در صنعت چاپ امروز، جلوه‌هاي ويژه خلاقانه، که خود از پيشرفت‌هاي بي‌نظير در صنعت مرکب و تونر پديد آمده، موجب تحقق روياهاي طراحان و مشتريان مي‌شود. ترکيب مرکب‌هاي خاص مانند انواع صدفي، فلورسنت و متاليک، در کنار پيشرفت تکنيک‌ها و ابزارهاي چاپ، اکسيري ساخته که علاوه‌بر تاثير متفاوت و خاص بر مشتري، ارزش افزوده کار را نيز بالا مي‌برد. ما در اينجا به معرفي بعضي از مهمترين انواع آنها مي‌پردازيم.
امباسينگ/دي‌امباسينگ
امباسينگ و دي‌امباسينگ، دو فرآيند عمليات تکميلي جدا هستند که دو نتيجه متفاوت به جا مي‌گذارند. در هر دو فرآيند، از يک پليت فلزي و يک کليشه چاپ استفاده مي‌شود. پليت بر روي ماشين چاپ سوار مي‌شود و کاغذ بين کليشه و پليت قرار مي‌گيرد. در طي عمليات امباسينگ، کاغذ جلوه برجسته پيدا مي‌کند و در دي‌امباسينگ، الگوي روي کاغذ فرورفته مي‌شود. هنگام انجام عمليات امباسينگ/ دي‌امباسينگ بايد به چند نکته توجه کرد؛ اول آنکه يادمان باشد که اين کار، يک عمليات مکانيکي است که باعث تغيير شکل خود کاغذ مي‌شود، بنابراين تغييراتي در طراحي اوليه نيز اتفاق مي‌افتد. درضمن، هنگام کار با متن، فاصله بين حروف بايد بيشتر باشد، زيرا در هنگام انجام عمليات امباسينگ/دي‌امباسينگ، فاصله حروف کمتر مي‌شود و ممکن است با هم برخورد کرده و کار را خراب کند. امباسينگ، المان‌هاي موجود در طراحي را کوچک‌تر کرده و شارپ بودن متن را نيز پايين مي‌آورد.
ورني‌کاري موضعي
ورني‌کاري موضعي نوع ديگري از جلوه‌هاي بصري است که در انواع براق، مات و ابريشمي وجود دارند. ورني‌هاي يووي به‌صورت موضعي يا از روي الگو به روي کار اعمال مي‌شوند. اين کار در چاپ سنتي سابقه طولاني‌تري دارد ولي نوع ديجيتال آن مزايايي مثل تنوع بيشتر، امکان کار در حجم‌هاي پايين و در ابعاد بسيار بزرگ‌تر را فراهم مي‌آورد. در اين روش، کليشه مجزا روي سطح چاپ شده قرار مي‌گيرد چاپ را مشخص و برجسته‌تر مي‌کند. اين لايه برجسته باعث مي‌شود حالت سايه روشن و براق روي سطح ديده شود. اين کار به چاپ جذابيت خاصي مي‌دهد. براي مثال مي‌توان قسمت‌هايي از چاپ از برند تجاري محصولات، لوگوي شرکت، عکس، نام شرکت و مديريت را از ساير قسمت‌ها برجسته تر کرد. اين کار تاثير تبليغات را دو چندان خواهد کرد.
سيلک لمينيتينگ
سيلک لمينيتينگ، ظاهري نرم و ابريشمين به کار مي‌دهد که علاوه‌بر زيبايي چشم‌نواز، ضدآب و ضد لکه نيز هست. اين افکت ويژه چاپي معمولا تمام رنگ کار شده و رنگ‌هاي بسيار زنده و چشم‌نوازي توليد مي‌کند. لمينيت‌ها موادي خميري يا مايع هستند که بعد از اعمال بر روي کار، فيلم نازک و نرمي بر روي سطح کار ايجاد مي‌کنند. لمينيت‌ها مي‌توانند گلاسه، مات و حتي بافت‌دار باشند که به سليقه مشتري بر روي کار اعمال مي‌شوند.
وارنيش
وارنيش‌ها، پوشش‌هاي مايعي هستند که بر روي سطح کار زده مي‌شوند و به آن ظاهري براق يا مات مي‌بخشند. مهمترين هدف از زدن وارنيش بر روي کار، جلوگيري از خراب شدن چاپ، لکه‌شدن آن و نشستن گرد و غبار بر روي آن است. بعضي از وارنيش‌ها مقاومت کاغذ در مقابل پاره‌شدن و چروک‌شدن را نيز بالا مي‌برند. وارنيش‌ها انواع مختلفي دارند: وارنيش‌هاي گلاسه، سطح کار را براق مي‌کنند و از آنجايي‌که به جاي عبور نور، آن را بازتاب مي‌دهند، سطح کار درخشنده‌تر مي‌شود. وارنيش‌هاي مات، سطح کار را نرم و مات نگه مي‌دارد. وارنيش‌هاي ابريشمين، ظاهري نه خيلي مات و نه خيلي براق، بلکه حد وسطي ميان اين دو به‌دست مي‌دهد. وارنيش‌هاي يووي، پايداري و استحکام کاغذ را بيشتر مي‌کند. در يووي موضعي نيز، قسمت‌هايي از طراحي انتخاب مي‌شود و ورني يووي مي‌خورد. اين کار بيشتر بر روي لوگوها و آرم برندها استفاده مي‌شود. وارنيش‌ها در دو نوع گرم و سرد وجود دارند: در نوع وارني گرم، محصول چاپي را به شيوه سيلک‌اسکرين پوشش مي‌دهند. از اين شيوه براي پوشش روي جلد کتاب، کاتالوگ، بروشور، جعبه‌هاي بسته‌بندي مانند دستمال کاغذي و … استفاده مي‌شود. شيوه کار به اين صورت است که از مناطقي از سطح چاپي که قرار است ورني‌زده شود فيلم گرفته و عمليات انتقال آن به سطح چاپي مانند تمامي چاپ‌هاي ديگر انجام مي‌شود با اين تفاوت که به‌جاي استفاده از مرکب از مواد شفاف و بي‌رنگي به‌نام ورني استفاده مي‌کنند. در اين روش براي اينکه در يک مختصات خاص از بسته‌بندي بخواهيم ورني بزنيم يک پليت جداگانه تهيه کرده و مانند يک رنگ تفکيکي چاپ عمل مي‌کنيم. در اين روش همانند چهاررنگ اصلي از اصل تضاد آب و چربي در چاپ افست تبعيت مي‌کنيم، يعني محلول رطوبت‌دهي دستگاه افست مانند چهار رنگ اصلي وظيفه رطوبت‌دهي خود را انجام مي‌دهد. در ورني نوع سرد، با اين روش تنها به محصول چاپي يک پوشش داده مي‌شود و هيچ‌گونه درخشندگي يا جلا به محصول چاپي داده نمي‌شود و تنها موجب تثبيت رنگ آن مي‌شود که معمولا با چاپ افست اين کار انجام مي‌شود و به دو روش صورت مي‌گيرد: در اين روش کل سطح چاپي به ورني آغشته مي‌شود. بدين ترتيب هر پليتي که داراي تنپلات کامل باشد مي‌تواند انتقال ورني را انجام بدهد. بنابراين نيازي به رطوبت‌دهي نيست و مي‌توان در اين مرحله آب دستگاه‌هاي چاپ را حذف کرد و به همين خاطر به روش (بدون آب) معروف است.
انتقال ورني با روش چاپي برجسته (لترپرس): در اين شيوه به‌علت نوع تکنولوژي به‌کار رفته شده در انتقال مواد انتقال‌دهنده به سطح چاپي مي‌توان ميزان بيشتري نسبت به روش بدون آب، ورني به سطح بسته‌بندي انتقال داد.
فويل‌کوبي
در فويل‌کوبي‌هاي طلايي و نقره‌اي، لايه رنگي که از جنس آلومينيوم است، تحت حرارت و فشار، بر روي کاغذ استمپ مي‌شود. فرآيند فويل کوبي، فرآيند پيچيده‌اي نيست و بسيار شبيه به ورني‌زني موضعي است. در طراحي‌هايي که قرار است فويل‌کوبي شوند، تصاوير بايد از نوع وکتور و متون داراي خطوط بيروني باشند.
ترموگرافي
ظاهر کار در ترموگرافي تقريبا شبيه به حکاکي است ولي فرآيندهاي آنها با هم متفاوت است. در فرآيند ترموگرافي، به مرکب قسمتي که قرار است جلوه ترموگراف داشته باشد، مقداري پودر رنگي اضافه مي‌کنند. سپس قالب چاپي آغشته به مرکب را حرارت داده و به کاغذ مي‌زنند. ترکيب مرکب و پودر رنگ توسط حرارت به کاغذ منتقل مي‌شود و پس از خشک شدن توسط اشعه اي آر، سطح کار برجسته شده و اصطلاحا پف مي‌کند.
داي‌کات
از جلوه‌هاي داي‌کات، براي اولين بار در قرن نوزدهم و در برش چرم براي توليد کفش استفاده شد. براي ايجاد جلوه‌هايي که امروزه با استفاده از داي‌کات ايجاد مي‌شوند، از قالب براي برش و ايجاد شکل‌هاي مختلف بر روي کاغذ استفاده مي‌شود. از قالب برش در فرآيندهاي مختلف مثل استمپينگ، امباسينگ و دي‌امباسينگ نيز استفاده مي‌شود. داي‌کات‌ها معمولا با فرآيند چاپ در يک خط توليد انجام مي‌شوند. دو نوع داي‌کات متفاوت وجود دارد؛ داي‌کات روتاري و داي‌کات تخت. مهمترين تفاوت آنها در اين است که در نوع تخت، سرعت کار کمتر از نوع روتاري است ولي تجهيزات آن ارزانتر است.
لترپرس
لترپرس قديمي‌ترين فرآيند در صنعت چاپ است. در اين روش، قالب برجسته مرکب زده مي‌شود و به سطح کاغذ فشار داده مي‌شود. با اين کار، تصوير به‌صورت برعکس بر روي کاغذ چاپ مي‌شود. در لترپرس معمولا از قالب‌هاي فلزي استفاده مي‌شود، ولي قالب‌هاي چوبي و سنگي هم رواج دارند. از جلوه‌هاي لترپرس در کارت‌هاي عروسي و بيزينس کارت‌ها بيشترين استفاده را مي‌کنند.
يووي موضعي برجسته
يووي موضعي برجسته نوع ديگري از پوشش است که با کليشه مجزا بر روي سطح چاپ شده قرار مي‌گيرد و برخي از نقاط چاپ را مشخص و برجسته‌تر مي‌کند. اين لايه برجسته باعث مي‌شود که حالت سايه روشن و براق بر روي سطح ديده شود. اين کار به چاپ جذابيت خاصي مي‌دهد. براي مثال مي‌توان قسمت‌هايي از چاپ از برند تجاري محصولات، لوگوي شرکت، عکس، نام شرکت و مديريت را از ساير قسمت‌ها برجسته‌تر کرد. اين کار تاثير تبليغات را دو چندان مي‌کند. در روش يووي موضعي، کاغذ از زير توري سيلک اسکريني که محتوي مواد يووي است، رد مي‌شود و با توجه به فيلم ليتوگرافي، محل‌هاي خاصي که بايد بر روي آن UV قرار مي‌گيرد، شابلون گذاشته مي‌شود که بعد از کشيدن يکبار و رفتن زير خشک کن،uv بر روي محل مورد نظر کشيده مي‌شود. دستگاه يووي موضعي ساکورايي که به‌صورت کاملا اتوماتيک کار مي‌کند و براي UV شني،UV موضعي معمولي و UV برجسته مورد استفاده قرار مي‌گيرد.
سيلک اسکرين
در چاپ سيلک اسکرين از يک توري ابريشمي و ورق استنسيل براي چاپ استفاده مي‌شود. به اين ترتيب که ورق استنسيل را بر روي سطح پارچه گذاشته، مرکب را بر روي آن مي‌گذارند و با ابزاري به‌نام تيغه اسکويي جي آن را برروي سطح مي‌گسترانند. مرکب از قسمت‌هايي از توري که نفوذپذير است بر روي پارچه منتقل مي‌شود و قسمت‌هاي نفوذناپذير توري، مرکب را منتقل نمي‌کند. به اين ترتيب نقش موردنظر بر روي پارچه ظاهر مي‌شود. از اين روش براي چاپ روي پارچه، چوب، کاغذ، فلز و دي‌وي‌دي استفاده مي‌شود.
سلفون
سلفون پوششي است که موجب استقامت بسته‌بندي مي‌شود و از آن در برابر صدمه‌هاي احتمالي محافظت مي‌کند. علاوه‌بر اينها از پوشش‌هاي موضعي سلفوني براي ايجاد جلوه‌هاي بصري زيبا استفاده مي‌شود. اين جلوه‌ها در انواع متفاوتي عرضه مي‌شوند مانند: مات، براق، مخملي و طرح‌دار که برروي محصول چاپي، با توجه به نياز آن محصول انجام مي‌شود و يکي از رايج‌ترين شيوه‌ها به منظور پوشش روي سطح چاپي است که توسط دستگاه‌هاي مخصوص سلفون‌کشي لايه نازکي از پلاستيک روي سطح کار چسبانده مي‌شود. شيوه کار آن به اين شکل است که سلفون‌هاي رول به کمک چسب روي سطح جعبه چسبانده مي‌شود. به دو شکل ماشيني: اتوماتيک، نيمه اتوماتيک و در دو نوع: حرارتي و ساده هستند. در نوع حرارتي به سبب بهره‌گيري از حرارت سلفون به شکل مقبول‌تري بر روي محصول چاپي قرار مي‌گيرد.
مرکب‌هاي امنيتي
از مرکب‌هاي امنيتي، براي چاپ پترن‌هاي پيچيده در اسناد و مدارک مهم استفاده مي‌شود. مرکب‌هاي فلورسنت نامرئي اي‌آر، يکي از معروف‌ترين اين مرکب‌هاست. اين مرکب هنگام مشاهده در زير نور معمولي نامرئي، ولي در زير نورهاي اي‌آر فعال و زير نور يووي قابل مشاهده مي‌شوند. از مرکب‌هاي «بلک اي‌آر» نيز در چاپ بارکد استفاده مي‌شود که فقط توسط بارکد اسکنرها رديابي مي‌شوند. «مرکب‌هاي نامرئي ليزري» نوع ديگري از مرکب‌هاي امنيتي هستند که هنگام چاپ هيچ اثر قابل مشاهده‌اي ندارند. ولي هنگامي که زير نور ليزر قرار مي‌گيرند، کد يا تصوير چاپ شده بر روي کاغذ مشاهده مي‌شود. از مرکب‌هاي امنيتي براي جلوگيري از جعل اسناد استفاده مي‌شود.
