زمان زيادي تا برگزاري نمايشگاه چاپ ديجيتال باقي نمانده است. اين روزها چاپ ديجيتال و معضلاتي که پيش‌روي اين بخش از صنعت چاپ قرار دارد در بين اهالي اين صنعت مطرح شده و به انحا گوناگون منطبق با اقتضائات و نيازهايي عنوان مي‌شود. امسال اما شرايط حاکم بر چاپ ديجيتال کشور فاصله معناداري با سال‌هاي پيش دارد و همين مسئله شايد شمايل خاصي به اين ارزيابي‌ها داده باشد. شمايلي که به‌نظر مي‌رسد ريشه آن خارج از مختصات قابل دسترس فعالان چاپ ديجيتال و حتي ديگر بخش‌هاي صنعت چاپ کشور باشد.
اين روزها نوسان غريب در حوزه ارز و افزايش نرخ آن هرگونه ارزيابي را درخصوص بخش‌هاي مختلف صنعتي تحت‌‌الشعاع خود قرار دارده است. اين گزاره‌اي است که گزاره بعدي را به‌دنبال دارد: کاهش ارزش پول کشور مقدمه‌اي بر ارزيابي‌هاي کارشناسان اقتصادي و ترجيع‌بندي بر گلايه‌هاي فعالان اين حوزه است.
تضعيف خروجي بنگاه‌هاي اقتصادي کشور در مقايسه با آنچه پيش‌تر عايد صاحبان کسب‌وکار مي‌شد و بر هم خوردن تعادلي که في‌مابين اعتبار لازم براي واردات و ماحصل آن برقرار بوده، ساختارهاي تعيين شده در سيستم توليدي کشور را شکننده کرده و دستخوش آسيب‌هاي جدي قرار داده است. عمق مسئله زماني بيشتر مي‌شود که بدانيم، امروزه تودرتويي اجزاي اقتصاد به موازات ارتباط بخش‌هاي توليدي و ارتباطي که در طول و عرض خدمات وجود دارد، گسترش يافته است. بنابراين صحبت نه بر سر بخش خاصي از توليد است و نه حتي بخش‌هاي مختلف خدماتي. در هم تنيدگي بخش‌هاي مختلف مبتني بر توليد و خدمات، استثنايي براي مصونيت در اين شرايط بحراني باقي نگذاشته است. اين بدترين نوع ارزيابي است که البته با متر و معيارهاي متعارف اقتصادي و با شاخص‌هايي که براي سطح سلامت اقتصادي رايج هستند، هم‌خواني دارد. با اين حال در اين گزارش نه مي‌خواهيم شکوايه و گلايه کنيم و نه صحبت از گراني ارز و معضلات تحريم پيش بکشيم. البته هيچ عقل سليمي از تاثيرات غيرقابل انکار اين دو عامل غافل نيست اما از آنجايي‌که تاثيرات برآمده از اين دو کلي بوده و بر گستره کامل اقتصاد کشور تاثير مي‌گذارد، نمي‌توان از بررسي آن، نقشه راه مشخصي براي بخش خاصي از صنعت کشور چون صنعت چاپ متصورشد. آن هم در شرايطي که دنبال راهکارهاي اثربخش در برون‌رفت از بحران بخشي از اين صنعت موسوم به چاپ ديجيتال باشيم.
شرايط خاص چاپ ديجيتال و نفوذ آن در بخش‌هاي مختلف صنعت چاپ و آينده‌اي که براي اين صنعت جايگاه ويژه‌اي دست‌وپا کرده، اهميت بررسي وضعيت حال‌حاضر اين نوع چاپ را ضرورت بخشيده است. قرابت با موعد برگزاري نمايشگاه چاپ ديجيتال «ماهنامه صنعت چاپ» را بر آن داشت تا گزارشي مفصل از وضعيت چاپ ديجيتال متشکل از اظهارنظرهاي فعالان اين عرصه تدارک ببيند. در اين گزارش با چندين تن از فعالان چاپ ديجيتال کشور که از بين تامين‌کنندگان و مصرف‌کنندگان اين بخش از صنعت چاپ انتخاب شده‌اند گفت‌و‌گويي انجام داده‌ايم که در قالب ارزيابي راهبردي و پيشنهادهاي اين عزيزان ارائه مي‌شود. در اين گفت‌وگو‌ها همچنين ضمن ارزيابي شرايط کنوني صنعت چاپ ديجيتال سعي شده بهترين راهکارهاي ممکن از ديد فعالان اين صنعت برشمرده شود.
ازآنجايي‌که قيمت ارز سر به فلک کشيده است، به‌روز کردن دستگاه‌ها و ماشين‌آلات به‌صرفه نيست. يکي از راه‌هايي که مي‌تواند به صنعت چاپ ديجيتال کمک کند، هموار کردن مسير صادرات صنعت چاپ است و اين درحالي است که صادرات صنعت چاپ موانعي پيش‌روي خود دارد. براي صادرات مي‌بايست محتواهايي را چاپ کرد که مورد تاييد نهادهاي ناظر بر اين کار باشد. درواقع نبايد منع قانوني براي صادرات مزبور وجود داشته باشد. به‌عنوان‌مثال در چاپ بروشور يا مجله‌اي که به‌منظور صادرات چاپ مي‌شود، نمي‌توان از هر تصاويري استفاده کرد. ممکن است در کشور مبدأ هيچ ممانعتي براي چاپ يک تصوير خاص وجود نداشته باشد ولي همان تصوير در وزارت ارشاد ايران پذيرفته نشود. ازآنجايي‌که بخش محتوايي صنعت چاپ در اختيار وزارت ارشاد است و اين تصدي حتي پس از اتمام مراحل تغيير متولي صنعت چاپ هم ماندگار است، کماکان بايد منطبق بر دستورالعمل‌هاي وزارت ارشاد درخصوص محتواي امور چاپي عمل کرد. پس چاپخانه‌داران بايد براي صادرات محصولات خود، محتواي اين محصولات را براساس آنچه در ضوابط وزارت ارشاد تعريف‌شده، تعيين کنند. به اعتقاد من هموار کردن مسير صادرات نيازمند يک زيرساخت فرهنگي است که درراه افزايش صادرات محصولات چاپي ياري‌دهنده باشد. ازآنجايي‌که ايران کشوري با نيروي کار نسبتاً ارزان است به‌راحتي قابليت جذب بسياري از سفارش‌هاي چاپي را دارد. اگر برخي مسائل فرهنگي درخصوص محتوا يا بروکراسي‌هايي که سرعت انجام کار را کند مي‌کنند، حل شوند، اين امر به‌راحتي امکان‌پذير است.
عمده‌ترين بخش چاپ ديجيتال متعلق به تبليغات است. در بخش نشر هم سهمي به اين حوزه از صنعت چاپ اختصاص‌يافته اما هنوز هم افست در بخش نشر با اختلاف زيادي دست بالا را دارد. بنابراين رابطه تنگاتنگي بين رکود و توسعه تبليغات و چاپ ديجيتال است. در شرايط کنوني با توجه به رکودي که در بين بسياري از صنايع وجود دارد تبليغات صرفه زيادي براي آنها ندارد.
در اقتصاد ايران بخش خصوصي توان بالايي ندارد. يکي از معضلاتي که در بخش‌هاي مختلف اقتصاد ايران اعم از صنعت چاپ يا ساير صنايع وجود دارد، وجود واحدهاي دولتي و نفوذي است که در بازار دارند. در صنعت چاپ اين مسئله سد بزرگي در برابر رشد بخش خصوصي ايجاد کرده است. چاپخانه‌هاي دولتي که به اعتقاد من نبايد وجود داشته باشند، علاوه بر کارهاي دولتي بسياري از سفارش‌ها بخش خصوصي را هم جذب مي‌کنند. وقتي در يک ارگان دولتي بخش چاپ راه‌اندازي شود، ازآنجايي‌که مي‌تواند درآمدزايي داشته باشد به مرور وارد بازار بخش خصوصي هم شده و از اين طريق فشار زيادي بر واحدهايي که سرمايه کمتري دارند، وارد مي‌کنند. اين اتفاق درحالي رخ مي‌دهد که واحدهاي دولتي از بسياري از معضلاتي که در بخش خصوصي رايج است، در امان هستند؛ ازجمله نگراني از حفظ نيروي کار. همچنين مي‌توان گفت چاپخانه‌‌اي که در يک ارگان دولتي تأسيس‌شده است، بي‌توجه به اينکه در رقابت بازار با بررسي شرايط دنبال سرمايه‌گذاري به‌صرفه باشد، کار خود را ادامه مي‌دهد و زماني که فعاليت مربوطه توجيه اقتصادي نداشته باشد، بدون وارد آمدن کوچک‌ترين آسيبي به ارگان دولتي مزبور چاپخانه را تعطيل مي‌کند. اين موقعيت ازآنجا سرچشمه مي‌گيرد که اصولاً ماهيت اين ارگان در چاپخانه تعريف نشده و اين فقط بخشي اضافي براي کسب درآمد بيشتر است. متأسفانه اين بخش خصوصي است که با کاري که انجام مي‌دهد ماهيت پيدا مي‌کند و در صورت بروز هرگونه مشکل در اين کار، تحت تأثير قرارگرفته و متأثر از آن کارکنان دچار فشار اقتصادي مي‌شوند.
ورود به بازار جهاني و هموار کردن راه مبادله فعالان چاپ ديجيتال کشور با بازارهاي بين‌المللي از طريق تسهيل در مذاکره با ديگر کشورها در توسعه چاپ ديجيتال کشور و عبور از بحران‌هاي پيش روي اين صنعت نقش‌آفرين خواهد بود. بحث انجام مبادلات و نگاه به صادرات و… در حوالي کلام آسان است اما وقتي جامه عمل به آن پوشانده شود با شرايط سخت و بعضاً ناشدني پيشرو خواهيم بود.
در شرايط کنوني وقتي ما يک کار چاپي از ديگر کشورها مي‌گيريم، نمي‌توانيم پول خود را از آنها بگيريم. به دليل نبود کارت و امکانات بانکي براي انتقال پول، نمي‌توان به صادرات توجه داشت. بايد شرايطي مهيا شود که فعالان بتوانند بدون دغدغه و وجود مانعي در مقابل خود، مذاکراتي با همکارانشان در ديگر کشورها انجام دهند. درحال‌حاضر تمامي صنايع و نه‌تنها چاپ ديجيتال درگير عدم وجود مسير هموار براي انجام مبادلات هستند.
امروزه توليد به‌عنوان شريان حياتي اقتصاد هر کشور پذيرفته‌شده است. اولين مسئله‌اي که در رابطه با اقتصاد غيرنفتي کشور وجود دارد، توليد در بخش خصوصي است. به همين دليل لازم است از يک‌رشته مسائل سياسي صرف‌نظر شود و با ايجاد تعامل با ديگر کشورها راه را براي توسعه صنعت و توليد کشور از طريق تسهيل تبادلات با آن کشورها باز کرد. دسترسي به بازارهاي جهاني از ضرورياتي است که بدون آن نمي‌توان راه به‌جايي برد.
من مشتري خارجي دارم که مي‌خواهد به‌حساب من پول واريز کند، ولي ازآنجايي‌که هيچ بانکي حاضر نمي‌شود براي من حساب خارجي باز کند، از پولي که متعلق به من است محروم شده‌ام. تا زماني که مسائل بانکي حل نشود بحث صادرات شعاري بيش نيست. مهمترين راه عبور از بحران حل مسائل بانکي است که آن‌هم از طريق يک رشته گفت‌و‌گوهايي محقق مي‌شود که خارج از محدوده بخش خصوصي تجلي خواهد يافت.
ورود چاپ ديجيتال به محدوده توليدات صنعتي زمينه‌ساز توسعه ديگر صنايع
حامد ديلمي مدير شرکت رکورد: امروزه چاپ ديجيتال را نمي‌توان به‌عنوان يک صنعت مجزا و تنها بررسي کرد. چاپ ديجيتال سهم بزرگي در صنايع بسياري ازجمله صنعت پوشاک، کاشي و سراميک، دکوراسيون داخلي، صنايع چوب، ساختمان‌سازي، شيشه و … براي خود بازکرده است و به همين دليل به صنعتي بزرگ‌تر با ابعاد بسيار وسيع‌تر تبديل‌شده است.
بسياري از فعالان چاپ ديجيتال که تا ۱۰ سال پيش در چاپخانه‌هاي ديجيتال کوچک مشغول به فعاليت بودند، از نردبان ترقي ديجيتال بالا رفتند و درحال‌حاضر به مجموعه‌هاي بزرگ و قابل‌اتکا تبديل‌شده‌اند. به‌راحتي مي‌توانم بگويم که شايد رسيدن به اين نقطه در ساختار چاپ افست يا صحافي نياز به فعاليت يک نسل داشت و شايد بتوان گفت اين همکاران ما مسير ۴۰ ساله را در طي ۱۰ سال پشت سر گذاشته‌اند.
هدف من از تشريح گذشته ديجيتال اين است که در طول سال‌هاي اخير، همواره طرح آنها به فرصتي براي چاپ ديجيتال و فعالان اين عرصه تبديل‌شده است. امروز هم اين بحران، درب‌هاي بسياري را براي همکاران ديجيتالي گشوده و فرصت‌هاي بسياري فراهم‌شده است.
با ورود چاپ ديجيتال به محدوده توليدات صنعتي، مي‌توان بازدهي بالاي اقتصادي براي متصديان اين بخش از صنعت چاپ را انتظار داشت. علاوه بر اين با تحقق اين امر چاپ ديجيتال به بازويي قدرتمند براي صنايع ديگر تبديل خواهد شد.
يک تير و دو نشان
عليرضا هادي مدير شرکت نوين تاک: اصولاً در صنايع گاهي چالش‌هايي به وجود مي‌آيد که مي‌توان با نکته‌سنجي و مديريت آنها را به فرصت تبديل کرد. درحال‌حاضر در صنعت چاپ ديجيتال يک چالش به وجود آمده که مي‌بايست به فرصت تبديل شود. با پيشرفت جهاني فناوري و نفوذ فناوري ديجيتالي در حوزه‌هاي مختلف صنعتي انقلاب ديجيتالي در صنعت نساجي دنيا به وجود آمده است و اين صنعت را از مکانيکي به ديجيتالي تبديل کرده است. در طول ۱۵ سال گذشته انقلاب ديجيتالي در صنعت نساجي دنيا روي‌داده، ولي اين انقلاب به صنعت نساجي ما نرسيده است. در نساجي کشور ما در بخش چاپ پارچه، به‌جز در موارد محدودي هنوز به سبک مکانيکي عمل مي‌شود. اين يک چالش براي صنف نساجي است. اکنون زمان آن رسيده که اين چالش به فرصت تبديل شود. درواقع مي‌توان از اين فرصت استفاده کرد و از آن بهره لازم را برد. در اين حوزه فضاي بکري براي فعاليت چاپ ديجيتال وجود دارد. چاپ پارچه مي‌تواند به‌عنوان فرصتي عملي در رفع معضلات احتمالي بازار صنعت چاپ ديجيتال ياري‌رسان باشد. آنچه مسلم است اينکه چاپ پارچه موقعيت خوبي براي توسعه چاپ ديجيتال دارد. من از همکاران دعوت مي‌کنم در چاپ ديجيتالي پارچه مطالعه کنند. ورود به چاپ پارچه مي‌تواند موقعيت خوبي براي تغيير وضعيت بازار چاپ ديجيتال ايجاد کند و اين بخش از صنعت چاپ را از برخي معضلات که گريبان آن را گرفته نجات دهد. درواقع بخش نساجي پتانسيل پوشش بازار چاپ ديجيتال و خروج اين بخش صنعت چاپ را از رکود و بحران محقق مي‌سازد. انتظار مي‌رود همکاران ما در چاپ ديجيتال کشور با شناخت و موقعيت‌سنجي لازم، موجبات ورود به اين حوزه را فراهم آورند و با اين کار علاوه بر نجات بازار چاپ ديجيتال کشور که اين روزها حال خوشي ندارد در توسعه چاپ پارچه هم سهيم باشند. اين اقدام به‌نوعي هم به صنعت نساجي کمک مي‌کند و هم به صنعت چاپ.
در کشور ايران به دليل جوان بودن و جمعيت بالا چيزي به اسم اشباع نداريم. حتي در بخش چاپ بنر که بسياري معتقد هستند اشباع صورت گرفته و بازار را دستخوش تغيير کرده است هنوز هم جا براي سرمايه‌گذاري و حضور موفق در بازار وجود دارد. باوجود اين در بخش چاپ پارچه مي‌توان بسياري کارها انجام داد که به توسعه صنعت چاپ ديجيتال کشور بيانجامد. البته اينکه در بخشهايي از چاپ ديجيتال قيمت‌شکني وجود دارد و بسياري به رقابت‌هاي غيرحرفه‌اي مبادرت مي‌ورزند، اما نبايد فراموش کرد اين مسئله در تمامي بخش‌هاي صنعتي و غير صنعتي وجود دارد و فقط منحصر به صنعت چاپ و به‌ويژه بخش ديجيتال نيست. به‌طورکلي همواره بايد دنبال راه‌هاي جديد براي عبور از بحران‌ها و معضلات پيشرو بود که به اعتقاد من درحال‌حاضر نساجي گزينه خوبي براي توسعه چاپ ديجيتال هم است. البته اين قضيه همان‌طور که قبل گفتم دو وجه دارد. يعني با چاپ ديجيتال مي‌توان صنعت نساجي را هم ياري کرد.
خلاقيت يکي از مهمترين ابزارهاي توسعه و پيشرفت است. در هنگام بحران هم اين خلاقيت است که به‌عنوان يک ابزار قدرتمند با کشف راهکارهاي بديع مفيد واقع‌شده و موجب برون‌رفت از معضلات مي‌شود. در کشور ما متأسفانه روي اين مؤلفه ارزشمند، سرمايه‌گذاري نشده و اين فقدان موجب شده در بسياري از امور به هنگام بروز بحران با روش آزمون‌وخطا درصدد رفع مشکلات برآييم که اين روش بسيار کند و وقت‌گير بوده و در بخش چاپ ديجيتال که رويدادهاي مربوط به آن با سرعت بالايي رخ مي‌دهند کارآمد نخواهد بود. خلاقيت موجب تجلي بهترين راهکارها در سريع‌ترين زمان ممکن خواهد شد. درواقع درحال‌حاضر ما به خلاقيت بسيار نياز داريم. اصولاً با به‌کارگيري روش‌هاي خلاقانه مي‌توان ابزارسازي کرد. يک از مشتري‌هاي ما با خريد يک دستگاه ليزر و به‌کارگيري روشي هوشمندانه در استفاده از اين دستگاه به‌نوعي يک محصول باقابليت‌هاي منحصربه‌فرد ايجاد کرده است. نتيجه اين اقدام ايجاد بازار و کسب درآمد بالا بوده است. افزايش چنين رويکردي در حالت کلي موجب برون‌رفت صنعت چاپ ديجيتال و در حالت کلي صنعت چاپ کشور خواهد شد.
اولويت حمايتي براي صنعتي وارداتي
علي قنبر‌زاده مدير عامل شرکت فرارنگ تبليغ: صنعت چاپ ديجيتال کشور يک صنعت خارجي بوده و ۹۰ درصد فناوري و محصولات مربوط به آن از طريق واردات تأمين مي‌شود.
فناوري‌هايي که در صنعت چاپ ديجيتال به‌کار مي‌رود سطح بالايي دارند و قدرت توليدي کشور در حدي نيست که بتواند اين ماشين‌آلات را توليد کند. توليد ماشين‌آلات چاپ ديجيتال در ايران، حتي در آينده نزديک هم متصور نيست. بايد پذيرفت تا سال‌هاي دور به فناوري و دانش لازم براي ساخت تجهيزات و ماشين‌آلات چاپ ديجيتال دست پيدا نخواهيم کرد. بنابراين گفتن اين مطلب حقيقت دارد که ما کماکان وابسته به واردات محصولات و فناوري‌هاي مربوط به چاپ ديجيتال هستيم و دست‌کم تا ۱۵ سال آينده نمي‌توان اين واردات را قطع کرد و همچنان بدون هيچ مشکلي ادامه داد. اکنون اين نکته به ميان مي‌آيد که براي توسعه صنعت چاپ ديجيتال چه بايد کرد؟ درحالي‌که نمي‌توان فناوري چاپ ديجيتال توليد کرد، آيا بايد واردات آن را قطع کرد يا همچنان ادامه داد؟ طبيعتاً يک جواب بيشتر براي اين سوال وجود ندارد و آن اينکه براي پيشبرد چاپ ديجيتال کشور بايد فناوري روزآمد اين حوزه از صنعت چاپ را وارد کرد. به‌ويژه آنکه روند تغيير و پيشرفت فناوري در چاپ ديجيتال به‌قدري سريع است که در کوچک‌ترين مکثي ممکن است به ميزان قابل‌توجهي از اين صنعت عقب ماند. با توجه به تفاسير فوق تنها يک راه براي انطباق صنعت چاپ ديجيتال کشور با فناوري روز دنيا و دستيابي به توليدات باکيفيت و به‌روز باقي مي‌ماند و آن همکاري مسئولان و فعالان براي واردات چاپ ديجيتال است. اگر مي‌خواهيم چاپ ديجيتال کشور پيشرفت کند بايد موانعي را که مقابل واردات لوازم اين بخش از صنعت چاپ وجود دارد، برداشت. متأسفانه باوجود قضايايي مانند حواله‌هاي بانکي، معضلات برآمده از گمرک و همچنين نارسايي‌هاي تخصيص ارز مبادله‌اي – که انصافاً فقط در حد اسم است و درواقع چيزي به نام ارز مبادله‌اي وجود ندارد- و ورود دستگاه‌هاي جديد با دشواري‌هايي همراه شده، درحال‌حاضر فقدان فناوري روز کاملاً احساس مي‌شود.
پيش‌بيني من اين است که در يک يا دو ماه آينده، به‌نوعي يک قحطي در مواد مصرفي چاپ در تمامي حوزه‌ها به وجود مي‌آيد. از کاغذ و بنر و جوهر گرفته تا هر ماده‌اي که به‌عنوان مواد مصرفي چاپ مورداستفاده قرار مي‌گيرد. قبل اين موارد به‌طور عادي درحال مصرف بوده و به‌تناسب آن واردات هم صورت مي‌گرفته است. اما از ابتداي سال جديد هيچ وارداتي وجود نداشته است و اين در حالي است که ذخاير واردشده در سال قبل مورداستفاده قرار مي‌گرفته است. با اتمام اين ذخاير که به‌زودي صورت مي‌گيرد، نوعي قحطي به وجود خواهد آمد که يک بحران بزرگ و مسائل منبعث از آن بحران را در پي خواهد داشت. اين بحران ابتدا در شمايل افزايش قيمت، رخ خواهد نمود و در رهگذر آن، هر که پول بيشتر بدهد مي‌تواند از مواد مصرفي بهره‌مند شود. خب طبيعتاً اين مسئله حاصل پيشي‌گرفتن تقاضا از عرضه است. محصول دائما درحال کم شدن است و اين در حالي است که تقاضا کماکان ادامه دارد. در اين ميان سوءاستفاده‌هاي بسياري هم رخ خواهد داد. در ادامه افزايش بي‌سابقه هزينه توليد را مشاهده خواهيم کرد. لذا برخي اصلا کار نمي‌کنند و برخي ديگر با قيمت بالا و در صورت نياز. درنهايت هم مرحله بعدي اتمام ذخاير و شروع بحران نهايي خواهد بود. به‌طورکلي همه‌کساني که با چاپ در ارتباط هستند به مشکل بر خواهند خورد.
براي برون‌رفت بايد چه کرد؟ حالا که نه فناوري استقلال توليد تجهيزات در کشور وجود دارد و نه دانش انجام اين کار، بهتر است يک سازوکار جداگانه‌اي براي واردات در بخش صنعت چاپ ايجاد شود. درست است که بخش‌هاي مهمي مانند دارو و مواد غذايي و… وجود دارد که اتفاقا از اهميت بالايي برخوردار هستند، اما بايد در نظر داشت که صنعت چاپ مکمل اين بخش‌ها هستند. يعني صنعت دارو براي چاپ و بسته‌بندي محصولات خود، نياز به صنعت چاپ دارد. از طرفي در صنف چاپ ايران ۳۰۰ تا ۴۰۰ هزار نفر مشغول هستند که اين اهميت صنعت چاپ را مي‌رساند. به نظر من سياست‌گذاران واردات مي‌بايست يک تقسيم‌بندي انجام مي‌دادند و براي واردات محصولات چاپي يک اولويتي قائل مي‌شدند. صنعت چاپ ديجيتال هم به‌عنوان بخشي از صنعت چاپ از مزاياي اين تقسيم‌بندي بهره‌مند مي‌شد و به‌نوعي بسياري از معضلات اين صنعت که منبعث از محدوديت‌هاي وارداتي است حل مي‌شد.
حمايت از توليد داخلي زمينه‌ساز کاهش وابستگي
نيلوفر کريم‌نژاد مدير شرکت رهاگستران: رفع وابستگي بهترين اتفاقي است که مي‌تواند براي صنعت چاپ ديجيتال کشور رخ دهد. اگر بتوانيم ميزاني از وابستگي کنوني به واردات را کاهش دهيم اتفاق خوبي را براي اين صنعت رقم زده‌ايم. حتي اگر سطح توان فناوري و دانش کشور در چاپ ديجيتال به حدي برسد که بتوانيم قطعات را وارد و در داخل کشور مونتاژ کنيم بازهم رخداد خجسته‌اي روي داده است. درحال‌حاضر مشکل عظيمي که اين روزها به دغدغه اصلي ما تبديل‌شده است موانعي است که بر سر راه واردات فناوري و مواد مصرفي موردنياز براي توليد ايجاد شده است. در چنين مواقعي است که عميقاً به مخرب بودن اين وابستگي پي مي‌بريم. براي هر کاري که در حوزه چاپ ديجيتال انجام مي‌دهيم حتي در پيش و پا افتاده‌ترين حالت هم وابستگي شديدي داريم. البته بسياري از کشورها هستند که به واردات از چين مبادرت مي‌ورزند. اما اين به معناي وابستگي آنها نيست. چون نوعي تدبير در کار آنها است که عليرغم توانايي توليد بالا، براي رفع نياز خود در بخشهايي اقدام به واردات مي‌کنند. حتي کشورهايي که ازلحاظ فناوري در سطح بالايي قرار دارند هم باوجود توانايي توليدي بالا هم اقدام به واردات محصولات چيني مي‌کنند. چراکه نيروي کار در کشور چين ارزان و هزينه توليد پايين است و لذا صرفه اقتصادي زيادي در اين واردات مي‌بينند. اما در کشور ما در بسياري از موارد واردات به دليل عدم توانايي است. اين مسئله به‌طورقطع براي صنعت چاپ ديجيتال صادق است. اخيراً اين صنعت آسيب زيادي ديده است که دليلي جز وابستگي ندارد.
در کشور ما کساني هستند که اقدام به توليد مي‌کنند و درراستاي رفع نياز به واردات، اقدام به ابداع روش‌هاي توليد مي‌کنند که با فناوري کارآمد همراه باشد. در کشورهاي خارجي روال کار اينگونه است که از اين افراد و طرح‌هاي آنها حمايت مي‌شود. اگر شرکتي در راستاي رفع نياز به وارات اقداماتي انجام دهد بدون شک به بهترين شکل ممکن از آن شرکت حمايت مي‌کنند. مزاياي بسياري براي اين شرکت‌ها وجود دارد که عزم آنها را در اين راه جزم‌تر مي‌کند. اما در ايران ازآنجايي‌که اقداماتي از اين دست چندان مورد حمايت قرار نمي‌گيرد و توجيه اقتصادي براي کنندگان کار به همراه ندارد، کسي به فکر ورود به اين مسير نيست. در نتيجه روز به‌روز وابستگي ما بيشتر خواهد شد و به‌تبع آن معضلاتي که از اين وابستگي حاصل مي‌شود، شديدتر از پيش مي‌شود. راهکاري که در اين راستا موجه مي‌نمايد اين است که خود بخش خصوصي از توليدکنندگان داخلي حمايت کنند. در بخش چاپ ديجيتال در ايران توليدکنندگان بنر وجود دارد. شرکت ما سعي مي‌کند از اين توليدات استفاده کند و در اين خصوص به دوستان و همکاران نزديک‌مان پيشنهاد مي‌دهيم که از محصولات توليد شده در داخل کشور استفاده کنند تا به‌نوعي با حمايت از توليد داخل قدمي در راه کاهش وابستگي برداريم.
اينکه شرايط واردات تسهيل داده شود يا شرايط بحراني ارز رفع شود بسياري ازمشکلات ما را حل مي‌کند، اما کاري که خود ما مي‌توانيم انجام دهيم ايجاد فرهنگي است که در جهت کاهش وابستگي نقش‌آفريني کند. حمايت از کالاهاي داخلي نبايد در حد شعار باقي بماند و بايد به آن جامعه عمل پوشاند. هرکس بايد به نوبه خود با عملي کردن فرهنگ حمايت از توليد داخلي، قدمي درراه رفع وابستگي بردارد و با افزايش اين قدم‌ها بدون شک راه بزرگي در اين جهت هموار خواهد شد.
ضرورت ترجيح کيفيت بر قيمت
ايمان عطارزاده مسئول بخش ديجيتال شرکت تهران فوکا: وجود حجم بالايي از ماشين‌آلات بي‌کيفيت چيني در بازار چاپ ديجيتال که بدون نام و نشان معتبري هستند موجب کاهش کيفيت توليدات چاپ ديجيتال کشور شده است. البته ماشين‌آلات باکيفيت چيني هم وجود دارد ولي عاملي که موجب نازل بودن سطح کيفي چاپ ديجيتال کشور شده وجود آن دسته از ماشين‌آلات بي‌کيفيت و ارزان‌قيمتي هستند که از چين وارد مي‌شوند. خوشبختانه با قوانين جديدي که درخصوص واردات وضع شده هر کس نمي‌تواند سرخود دستگاه وارد کند.
هر دستگاهي که وارد مي‌شود نياز به پشتيباني و خدمات پس از فروش دارد و مي‌بايست ارزيابي کيفي در مورد آن انجام شده و ازلحاظ کيفي تأييد شود. قبلاً اينگونه کنترل‌ها وجود داشت. هر کس دستگاهي را مي‌ديد و باتوجه به قيمت وارد مي‌کرد. اکنون با توجه به قوانين جديد مي‌توان انتظار داشت در آينده ماشين‌آلات بهتري در بخش چاپ ديجيتال وارد شود. من ضعف چاپ ديجيتال در ايران را پراکندگي زياد برندهاي متفرقه نامعتبر و توليدات کارگاهي بي‌نام و نشان چيني مي‌دانم و متأسفانه مشکلي که درحال‌حاضر وجود دارد اين است که هر دو گروه مصرف کنندگان و توليدکنندگان چاپ ديجيتال کشور فقط به قيمت اهميت مي‌دهند و نه کيفيت. تصميمات اين دو گروه براساس قيمت صورت مي‌گيرد و کيفيت جايي در جهت‌دهي به اقدامات صورت‌گرفته از سوي آنها ندارد. مسئله‌اي که در کشور ما ناديده گرفته مي‌شود کيفيت ماشين‌آلات و خدمات پس از فروش است. در چاپ ديجيتال خدمات و سرويس‌هايي که در زمان استفاده از ماشين انجام مي‌شود از اهميت بالايي برخوردار است. به جرات مي‌توان گفت نگهداري ماشين چاپ ديجيتال و سرويس آن از خود ماشين مهم‌تر است. در ايران وقتي دستگاهي وارد مي‌شود وماهيت برد و هد آن کاملاً مشخص نيست چه انتظاري مي‌توان از آن داشت. نتيجه قطعا خروجي بي‌کيفيت خواهد شد. به اعتقاد من اصل مشکل صنعت چاپ ناديده گرفتن فناوري سطح بالا و کيفيت و نگهداري آن است و همينطور قيمت محوري که موجب ايجاد بازاري نامعتبر شده است. راهکار رفع اين بحران اقدامات لازم براي استفاده هر چه بيشتر از فناوري سطح بالا و ايجاد ذهنيت در راستاي ارتقاي سطح کيفي و ترجيح کيفيت به جاي قيمت در سفارش‌هاي چاپي خواهد بود.
رکود در طول، التيام‌بخشي در عرض
محمدجعفر مرادي مدير عامل شرکت بافت پلاست: يکي از دلايل رکود در صنعت چاپ ديجتال کشور که برآمده از رکود در کل صنعت چاپ کشور است رکودي است که ساير صنايع را دربرگرفته است. وقتي يک بخش از صنعت يا ساير بخش‌هاي اقتصادي راکد است و تجار و توليدکنندگان با رکود و موانع تجارت و توليد مواجه هستند نيازي به تبليغات در کار خود احساس نمي‌کنند. وقتي بخش قابل‌توجهي از صنعت چاپ ديجيتال در بخش تبليغات صورت مي‌گيرد کاهش سفارش‌هاي تبليغاتي، رکود در اين بخش از صنعت چاپ را رقم مي‌زند.
رکود اصلي صنعت چاپ ديجيتال برآمده از رکود درکل اقتصاد کشور است. در نظر بگيريد وقتي توليدکننده نتواند پيش‌بيني کند که براي هفته آينده مواد اوليه موردنياز کارخانه را با چه قيمتي تهيه کند. نمي‌تواند نقشه راهي براي اجراي کار خود ترسيم کند. به‌عنوان‌مثال بخشي از مواد اوليه را با دلار ۳۷۰۰ تومان تهيه مي‌کند، هفته بعد براي پرداخت ما بقي بدهي خود بايد با دلار ۴۷۰۰ تومان اين کار را انجام دهد. هفته بعد اين کار را بايد با دلار ۵۷۰۰ تومان انجام دهد. تصور کنيد براي تصفيه حساب حالا ديگر دلاري وجود ندارد نه با ۵۷۰۰ تومان و نه با هيچ قيمت ديگري. پس مانعي بزرگ در کار اين توليدکننده ايجاد شده و لاجرم توليد آن متوقف خواهد شد. وقتي توليد خوابيده باشد لزومي براي تبليغات داخلي و بيروني، تبليغات چاپي و حتي تبليغات از طريق نشر وجود ندارد. ازآنجايي‌که مورد نام برده بازار چاپ ديجيتال است نتيجه يک بحران و رکود بزرگ در اين صنعت خواهد بود. به‌طورکلي ازآنجايي‌که هر توليدي براي عرضه نيازمند صنعت چاپ است مي‌توان گفت زماني که توليد وجود نداشته باشد چاپي هم وجود نخواهد داشت.
از دلايل عمده رکودي که گريبان صنعت چاپ و به‌طور خاص صنعت چاپ ديجيتال را گرفته است، چيزي وراي چاپ است که به‌تبع مادر بودن صنعت چاپ بر آن تحميل مي‌شود و آن چيزي نيست جز رکود کلي اقتصاد کشور که موجب رکود توليد و در نتيجه رکود تبليغات و درنهايت رکود چاپ ديجيتال شده است.
حل اين بحران را بايد در رفع بحران اقتصادي جست و ارتباط چنداني با فعالان صنعت چاپ ديجيتال ندارد. کاري که ما مي‌توانيم براي عبور از بحران انجام دهيم حمايت از توليد داخلي است. همان‌طورکه همه مي‌دانيم امروزه يکي از معضلات پيش‌روي صنعت چاپ و به‌ويژه چاپ ديجيتال واردات محصولات موردنياز است که با توجه به مشکلات اقتصادي که عرض کردم، بسياري از فعالان صنعت چاپ ديجيتال را آزار مي‌دهد. توسعه توليد داخل و حمايت از محصولات داخلي مي‌تواند راهي اثربخش براي عبور از بحران باشد. در ايران بنر توليد مي‌شود. در ايران روزانه حدود ۱۲۰ هزار متر مصرف بنر است. در حالي که توليد اسمي بنر در ايران ۱۵۰ هزار متر مربع يعني ۳۰ هزار متر بيش از نياز داخل است. متأسفانه اين درحالي است که فقط حدود ۳۰ درصد از نياز داخل از طريق توليد داخلي تامين مي‌شود و بقيه نياز را از طريق واردات تامين مي‌کنند. اين رويداد درحالي اتفاق مي‌افتد که محصول توليد شده در داخل از بسياري از واردات مشابه کيفيت بالاتري دارد. با حمايت از توليد داخل و استفاده از بنر داخلي علاوه بر عبور از بحران واردات اين محصول از توليد داخل حمايت و در توسعه اين بخش از صنعت کشور تاثيرگذار بوده‌ايم.
رشد اقتصادي بسترساز توسعه چاپ ديجيتال
سيدابوالفضل سيدقاسمي‌پور: در صنعت چاپ ديجيتال نرخ ارز اهميت زياي دارد. ميزان قابل توجهي از فعاليت‌هاي اين بخش ارز صنعت چاپ از طريق واردات انجام مي‌شود و بنابراين ثبات در نرخ ارز يکي از مهمترين نيازهاي اين صنعت است. متأسفانه نوسان نرخ ارز در سال‌هاي اخير به‌عنوان مشکلي اساسي بر سر راه توسعه چاپ ديجيتال کشور بوده است. درحال‌حاضر اين نوسان به‌طور قابل‌توجهي افزايش يافته و نوعي آشوب در بازار اين صنعت ايجاد کرده. براي تهيه موادي که در حد فاصل يک يا دو هفته وارد مي‌شود بايد قيمت‌هاي مختلفي پرداخت کرد و اين براي هر فعاليت اقتصادي مانند سم عمل مي‌کند. رکود اقتصادي از دو جهت به صنعت چاپ آسيب زده است. يکي اينکه موجب ايجاد رکود در خود صنعت چاپ شده و ديگري رکودي است که در نتيجه رکود ساير صنايع بر رکود صنعت چاپ افزوده است. ازآنجايي‌که ديگر توليدات به چاپ احتياج دارند در صورت رونق، موجب رونق صنعت چاپ مي‌شوند و در صورت رکود باعث مي‌شوند صنعت چاپ هم دچار رکود شود.
افزايش هزينه‌ها موجب شده سرمايه‌گذاري‌ها هم کاهش يابد و اين از پويايي اين صنعت مي‌کاهد. در صنعت چاپ ديجيتال فناوري به سرعت پيشرفت مي‌کند. در مدت کوتاهي نمونه‌هاي جديد وارد شده و نمونه‌هاي فعلي از رده خارج مي‌شوند. لذا به‌روز بودن در حوزه چاپ ديجيتال نه تنها يک نياز است بلکه ماهيت اين صنعت را تشکيل مي‌دهد. ازآنجايي‌که سرمايه‌گذاري‌هاي به‌روز به نسبت ازدياد واحدهاي فعال صورت نمي‌گيرد نمي‌توان انتظار داشت يک صنعت چاپ ديجيتال در حد صنعت جهاني داشته باشيم. رشد اقتصادي تنها راه رشد صنعت است و اگر اين رشد صورت بگيرد صنعت چاپ ديجيتال را هم با خود همراه مي‌کند.
چاره کار ارز مبادله‌اي است
محمد اسماعيل کهن مديرعامل چاپ ديجيتال کهن: ازآنجايي‌که دستيابي به تجهيزاتي که مشمول چاپ ديجيتال باشد يا دست‌کم عنوان دستگاه چاپ ديجيتال را به يدک بکشد، آسان است، بسياري از شرکت‌ها خود اقدام به خريداري اين تجهيزات کرده و امور خود را از اين طريق انجام مي‌دهند. از طرفي بسياري از واحدهاي فعال در حوزه چاپ ديجيتال هستند که به موجب همين عامل تسهيل در خريداري حداقل فناوري چاپ ديجيتال که بدون مجوز اقدام به تأسيس بنگاه اقتصادي کرده و بدون اينکه نظارتي روي کار آن باشد فعاليت خود را آغاز مي‌کند. تعداد اين واحدها بسيار زياد است و به همين دليل نوعي اغتشاش در بازار ايجاد شده است که نتايج تقريبا مخربي براي اين بازار رقم زده است. اين واحدها کيفيت کارهاي چاپي را پايين آورده و به نوعي در سليقه مشتري‌ها تغييري ايجاد کرده‌اند. همچنين از آنجايي‌که از بسياري هزينه‌هاي مرسوم در واحدهاي رسمي و مجوزدار معاف هستند، در ارزان فروشي واهمه‌اي ندارند. همين عامل سبب شده چاپخانه‌هاي مجوزدار که کار باکيفيت به مشتري تحويل مي‌دهند با مشتري‌هاي خود بر سر قيمت به مشکل برخورند.
يکي از مهمترين معضلاتي که صنعت چاپ ديجيتال کشور با آن مواجه است، قيمت بالاي مواد اوليه مصرفي براي انجام سفارشات چاپي است.
اگر دولت مي‌خواهد صنعت چاپ ديجيتال کشور پيشرفت کند، از چاپخانه‌ها در رابطه با ارز مبادله‌اي حمايت کند. متأسفانه ارز مبادله‌اي به صنعت چاپ ديجيتال تعلق نگرفت و حواله‌هاي ما کماکان منطبق بر نرخ روز است.
مسئله و صورت مسئله
مهرداد ابراهيمي مدير شرکت پيام‌سهند سپاهان: صنعت چاپ ديجيتال کشور شوک‌زده شده است و منبع اين شوک نرخ ارز و اقتصادي است که زخم مهلکي بر پيکر آن ايجادشده است خوشبختانه صنعت چاپ ديجيتال کشور در دست جوانان است و اغلب فعالان اين بخش از صنعت چاپ جوان و داراي انرژي و انگيزه بالا هستند. لذا با تمام معضلاتي که در رابطه با چاپ ديجيتال نقش‌آفريني مي‌کنند مي‌توان انتظار ريسک‌پذيري را از اين صنف داشت.
درحال‌حاضر عدم حمايت از چاپ ديجيتال يکي از بزرگترين کمبودهاي اين صنف است و به دليل تاثيرات منفي که اين فقدان براي اغلب فعالان چاپ ديجيتال به‌همراه داشته مي‌توان از آن به‌عنوان يکي از مهمترين مشکلات پيش‌روي صنعت چاپ ديجيتال هم نام برد. اين معضل از دو جهت بر اين صنف وارد مي‌شود يکي دولت که متأسفانه هيچ نشاني از تسهيلات مناسب و… ديده نمي‌شود و ديگري از سوي بخش خصوصي. مردم اگر از توليدات هموطنان خود استفاده کنند با اين حمايت تأثير قابل‌توجهي در توسعه اقتصاد کشور داشته‌اند.
ما به‌عنوان يک مجموعه پيشرو در صنعت چاپ ديجيتال يک سري تجهيزات را وارد کرده‌ايم. در اين رهگذر مشکلات زيادي گريبان ما را گرفت. در بخش ارز با مشکل مواجه شديم. در تامين مواد مصرفي همينطور. نيروي کار ما ديگر آن توان و اشتياق گذشته را ندارد و از طرفي صنعت تبليغات به‌عنوان يکي از مهمترين مشتري‌هاي چاپ ديجيتال درحال‌حاضر در بدترين رکود خود در طول بيست سال اخير مواجه شده است. با در نظر گرفتن اين شرايط بايد پذيرفت چاپ ديجيتال حال و روز خوبي در کشور ندارد.
وقتي دولت به توليدکنندگان مي‌گويد نگران نباشيد ارز شما را تامين مي‌کنيم، پس چرا نشاني از اين ارز نيست؟! درحال‌حاضر معضل بازار ارز به يکي از تاثيرگذارترين معضلات موجود در جامعه تبديل شده و روي بخش‌هاي مختلف اقتصادي و حتي اجتماعي هم اثر مخربي داشته است. قبل از اينکه نرخ ارز با اين سرعت رشد کند مشکلات قابل لمس بودند اما اکنون حتي نمي‌توان ارزيابي درستي از مشکلات پيش رو داشت. اين قضيه نوعي سردرگمي براي فعالان صنعت کشور ايجاد کرده که چاپ ديجيتال هم از اين قضيه مستثنا نيست.
حل و فصل زنجيره‌اي
چگونيان مدير شرکت سيماي شهر: چاپ ديجيتال تابعي از ساير صنايع موجود در کشور است. وضعيت کلي اقتصاد مشکل دارد و به‌دنبال آن بسياري از شرکت‌هاي توليدي و شرکت‌هايي که در بخش خصوصي کار مي‌کنند به مشکل برخورده‌اند. تعداد زيادي از اين شرکت‌ها يکي پس از ديگري درحال تعطيل شدن هستند. کارخانجات زيادي هستند که فعاليت چشمگيري داشته و سال‌هاي سال فعال بوده‌اند ولي متأسفانه درنتيجه مشکلات اقتصادي که در سال‌هاي اخير ايجاد شده به تعطيلي کشيده شده‌اند.
گردش پول در کشور وضعيت نامناسبي دارد و چک‌هاي برگشتي باعث ايجاد بي‌اعتمادي شده به‌طوري‌که لطمه زيادي به مبادلات تجاري زده است. شفافيت اقتصادي وجود ندارد و اين خود از وجود نقشه راهي براي برنامه‌ريزي جلوگيري مي‌کند. تعدد قوانين موجب ايجاد مشکلات در ترخيص کالاها و پرداخت پول مواد مصرفي شده است و اينها فقط گوشه‌اي از معضلاتي است که در اقتصاد اين کشور وجود دارد. صنعت چاپ ديجيتال هم ارتباط تنگاتنگي با ساير بخش‌هاي اقتصادي دارد. از تبليغات گرفته تا چاپ موردنياز بنگاه‌هاي اقتصادي. لذا اين مشکلات باعث ايجاد رکود در چاپ ديجيتال شده است. راهکاريي که براي برون‌رفت از بحران پيش روي چاپ ديجيتال کشور وجود دارد همان راهکاري است که وضعيت اقتصادي را سروسامان مي‌بخشد. يک راهکار مي‌تواند بهبود وضعيت اقتصادي و رفع معضلاتي باشد که درخصوص مسائل بانکي و مالي وجود دارد. راهکار ديگر حمايت از توليد داخلي و استفاده از ابزارهاي لازم براي نيل به اين امر است. و به‌اين‌ترتيب راهکارهاي زيادي وجود دارد که موجب توسعه اقتصاد کشور و به‌دنبال آن چاپ ديجيتال کشور خواهد شد.
