فرش قرمز وزارت صمت و گمرک زیر پای واردات چینی
تولید کنندگان کاغذ دیواری محروم از ارز نیمایی و سهمیه پتروشیمی
ناصر انصاری
مدیرعامل کارخانه کاغذدیواری پلاستر
مصداق بارز فاصله حرف تا عمل «حمایت از تولید» را می‌توان در کارخانه‌های تولید کاغذدیواری دید. سال‌های «حمایت از تولید»، یکی از پس از دیگری با پیشوند و پسوندهای تزئینی می‌آیند و می‌روند و با پایان گرفتن هرسال، بار دیگر تولیدکنندگان کاغذدیواری درمی‌یابند که آن وعده‌ها حتی سر خرمن هم تحقق پیدا نمی‌کنند.
تولیدکنندگان کاغذدیواری از سهمیه PVC و روغن DOP که هر دو تولید داخل هستند و خرید مستقیم آنها از بورس محروم‌اند، زیرا تیک تأیید وزارت صمت پای نام آنها نمی‌نشیند، پس روانه بازار آزاد می‌شوند تا این مواد اولیه را حدود دو برابر قیمت بورس، از دست واسطه‌ها خریداری کنند.
تولیدکنندگان کاغذدیواری در حالی محرومیت از ارز نیمایی را برای واردات کاغذ مخصوص، تجربه می‌کنند که کاغذدیواری چینی، کانتینر از پس کانتینر با ارز نیمایی وارد می‌شود. ظاهراً معاملات ارزی، آن‌قدر شیرین است که فراتر از نیاز کل کشور، کاغذدیواری چینی وارد می‌شود و باکی نیست اگر اضافه‌بار در انبارها هم بماند.
وقتی در ایران بازار تا این حد مشتاق چینی‌هاست و دولت نیز حامی سرمایه‌گذاری آن‌هاست، چرا مستقیم کارخانه را به اینجا نیاورند؟ حالا آن را هم آورده‌اند. سرمایه چینی با تسهیلات و امکاناتی فراهم‌تر از هر تولیدکننده ایرانی، در ایران با تولیدکننده ایرانی رقابت می‌کند.
وقتی کاغذدیواری چاپ‌شده و آماده چینی با ارز نیمایی وارد شود و کاغذ خام برای کارخانه داخلی (که با سرمایه گزاری سنگین، اشتغال ایجاد کرده) با ارز آزاد وارد شود، PVC و روغن مصرفی را هم که محصول داخلی است از بازار آزاد خریداری کند، دیگر چگونه بتواند رقابت کند؟
کاش دست‌کم گمرک، عوارض کاغذدیواری وارداتی را افزایش می‌داد. متأسفانه وزارت صمت آن‌قدر درگیر گستردن فرش قرمز زیر پای واردکنندگان محصولات چینی است که فرصتی برای شنیدن حرف این تولیدکنندگان ندارد.
کاغذدیواری، در طبقه‌بندی کالاها، زیر عنوان دکوراسیون داخلی جای می‌گیرد. همچنین به‌عنوان یکی از مصالح ساختمانی به شمار می‌آید. (مثل رنگ ساختمانی) و البته در گروه محصولات شیمیایی هم هست زیرا از PVC و روغن DOP محصول پتروشیمی هم استفاده می‌کند. همچنین به‌واسطه لایه کاغذی، در گروه محصولات سلولزی هم طبقه‌بندی می‌شود. اما آنچه کاغذدیواری را واقعاً کاغذدیواری می‌کند، چاپ است و عملیات تکمیلی که روی آن انجام می‌شود.
چاپ کاغذدیواری چه نوع Paper و چه نوع PVC (قابل شستشو)، شاخه‌ای تخصصی از صنعت چاپ است که به روش‌های مختلف گراور، فلکسو و سیلک‌اسکرین در ایران چاپ می‌شود. البته در هر یک از این روش‌ها که چاپ شود، باز هم ویژگی‌های خود را دارد. چه از نظر کلیشه و سیلندر و چه از نظر مرکب با آنچه روی فیلم و فویل و لیبل انجام می‌شود، تفاوت دارد.
کارخانه ها و صاحبان این حرفه تخصصی با ماشین‌آلات و تجهیزات و دستگاه‌های گران‌قیمت، حالا همه دچار رکود و کم‌کاری شده‌اند درحالی‌که در این شب عید باید فرصت سر خاراندن هم نداشته باشند.
کافی است سری به بازارهای فروش کاغذدیواری بزنید تا دستتان بیاید که کاغذدیواری‌های چینی چه دست بازی در بازار دارند و دریابید که چرا این کارخانه‌ها نیروی کار خود را تعدیل می‌کنند و از هر سه ماشین، یکی هم کار نمی‌کند.
مظلومیت این حرفه را حتی با جستجوی عبارت «تولیدکننده کاغذدیواری» در گوگل می‌توانید دریابید، زیرا تقریباً همه اسم‌هایی که گوگل به شما پیشنهاد می‌دهد، واردکننده و دلال‌ها هستند. اگر شناخت دقیق قبلی نداشته باشید، محال است بتوانید آنها را پیدا کنید.
بیایید سری به بزرگ‌ترین و باسابقه‌ترین کارخانه فعال کاغذدیواری بزنیم؛ کارخانه پلاستر.
روبه‌روی ما مردی با موهای سفید بر شقیقه، با بیانی موقر و سالها تجربه در صنعت کاغذدیواری نشسته است؛ ناصر انصاری، مدیرعامل کارخانه کاغذدیواری پلاستر. می‌گوید: عرضه و فروش کاغذدیواری حرفه پدرش بود و او از نوجوانی با این محصول چشم‌نواز آشنا شده و تا امروز بیش از ۵۰ سال را با این کاغذهای دکوراتیو پشت سر گذاشته است. او اما به تولید روی آورد و کارخانه پلاستر را بنا نهاد. اگر بخواهیم از یک کارخانه کاغذدیواری قبل از انقلاب بگذریم، باید این شرکت را از اولین‌ها و شاید بزرگ‌ترین تولیدکننده کاغذدیواری در کشور به شمار آوریم.
او درباره سابقه کارخانه می‌گوید:
شرکت پلاستر سال ۷۰ پایه‌گذاری شد. ابتدا با یک دستگاه چاپ سیلک‌اسکرین رول سه رنگ شروع کردیم. به خاطر شناخت دقیق از کار و سلیقه مردم و مسائل بازار، خیلی خوب رشد کردیم. سال ۸۳ با دستگاه جدید، آغازگر چاپ کاغذدیواری PVC در ایران شدیم. با پیشرفت کار در سال ۸۸ ماشین روتو گراور جدیدی وارد کردیم. همین‌طور ماشین‌ها و تجهیزات دیگری اضافه کردیم تا سال ۹۵ که یک دستگاه روتوگراور ۸ رنگ نو در کنار یک دستگاه ۴ رنگ در کارخانه نصب شد.
ما یک کارخانه در تهران و یکی در زنجان داریم. دستگاه سیلک‌اسکرین و فلکسو ۶ رنگ در زنجان و دستگاه‌های روتوگراور در واحد تهران مستقر شده‌اند.
این را هم بگویم که مرکب‌های چاپ کاغذدیواری، همه از نوع پایه آب هستند. حتی چاپ گراور کاغذدیواری از نوع پایه آب است. برای کاغذدیواری PVC، علاوه بر چاپ، ما با نوع خاصی از صنعت کوتینگ سروکار داریم که با استفاده از پودر PVC و افزودنی‌های دیگر انجام می شود.
در فرایند تولید کاغذدیواری علاوه بر کوتینگ اولیه و چندرنگ چاپ، عبور از کوره‌های حرارتی را در چند نوبت و برجسته‌سازی (امباس) و سپس برش رول و تبدیل آن به رول‌های ۱۰ متری و بسته‌بندی نهایی را داریم.
در اینجا خیلی شتاب‌زده به فرایند تولید اشاره شد و به بعضی جنبه‌ها مثل طراحی پیش از چاپ (سیلندرسازی) و نیز سیلندرهای امباس و کنترل کیفیت و غیره اشاره‌ای نشد. بهتر است این موارد را از زبان مدیر فنی و در محل کارخانه بشنوید.
اما لازم است به بعضی جنبه‌های اقتصادی و وضعیت بازار و دشواری‌هایی که ما به‌اتفاق چند شرکت تولیدکننده دیگر برای رساندن صدای خود به گوش مسئولان دولتی داشته‌ایم، سخن بگویم.
۳۰ سال است نتوانسته‌ایم ارز دولتی بگیریم
بحث یک روز و دو روز نیست. از بدو تأسیس ما نتوانسته‌ایم برای موادمصرفی وارداتی ارز دولتی یا به‌اصطلاح این سالها، ارز نیمایی بگیریم. عین این سی سال هم در تکاپو بوده‌ایم که برای تولید این محصول که موردنیاز بخش وسیعی از مردم است، مسئولان دولتی را توجیه کنیم که ما به‌عنوان تولیدکننده استحقاق آن را داریم، ولی موفق نشده‌ایم.
ما چند قلم کالای مصرفی داریم:
اول، کاغذ مخصوص که هم باید چسبندگی و قابلیت لمینیت و کوت‌پذیری خوبی داشته باشد، هم تحمل حرارتی و هم از انعطاف لازم برای نصب برخوردار باشد و هم برای سالیان درازی دوام و استحکام داشته باشد. این کاغذ وارداتی است.
دوم، مرکب‌های خاص کاغذدیواری که باید پایه آب باشند. مرکب گراور و فلکسو و سیلک‌اسکرین پایه آب، این مرکب‌ها هم کاملاً وارداتی هستند. توجه کنید که مرکب کاغذدیواری‌هایی که در معرض آفتاب قرار می‌گیرند، نباید رنگ‌پریده شوند. این مرکب‌ها را از اروپا و اخیراً از ترکیه وارد می‌کنیم.
کاغذ و مرکب، به اضافه برخی افزودنی‌ها وارداتی هستند که ما همه را همیشه با ارز آزاد وارد کرده‌ایم.
از مزیت پتروشیمی داخلی هم محرومیم
یکی دیگر از موارد اساسی در تولید کاغذدیواری‌ها قابل‌شست‌وشو، پودر pvc است که خوشبختانه در پتروشیمی الوند تولید می‌شود. ولی تاکنون ما نتوانسته‌ایم آن را به قیمت مناسب یا به آن قیمتی که در بورس عرضه می‌شود، دریافت کنیم و مجبوریم پی‌وی‌سی را از واسطه‌ها با قیمتی نزدیک به دو برابر قیمت اعلام‌شده در بورس خریداری کنیم.
چند بار متخصصانی از پتروشیمی به کارخانه ما آمده‌اند و از فرایند تولید کاغذ کوت‌شده با pvc و نیز مراحل چاپ و خشک‌کن و امباس و تا آخر خط را مشاهده کرده‌اند ولی متأسفانه به علت الزام عرضه pvc از طریق بورس، آنها هم نتوانستند برای ما کاری بکنند.
بد نیست بدانید وقتی pvc در بورس هر کیلو ۳۲۰۰ تومان عرضه شد، ما آن را کیلویی ۷۶ هزار تومان خریده‌ایم. یکی دیگر از مواد اولیه ما، روغن DOP است که یکی دیگر از پتروشیمی‌ها تولید می‌کند. متأسفانه آن را نیز هیچ‌وقت نتوانستیم به قیمت مناسب تأمین کنیم و معمولاً بسیار گران‌تر از قیمت اولیه آن، باید خریداری شود. یک تانکر ۲۲ هزار لیتری روغن DOP به مبلغ ۱۴ تا ۱۵ میلیون تومان از بورس کالا خریداری می‌شود ولی قیمت آزاد آن در بازار ۵/۱ تا ۲ میلیارد تومان است.
لطفاً توجه بفرمایید، به‌ویژه مسئولان وزارت صمت خوب است باخبر باشند که ما به‌عنوان کارخانه‌ای ۳۲ ساله و پیش‌کسوت، با کارهایی که به‌راحتی به کاغذدیواری‌های آلمانی و ایتالیایی پهلو می‌زند، هنوز موفق نشده‌ایم این دو ماده ضروری (یعنی پودر PVC و روغن DOP) را به قیمتی که در بورس ارائه می‌شود، دریافت کنیم و باید این‌ها را آزاد خریداری کنیم.
مواد اولیه ما با ارز آزاد
کاغذدیواری چینی با ارز نیمایی
نکته عجیب اینجاست که طی این‌همه سال واردات مواد اولیه ما با ارز آزاد و خرید محصولات پتروشیمی تولید داخل هم از بازار آزاد صورت گرفته، اما شاهد واردات انواع کاغذدیواری چینی با ارز نیمایی هستیم. چگونه است که برای تولیدکننده، هرچه فریاد بزند هم ارز نیمایی نمی‌دهند ولی واردات غیرضروری از ارز نیمایی برخوردار است؟
جالب است که فروشندگان بازار و مشتریان نیز اغلب انتظار دارند محصول ما چون ایرانی است، آن را به قیمت ارزان‌تر عرضه کنیم. درحالی‌که با این قیمت‌ها، هرچه بیشتر تولید شود، ضرر کارخانه هم بیشتر می‌شود. در واقع ما با پای بسته باید در این ماراتن با چینی‌ها رقابت کنیم.
حالا علاوه بر واردات، خود چینی‌ها هم با سلام‌وصلوات وارد ایران شده‌اند و کارخانه تأسیس کرده‌اند. ظاهراً می‌گویند بیشتر آن برای صادرات خواهد بود ولی همان مقدار که قرار است در داخل توزیع شود، کلاً مازاد است. چون همین الآن انبار همه شرکت‌ها پر است.
انتظار ما از دولت و وزارت صمت
در کل کشور ۸ کارخانه بزرگ و کوچک تولید کاغذدیواری فعالیت دارد. اگر دولت به ما ارز نیمایی برای واردات کاغذ و مرکب بدهد و پتروشیمی‌ها پودر PVC و روغن DOP را به قیمت بورس به ما بدهند، آن‌وقت شاید شرایط برای رقابت ما و چینی‌ها برابر شود.
پیشنهاد ما بالا بردن تعرفه واردات کاغذدیواری حداقل تا ۲۰ درصد است. اگر این خواست منطقی ما عملی شود، خواهید دید که کاغذدیواری تولید داخل، از نظر قیمت هم امکان رقابت دارد.
با توجه به کیفیت بالای کاغذدیواری ما، هیچ جای نگرانی از این بابت نیست. طرح‌های ما با بهترین کاغذهای ایتالیایی و آلمانی قابل رقابت است.
به‌تازگی برای بیان این مشکلات نامه‌ای از سوی سندیکای تولیدکنندگان کاغذدیواری برای تقدیم به خانم دکتر مونا ابروفراخ؛ مدیرکل صنایع سلولزی، چاپ و نوشت‌افزار وزارت صمت آماده کرده‌ایم که درخواست افزایش تعرفه گمرکی نیز در آن مطرح شده است. امیدوارم با پیگیری این خواست منطقی و موجه شرایط بهتری برای کار و تولید و اشتغال کارکنان فراهم شود.
ما به‌هیچ‌وجه خواستار قطع واردات نیستیم، بلکه آماده رقابت هستیم، منتهی رقابت در شرایط برابر، نه اینکه ما کاغذ و مرکب را با ارز آزاد بیاوریم ولی کاغذدیواری چینی با ارز نیمایی وارد شود. ما تا حالا از دولت هیچ حمایتی ندیده‌ایم، در عوض بسیار تحکم و اجبار از سوی مالیات و تأمین اجتماعی و ادارت مختلف دیده‌ایم.
صادرات با این تعرفه امکان‌پذیر نیست
همان‌طور که گفتم کاغذدیواری تولیدی ما با بعضی برندهای آلمانی و ایتالیایی قابل‌رقابت است ولی ما نمی‌توانیم صادرات داشته باشیم، دلیلش این است که اول باید بتوانیم در کشور خودمان بفروشیم و با انباشت سرمایه بتوانیم به ارتقای فناوری و تأمین مواد مصرفی مرغوب در حجم بالا اقدام کنیم و بتوانیم با جنس متنوع و باکیفیت، وارد بازار جهانی شویم. ما صادرات محدودی به عراق و بعضی همسایگان داشته‌ایم ولی تا زمانی که در بازار داخل جنس چینی به این راحتی وارد می‌شود و جایزه می‌گیرد و تولیدکننده با محرومیت از هرگونه امتیاز و تحمل انواع هزینه‌های اضافی در واقع جریمه می‌شود، نقدینگی لازم برای تولید و تأمین مواد اولیه هم فراهم نمی‌شود. بنابراین انگیزه‌ای برای صادرات و توسعه امکانات و خلاقیت بیشتر نمی‌ماند. اما اگر تعرفه گمرکی کاغذدیواری وارداتی دو برابر شود، خواهید دید که ما به خوبی رقابت خواهیم کرد و با فروش بیشتر، نقدینگی برای تأمین مواد مصرفی و هزینه برای خلاقیت و نوآوری و صادرات هم بیشتر می‌شود.
نگاهی به آمار واردات
بر اساس آمارهای منتشر شده توسط گمرک ایران، واردات کاغذدیواری در سال ۱۴۰۱ به شرح زیر بوده است:
حجم واردات: ۹۱۵ کانتینر
به وزن ۳/۱۸ تن
به ارزش ۶۰ میلیون و ۳۵۰ هزار دلار (معادل ۵/۱۵ میلیون رول)
این مقدار کاغذ دیواری وارداتی اصلاً مصرف داخلی ندارد و حداقل سی درصد آن در انبارها می‌ماند که ظاهراً برای واردکنندگان اصلاً جای نگرانی ندارد. در عوض کارخانه‌های تولید کاغذدیواری با کمتر از یک‌سوم یا یک‌چهارم ظرفیت کار می‌کنند و مجبور به خواباندن بعضی ماشین‌ها و تعدیل نیروها می‌شوند.
پایداری و امیدواری
علیرغم این‌همه ناملایمات هنوز ما به هر ترتیب و با تدابیری، سعی می‌کنیم کار خود را به خوبی انجام بدهیم و با حفظ کیفیت، راه خود را در بازار داخلی و خارجی هموار کنیم. به‌هرحال نمی‌توانیم دست روی دست بگذاریم. حیف است که این‌همه سرمایه و تخصص بی‌مصرف بماند. هفته گذشته در نمایشگاه دکوراسیون داخلی، شرکت کردیم.
بسیاری از هموطنان نمی‌دانستند که چنین طرح‌ها و مدل‌ها و اجناس خوبی در ایران تولید می‌شود.
امسال ۶ آلبوم جدید از محصولات خود را روانه بازار کردیم. هر آلبوم ۶۰ تا ۷۰ طرح متنوع دارد. هر طرح جدید مستلزم سیلندرسازی گراور برای چاپ است، همچنین ده‌ها سیلندر امباس باید برای این طرح‌ها ساخته شود که هزینه سنگینی روی دست ما می‌گذارد ولی این رشته مثل مُد است. سلیقه مردم تغییر می‌کند و ما تا هستیم باید پابه‌پای سلیقه مردم طرح جدید بیاوریم.
