چند ماه پيش، بين آماري که درباره واردات ماشين‌آلات چاپ در ماهنامه صنعت چاپ درج مي‌شود، يک ماشين دست دوم تکميلي چاپ وجود داشت که عمر آن به ۶۰ سال مي‌رسيد. خبر آن را جداگانه چاپ کرديم چون جالب به نظر مي‌رسيد. متعاقب آن يکي از همکاران شهرستاني تلفن کرد و خبر داد که در چاپخانه خانوادگي آنها، عمر ماشين‌آلات کمتر از اين نيست. صنايع چاپ ايران مجموعه‌اي از کهنه و نو و فناوري‌هاي ديروز و امروز نيست. مجموعه‌اي از ابزار تاريخي و مدرن است: فناوري‌هاي بسيار پيش از ديروز، و جالب است بدانيم فردا.
اما امروز نمي‌خواهيم به بخش موزه‌اي صنعت چاپ بپردازيم. براساس آنچه مي‌توان از روي فناوري‌هاي بسيار مدرن عرضه شده در نمايشگاه‌هاي امسال چاپ در کشور فهميد و آينده را ترسيم کرد، صنعت چاپ ايران درحال نوسازي با سرعت مناسب است. اين سرعت را از يک سو سفارش بازار و از سوي ديگر ميزان آمادگي سرمايه‌گذاران براي وروديه اين صنعت و توسعه فعاليت‌ها تعيين مي‌کند.
در زمينه سفارش بازار، خوشبختانه مشکلي وجود ندارد، جامعه به سرعت درحال تحول از يک اقتصاد معيشتي به سوي يک اقتصاد رفاه است که در آن ميزان توليدات کارخانه‌اي و درنتيجه نياز به بسته‌بندي با نرخ بالايي افزايش مي‌يابد. نيازهاي مختلف مصرف‌کننده فناوري‌هاي به‌کار رفته بر حجم اين بسته‌بندي‌ها را افزايش مي‌دهد و از سمت تقاضا، کشور در مرحله توسعه و سفارش‌دهي بالا است.
در زمينه سرمايه‌گذاري نيز طي دو سال اخير بخش خصوصي افزايش فعاليت نسبي خوبي داشته است. هرچند بخش دولتي طي دهه‌هاي پيشين سفارش‌دهنده اصلي و سرمايه‌گذار عمده صنايع چاپ بوده است، اما در آينده روند جايگزين سهم تشديد خواهد شد.
اما اين توسعه سرمايه‌گذاري‌ها نياز به در اختيار داشتن يک چشم‌انداز گسترده و قابل اطمينان از روند تحول فناوري در جهان نيز دارد. انواع فناوري‌ها، ترکيب‌هاي فناورانه و ماشين‌هاي ترکيبي، با انواع کارايي‌ها و ظرفيت‌ها درحال عرضه هستند. با اينها بايد با احتياط کامل برخورد کرد؛ برخي از آنها ممکن است آينده‌اي ماندگار نداشته باشند و برخي ظرفيت‌هاي ناشناخته‌اي را در خود نهان سازند که رونق آينده يک چاپخانه را تضمين مي‌کنند؛ شناخت همه اينها لازم است.
ما هنوز از عرضه تحولات فناورانه صنعت چاپ نسبتا دور هستيم. درنورديدن مرزهاي نو در آن سوي جهان ادامه دارد (نمونه‌اي را در گزارش اول اين شماره عرضه کرده‌ايم) اگر نه همه چاپخانه‌ها، دست‌کم چاپخانه‌هاي بزرگ ما بايد اطلاعات خود را درباره اين تحولات فناورانه به روز کنند و پيشرفت و کاربردهايشان را بشناسند.
نکته آخري نيز مي‌ماند: اقتصاد چاپ. بازارها را فقط فناوري‌هاي نو به مرزهاي تازه نمي‌رسانند. هماهنگ‌کردن سرمايه‌گذاري‌ها با بازگشت سرمايه نيز به اندازه خود در سرمايه‌گذاري‌ها اهميت دارند. چه بسا فناوري‌هايي که به علت ناآمادگي بازارها نبايد به صنايع وارد شوند و بايد انتظار بکشند. بازارهاي بزرگ جهان از نظر تقاضا هستند که براي طرفِ عرضه، تعيين تکليف مي‌کنند. اين موضوع را نيز در گزارش اول اين شماره مورد بحث قرار داده‌ايم.
