواقب پشت ميز‌نشيني و كم‌تحركي در محيطهاي كار است. تغذيه در محيطهاي كار بايد متناسب با ميزان تحرك بوده و از تعادل و تنوع برخوردار باشد.
اصول كلي تغذيه در محيط كار
۱- مصرف قندها و كربو‌هيدرات‌هاي ساده مثل قند و شكر، نان‌هاي سفيد و برنج سفيد در محيط كار اگرچه در كوتاه مدت به بالا رفتن قند خون كمك مي‌كند، ولي با تحريك ترشح انسولين، ورود گلوكز به سلول را تسريع كرده و در نهايت كاهش قند خون و عوارض ناشي از آن مانند خستگي، خواب‌آلودگي و كاهش بازده‌كاري را به دنبال دارد.
۲- نحوه تغذيه در محيط كار مي‌تواند به ايجاد استرس هم كمك كند. استرس همراه با تغذيه نامناسب و بي‌تحركي زمينه را براي ابتلا به بيماري‌هاي مزمن فراهم مي‌كند.
۳- سطح هورمون‌هاي مولد استرس مانند كورتيزول با مصرف غذاهاي چرب و هورمون آدرنالين در اثر مصرف زياد قند‌و‌شكر و كافئين (در قهوه و نوشابه‌هاي كولا) در خون بالا مي‌رود
۴- مصرف مداوم كربوهيدرات‌ها و غلات همچون انواع كيك، كلوچه، بيسكويت با توجه به كالري بالايي كه دارند مي‌تواند سبب اضافه وزن و چاقي، به ويژه در افرادي كه فعاليت بدني كمي در محل كار دارند شود
۵- با تغييرات جزيي از جمله كاهش مصرف قند و كافئين (موجود در نوشابه‌ها) مصرفي در محيط كار و رعايت اصل تنوع در برنامه غذايي روزانه مي‌توان به حفظ تعادل قند خون و افزايش دريافت مواد مغذي كمك كرد كه نتيجه آن علاوه بر حفظ سلامت و كاهش عوامل خطر بيماري‌هاي مزمن، افزايش كارايي و بازده كاري كاركنان در محيطهاي كار است. تغذيه كاركنان نوبت كار (شيفتي): در مراكزي كه چند نوبت (شيفت)كاري دارند مانند كارخانه‌ها، بيمارستان‌ها، ادارات پليس و فرودگاه‌ها رعايت نظم در برنامه غذايي روزانه، توزيع مناسب انرژي در وعده‌هاي غذايي، مصرف غذاهاي متنوع با گنجانيدن گروه‌هاي غذايي اصلي (نان و غلات، شير و مواد لبني، ميوه‌ها، سبزي‌ها و گروه گوشت، حبوبات و تخم‌مرغ) و توجه به زمان مصرف غذا در كاهش خستگي و بهبود عملكرد كاركنان موثر است.
افرادي كه نوبت‌هاي شب‌كاري دارند، بهتر است:
۱- وعده اصلي غذاي خود را در بعد از ظهر و يك وعده غذايي در نيمه زمان شيفت ميل كنند.
۲- غذاهاي چرب و سنگين و پر ادويه كه سبب خواب‌آلودگي و كاهش كارايي مي‌شود مصرف نكنند.
۳- در غذاي خود گوشت كم‌چربي (به ويژه ماهي و مرغ) به شكل كبابي و يا آب‌پز، سبزي‌هاي تازه و سالاد، نان‌هاي سبوس‌دار، حبوبات و ماست كم‌چرب مصرف کنند.
۴- از انواع مواد پروتئيني مثل گوشت (به ويژه مرغ و ماهي)، حبوبات، تخم‌مرغ (آب‌پز) استفاده كنند. شير و مواد لبني كم چرب از جمله ماست، پنير و كشك نيز علاوه بر تامين املاحي مانند: كلسيم و فسفر، از منابع خوب پروتئين به شمار مي‌روند. غذاهاي پروتئيني، با افزايش ناقل‌هاي شيميايي مانند نوراپي نفرين سبب افزايش هوشياري و رفع خواب آلودگي کنند.
۵- مصرف يك ليوان شيركم‌چرب همراه با دو عدد خرما قبل از خواب در بهبود خواب كاركنان موثر است.
۶- در بين دو وعده غذايي، ميوه مصرف كنند تا ويتامين‌هاي مورد نياز به خصوص ويتامين‌هاي B و C كه در كاهش فشارهاي كاري و استرس سودمندند را به مقدار كافي دريافت کنند.
براي داشتن تغذيه مناسب در محل كار:
۱- با توجه به اينكه تداوم كار نشسته و بدون تحرك مي‌تواند موجب اختلال در كاركرد دستگاه گوارش و ايجاد يبوست شود. بهتر است از نان و غلات كامل (سبوس‌دار) استفاده شود. به عنوان مثال به جاي مصرف نان‌هاي تهيه شده از آرد سفيد (مثل نان لواش و باگت) نان سنگك و يا نان جو مصرف شود
۲- در صورتي كه امكان انتخاب غذا در رستوران محل كار وجود دارد، از غذاهاي بخارپز، آب‌پز و يا كبابي به جاي غذاهاي چرب و سرخ شده استفاده شود.
۳- به جاي گوشت قرمز، غذاهايي كه با ماهي و يا مرغ تهيه شده‌اند مصرف شود و در صورتي كه امكان انتخاب نيست، تمام چربي‌هاي گوشت قرمز را قبل از مصرف بايد جدا كرد.
۴- به جاي نوشابه‌هاي گازدار كه مقدار زيادي مواد قندي و كافئين وارد بدن كرده و منجر به چاقي مي‌شوند. از نوشيدني‌هاي سالم‌تر مثل آب و دوغ كم‌نمك و بدون گاز استفاده شود.
۵- اگر در محيط كار غذاهايي مانند عدسي و يا خوراك لوبيا سرو مي‌شود، به خورشت‌هاي چرب و غذاهاي سرخ‌شده ترجيح داده شود. غذاهايي كه با حبوبات تهيه شده‌اند (مثل عدسي و خوراك لوبيا) وقتي همراه با نان مصرف شود نه تنها منبع خوب پروتئين هستند بلكه به علت دارا بودن فيبر به سلامت بدن كمك مي‌كنند. فيبر علاوه بر تنظيم حركات دستگاه گوارش، جذب چربي‌ها و مواد قندي را نيز كاهش مي‌دهد.
۶- در ميان‌وعده‌ها، به جاي مصرف مواد قندي، شيريني و يا بيسكويت، بهتر است انواع سبزي و صيفي‌جات مثل خيار، گوجه فرنگي، كاهو، هويج، ميوه‌ها و يا لقمه‌هايي كه در منزل تهيه شده‌اند مثل نان و پنير و سبزي مصرف شود. به خاطر داشته باشيد كه با پيروي از يك الگوي غذايي سالم در محيط كار نه تنها از اضافه وزن و چاقي، ابتلا به بيماري‌هاي قلبي- عروقي، ديابت و ساير بيماري‌ها پيشگيري كرده‌ايد، بلكه با بهبود عملكرد و افزايش بازده كاري موجبات ارتقا خود را در محيط كار نيز فراهم مي‌كنيد.
