يکي از خبرهاي داغي که گرماي تير ماه امسال را بيشتر کرد، افتتاح باغ کتاب تهران بود، باغي که سال‌ها است مردم تهران منتظر بازگشايي آن بودند اما هر بار با وعده و وعيدهاي مختلف زمان افتتاح آن به تاخير مي‌افتاد، اما انتظارها به پايان رسيد و باغ کتاب تهران با شکل و شمايلي متفاوت و جذاب فعاليت خود را آغاز کرد. در اين گزارش نگاهي کوتاه داريم به ايده شکل‌گيري باغ کتاب و فعاليت‌هايي که در اين باغ به مخاطبان اريه مي‌شود.
۱۳ سال از ايده تا اجرا
ايـده اوليـه تأسـيس بـاغ کتاب از سـال ۱۳۸۳همزمان بـا زمزمه انتقال محل نمايشـگاه بين المللي کتاب تهـران شـکل گرفـت. ايده‌پردازان بـاغ کتاب معتقد بودند که با دايمي شـدن نمايشـگاه، علاقه مردم به کتاب در طـول سـال توزيع مي‌شود و هجوم آنها بـه نمايشگاه ده روزه کتاب کاهـش پيدا مي‌کند. از سوي ديگر باغ کتاب مي‌تواند به‌عنـوان همـاهنگ‌کنـنده در فـرايند توليد و انتـشار باشد، در ترويج نوآوري‌ها و فناوري‌هاي مطالعه و کتاب اثرگذار باشد و استانـداردهـــاي توليد و نشر را ارتقا دهد. براي باغ کتاب تهـــران زيربنايي به وسعت، ۶۵هزار متر مربـــع در نظر گرفته شده است که ۳۰هـــزار متر مربع آن فضــــاي مفــــيد و مسقف نمايشگاهي است. در يک نگاه کلي مي توان گفت که اين باغ با هدف ايفاي نقش به‌عنوان هماهنگ‌كننده در فرايند توليد و نشر كتاب و ارتقاي استانداردهاي توليد و نشر، ترويج نوآوري‌ها و فناوري‌هاي حوزه نشر، دسترسي مخاطبان بين‌المللي به منابع اسلام، ايران و انقلاب‌اسلامي و منابع خارجي، حضور موثر و مناسب در فضاي بين‌المللي كتاب، ارتباط حضوري مخاطب با کتاب در محيطي مفرح و آرام، افزايش تعامل توليدکنندگان و مصرف‌کنندگان نشر و اطلاع‌رساني دقيق از همه کتاب‌هاي منتشر شده به تفکيک موضوع فعاليت‌هاي خود را دنبال خواهد کرد، برنامه‌هايي که هدف‌هاي مختلف فرهنگي و آموزشي را در کارهاي خود پيش‌بيني کرده است. مي‌توان گفت باغ کتاب مکاني است که در آن خواندن و نخواندن، خريدن و نخريدن چندان مهم نيست، کتابخانه نيست، فروشگاه کتاب هم نيست. بلکه مکاني براي ماندن، ايجاد علاقه نسبت به موضوع کتاب و کتاب‌خواني است.
بخش‌هاي باغ کتاب
باغ کتاب در مجاورت کتابخانه ملي قرار دارد، گذر فرهنگ از ميان باغ کتاب عبور مي‌کند، حدود يک‌صد هزار مترمربع فضاي مسقف و نمايشگاهي دارد. در باغ کتاب چهار بلوک وجود دارد، قسمت کودکان به نام بهارستان نام‌گذاري شده است، در قسمت ديگر آثار ديجيتالي قرار داده شده است که خيالستان نام دارد. در بلوک نگارستان نيز سالن‌‌هاي سينما و تئاتر پيش‌بيني شده است. در بلوک سروستان نيز کتاب‌هاي سنين بزرگسال و موضوعات مختلف پيش‌بيني شده است و فضاي گسترده‌اي نيز به گالري آثار هنري اختصاص پيدا کرده است. همچنين در طبقه مثبت يک، بخش علمي و آموزشي پيش‌بيني شده است که به دو قسمت مرکز علمي کودک و خردسال و مرکز علمي و آموزش تقسيم شده است. همچنين باشگاه رباتيک با بهره‌مندي از جديدترين و به روزترين علم روز در حوزه رباتيک آموزش‌هاي تخصصي و حرفه‌اي در بخش رباتيک را دنبال مي‌کند. مجسمه برخي از شخصيت‌هاي کتاب‌هاي معروف ادبيات که اين کتاب‌ها شهرت جهاني دارند و به زبان‌هاي مختلف در دنيا ترجمه شده‌اند، يکي از جذابيت‌هاي باغ کتاب تهران است، تا کودکان و نوجوانان بتوانند با آنها ارتباط نزديک برقرار کنند. مجسمه هاي شازده کوچولو، رابين هود و شخصيت داستان هاي ايراني و قهرمانان و شخصيت هاي داستان هاي شاهنامه، همچنين مجسمه هايي با موضوع دفاع مقدس نيز در باغ قرار دارد که به طور کلي حدود ۸۰ مجسمه با موضوعات مختلف در باغ قرار داده شده اند.
علم آموزي در باغ
يکي از بخش‌هاي مهم اين باغ، براي اين است که خردسالان، کودکان و نوجوانان به شکلي متفاوت و جذاب و همراه با بازي بتوانند مفاهيم علمي را بياموزند. باغ علم کودک يکي از اين برنامه ها است که دو هزار متر مربع فضا براي آن در نظر گرفته شده است. شايد جالب باشد بدانيد، نخستين مرکز علمي که در باغ کتاب به بهره‌برداري مي‌رسد و الان در حال ساخت است، مرکز علمي است که براي مخاطب کودک ساخته مي‌شود. بخش دانش اين باغ، را مي توان بازنمود عيني کتاب معرفي کرد، در اين ميان با توجه به مطالعات و بررسي‌هاي انجام شده، قرار است در بخشي از اين مجموعه، دانش را در قالب باغ علم کودک و مرکز علم بازنمايي کند. قرار است بچه‌ها و بزرگترها در اين فضا مفاهيم علمي را به صورت عيني ببينند و با آنها در قالب بازي و سرگرمي مواجه شوند و با جنبه‌هاي شگفت‌انگيز و جذاب آن مواجه شوند. تجربه اين طرح را کشورهايي مانند آمريکا، هندوستان، چين، ژاپن و کره‌جنوبي را نيز دارند. مهم‌ترين ويژگي اين مراکز اين است که شگفت‌انگيز هستند، يعني مخاطب را با جنبه‌هايي از دانش مواجه مي‌کنند که شگفت‌زده مي‌شود. ويژگي ديگر اين است که تعاملي هستند، يعني مثل موزه نيستند بلکه مي‌توان به آن دست زد و با آن آزمايش کرد.
ماه پيشوني
ماه پيشوني يک بخش معروف باغ کتاب تهران است، قسمتي مخصوص کودکان و نوجوانان که در بلوک A اين مجموعه است که حدود چهار هزار متر فضاي مفيد در اختيار بخش کودک و نوجوان قرار مي دهد. اين بخش بر اساس گروه سني مخاطبان به چهار بخش تقسيم شده است. بخش اول ويژه گروه سني خردسالان است که فضاي بيشتري براي آن در نظر گرفته شده و بچه‌ها مي‌توانند در آنجا امکانات و تجهيزاتي داشته باشند که در حين خريد کتاب، بازي و سرگرمي انجام دهند. برنامه‌هايي هم براي اين مجموعه در نظر گرفته شده که به بچه‌ها در خريد کتاب کمک مي‌کند و محصولات را به صورت کاربردي به آنها مي‌شناساند. در بخش گروه سني ۵ تا ۱۱ سال هم موضوعات دسته‌بندي و بخش‌ها تفکيک شده و تعداد عناوين کتاب‌ها و بازي‌هاي رايانه‌اي و… به تفکيک آمده است. گروه بعدي نوجوانان ۱۱ تا ۱۷ ساله هستند که در اين قسمت هم فعاليت‌هايي تعريف شده است، مانند آشنايي بچه‌ها و خانواده‌ها با نويسنده‌ها، برگزاري جشن رونمايي و امضاي کتاب، کارگاه نقاشي و خلاقيت و… که مجموعاً ۲۳ عنوان برنامه اجرا مي‌شود.
اما بخش چهارم به طور مستقيم به کودکان تعلق ندارد و درباره کودک است. مخاطب اين بخش پدر و مادرها و مربيان هستند و در آن به نحوه تربيت، روانشناسي کودک و به طور کلي مسائلي که خانواده بايد براي تربيت کودکان و نوجوانان بداند، پرداخته مي‌شود.
ردپاي ربات ها
در طبقه دوم باغ کتاب تهران فضايي با نام «باشگاه رباتيک» پيش بيني شده است، اين باشگاه قرار است فضايي براي گسترش علم رباتيک باشد، علمي که تلفيقي از علوم مکانيک، الکترونيک و کامپيوتر است. اين باشگاه اکنون در فضايي به وسعت ۵۰۰ مترمربع است، اين باشگاه مکاني براي معرفي علم رباتيک به زبان خيلي ساده براي بچه‌ها است. محيط به گونه اي طوري طراحي شده است که در آن يک مجموعه مسابقاتي براي برگزاري مسابقات ملي و بين‌المللي روبوکاپ آماده شود. مخاطبان اين باشگاه از پنج سال به بالا هستند و هيچ محدوديت سني براي بزرگسالان وجود ندارد. اما آموزش‌هايي که در باشگاه رباتيک ارائه مي شود، چند بخش مختلف را شامل مي شود، به عنوان مثال در بخش آموزش کوتاه، فعاليت هاي کارگاهي انجام مي‌شود، همچنين مخاطبان در اتاق نمايش، ساخت ربات ها را در قالب فيلم فرا مي گيرند. پيش بيني يک فضاي آموزشي براي شناسايي ماژول‌هاي الکترونيکي و قطعات مکانيکي و آموزش مقدماتي روي بحث الگوريتم نويسي، فلوچارت و برنامه‌نويسي، همچنين هوش مصنوعي از ديگر برنامه هاي پيش بيني شده است.
مسيرهاي دسترسي
باغ کتاب تهران در تپه هاي عباس آباد، ميان بزرگراه هاي شهيد حقاني و شهيد همت و در کنار سازمان اسناد و کتابخانه ملي ايران قرار دارد. از طريق ايستگاه هاي متروي شهيد حقاني و شهيد همت و نيز از طريق بزرگراه شهيد حقاني، بلوار کتابخانه ملي، امکان دسترسي به باغ کتاب تهران وجود دارد. البته با احداث پارکينگ طبقاتي در فضاي ميان باغ کتاب، سازمان اسناد و کتابخانه ملي و فرهنگستان هاي جمهوري اسلامي، دسترسي سواره به باغ کتاب بيش از پيش تسهيل خواهد شد.
