با توجه به سابقه و جايگاه ارزشمند و تاريخي صنعت چاپ ايران با سابقه حدود ۲۰۰ سال که نشان دهنده زمينه‌اي مستعد براي پيشرفت فرهنگي، اجتماعي و صنعتي تمدن ايرانيان است، برگزاري جشنواره و مسابقات صنعت چاپ فرصتي مغتنم و بستري مناسب براي معرفي توانايي‌هاي صنعت چاپ به مجموعه دولت، جامعه صنعتي و توليدي است. جشنواره صنعت چاپ نمايشگر نقش بي‌بديل و بي‌مانند صنعت چاپ در شکوفايي، پويايي، و بالندگي در توليد براي صنايع و بسته‌بندي مناسب و هدفمند در همه موارد، مخصوصا در صادرات و مصرف بهينه است و بايد نگاه همه جانبه‌اي به روند تغييرات در حوزه‌هاي اقتصادي، صنعتي، سياسي، فرهنگي، اجتماعي و فناوري در صنعت چاپ داشت. به اين منظور در اين مقاله بررسي کارشناسانه‌اي براي بايد‌هاي جشنواره صنعت چاپ، مسابقات صنعت چاپ و توانايي‌ها و ظرفيت‌هاي صنعت چاپ کرده‌ايم.
يکي از چند رسالتي که جشنواره صنعت چاپ به عهده دارد جلب توجه مسئولين و کارشناسان وزارتخانه‌هاي مربوطه و پيشکسوتان، کارآفرينان و نوآوران براي اقدام در جهت احصا، حفظ و صيانت از صنعت چاپ است. جشنواره صنعت چاپ بايد بستر مناسبي جهت ارايه خدمات و تبادلات علمي، صنعتي، و فرهنگي بين صنعت چاپ ايران و صنايع توليدي داخلي و بسته‌بندي منطقه، و خدمتگزار موفقي به فرهنگ غني کشور عزيزمان ايران باشد. در ضمن با استفاده از تجربيات اساتيد برجسته منطقه‌اي و بين‌المللي در انتقال فناوري‌هاي بين‌المللي به داخل، براي به روزرساني سطح علمي مديران، و ارتقاي توانايي‌هاي فني منابع انساني(کارکنان) نقش مهمي دارد. ولي همه اين‌ها مستلزم ايفاي نقش واقعي جشنواره به همراه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامي است که متاسفانه اين وظيفه هرگز به نحو احسن انجام نشده است.
موضوع: جشنواره صنعت چاپ
پيشرفت و توسعه سريع علم در جهان امروز و تغييرات پرشتاب صنعتي، آگاهي از تحولات را ضروري ساخته است. آينده را هرگز نمي‌توان پيش‌بيني کرد، مگر آنکه خودمان با برنامه‌ريزي راهبردي آن را به تصوير بکشيم. بر اين مبنا جشنواره صنعت چاپ که در يک بازه زماني خاص است بايد براي قبل از برگزاري، حين برگزاري و پس از برگزاريِ آن، برنامه کوتاه، متوسط و بلندمدت و اهدافي تبيين شده و پويا، مشخص کنيم. اين نوع برنامه‌ريزي باعث مي‌شود که کاربرد جشنواره به همان دو ماه برگزاري آن خلاصه نشود و اين از خصوصيات برنامه‌هاي راهبردي- عملياتي است. از ديگر اهداف برگزاري جشنواره ، لزوم تقويت ارتقاي علمي و به روز شدن دانش مديران صنعت چاپ و کارکنان فعال در اين حوزه است که براي دستيابي به آن در مرحله اول بايد وضع موجود را تحليل کرد و در مرحله بعد، حرکت از وضعيت موجود به وضع مطلوب را برنامه‌ريزي کرد. اين برنامه بايد با توجه به برنامه چهار ساله دولت و سند توسعه ۱۴۰۴ و با بهره‌گيري از تجارب افراد توانمند و دانشگاهي باشد و در نهايت براي رساندن صنعت چاپ به جايگاه واقعي خود برنامه فوق را اجرايي کرد. جشنواره مي‌تواند ابعاد علمي، آموزشي، تحقيقاتي، صنعتي و فرهنگيِ مهم و بزرگ صنعت چاپ را معرفي کند. بر اين اساس جشنواره به همراه برنامه‌ريزي در برگزاري همايش‌ها ونشست‌هاي علمي – آموزشي و تحقيقاتي، براي رشد و اعتلاي نقشِ بي‌مانند صنعت چاپ، وظيفه مهمي را به عهده دارد؛ که نتيجه آن استقلال در توليد ملي و عدم وابستگي ايران به توليد خارجي و ايجاد ارزش افزوده در توليد داخلي است و در ضمن کمک شايان توجهي به رشد صادرات است که خودکفايي همه جانبه (اقتصادي، اجتماعي، رفاهي، سياسي و صنعتي) ايران را در همه ابعاد به همراه دارد. ولي متاسفانه تا به حال اين‌چنين نبوده است و تمام فعاليت‌هاي جشنواره در يک هفته برگزاري خلاصه شده است. خودکفايي و صادرات مستمر با برنامه‌ريزي هدفمند و هم‌افزايي علمي براي توليد و خلق دانش در بدنه صنعت چاپ امکان‌پذير است.
موضوع مهم ديگري را که از موارد خاص جشنواره بايد بررسي کرد در مورد مخاطبان جشنواره است؛ آنها بايد از فرهيختگان چاپ باشند و به اين دليل بهتر است جشنواره براي اهالي خود صنعت چاپ برگزار شود، ولي آنرا مي‌توان چند بعدي هم برگزار کرد، به اين مفهوم که چاپ يک صنعت مياني است و ارتباط دهنده بين صنعت و توليد از يک طرف و مصرف‌کننده از طرف ديگر با اين نگاه که بايد از توليدکنندگان محصولات داخلي هم در روز برگزاري و معرفي آثار برتر دعوت به عمل آيد تا جايگاه مهم چاپ براي آنها روشن شود، به اين ترتيب بستر همکاري و ارتباط موثر بين توليدکنندگان ايراني و صنعت چاپ ايران برقرار مي‌شود. از ديگر اهداف دفتر جشنواره، استاندارد‌سازي فعاليت‌هاي مسابقات صنعت چاپ که نشانگر احترام به ايده‌ها و الگوهاي برتر صنعت چاپ است. از نتايج آن، در هر دوره از برگزاري جشنواره مي‌توان سنجش ميزان توسعه‌يافتگي و پيشرفت کمي و کيفي صنعت چاپ در کشور را بررسي و مورد ارزيابي قرار داد.
اتحاديه و جشنواره صنعت چاپ
حال که اتحاديه از طرف دولت در جايگاه واقعي خود نيست پس به جاي اين که زمان قابل توجهي را صرف واکنش به پيامدهاي پس از جشنواره کند، مي‌تواند وقت ارزشمندش را صرف پيش‌بيني و آماده‌سازي براي مواجهه با تغييرات ناخواسته انجام دهد. مانند؛ آمار اشتغال‌زايي در توليد، کنترل قيمت‌ها و يارانه‌ها، برابري قدرت خريد، توليد ناخالص داخلي ايران، نوع واردات( به شرط حقيقي بودن) و پيشرفت‌هاي فناوري، ….اين‌ها برخي از شاخص‌هايي هستند که در برنامه‌ريزي راهبردي اتحاديه مي‌تواند مورد توجه و بررسي قرار گيرند. با استفاده از اين شاخص‌ها است که تغييرات سبک زندگي، وضعيت اقتصادي، تورم، توليد، مصرف، واردات و صادرات … مشخص شود و روندهاي مهم و قابل اعتمادي را آشکار مي‌کند که در برنامه‌ريزي و مديريت تاثيرگذار هستند و کار را براي برنامه‌ريزان اتحاديه ساده‌تر مي‌کند.
دانشگاه و جشنواره صنعت چاپ
جشنواره صنعت چاپ اگر با پشتوانه دانشگاه‌ها و مراکز علمي- تحقيقاتي و آموزشي- صنعتي مرتبط با صنعت چاپ برگزار شود مي‌تواند توانايي‌هاي صنعت چاپ را از قوه به فعل برساند و در شناسايي وظيفه حياتي علمي و عملي صنعت چاپ و توليد، نقش مهمي را ايفا کند و در راس آنها دانشگاه علمي کاربردي‌هاي چاپ‌اند که با توجه به هماهنگي تنگاتنگي که با صنعت چاپ دارند، در معرفي توانايي‌هاي غني و افتخارات صنعت ملي ايران نقش مهمي ايفا مي‌کنند و زمينه ارتقا علمي متخصصين و رشد سطح کيفي و علمي صنـعـت بسـته‌بنـدي ايـران را سـرعت مي‌بخشند.
نتيجه‌گيري:
جشنواره‌ها به همراه مسابقات و حواشي آن اگر با يک برنامه‌ريزي درست و حساب شده توسط متخصصين اتحاديه و بزرگان صنعت چاپ برگزار شود و در آن با دانشگاه‌ها و اساتيد علمي اين حوزه همکاري شود، باعث مي‌شود که نه تنها صنعت چاپ ما با علم روز جهان آشنا مي‌شود و تکنولوژي‌ها و ماشين‌هاي مدرن به اين صنعت اضافه مي‌شوند بلکه ما مي‌توانيم بعد از جشنواره با تکنيک‌هاي تحليلي مانند تحليل قوت‌ها (strengths)،ضعف‌ها(weaknesses)، فرصت‌ها(opportunites)و تهديدات(threats)وبرنامه‌ريزي استراتژيک؛ هر ساله برنامه‌اي جامع و کامل براي پيشرفت صنعت چاپ طراحي کنيم. با توجه به آنکه دبيرخانه مسابقات چاپ دايمي است و وجود يک دفتر دايمي حتما سالانه داراي يک برنامه خلاق است. لازم است که فعاليت‌هاي علمي در صنعت چاپ و آخرين يافته‌هاي پژوهشي را رصد کند و موضوعي که جشنواره هر دوره پس از برگزاري بايد آن را دنبال کند: ارايه گزارش از فعاليت‌هاي جاري جشنواره به جامعه صنعت چاپ، صنعت بسته‌بندي و توليدي کشور است.
احمد فروزيده
