چالش خریداران کارتن بسته بندی

محسن واضحی
مشاوره حوزه چاپ و بسته‌بندی

تبادل داده‌های فنی خرید بین خریدار و فروشنده (Technical Data Sheet) که به اختصار TDS نامیده می شود، جزیی از الزامات خرید است. سازندگان کالاها برای تولید محصولات خود نیازمند تامین صدها قلم مواد اولیه هستند که می بایست ضمن شناخت کافی از ویژگی های فنی آنها (و تاثیری که هر کدام از آنها بر تولید یک محصول می گذارد)، مشخصه‌‌های فنی مربوط به آنها را با تامین‌کنندگان موردنظر خود در میان بگذارند. تامین‌کنندگان نیز در صورت درخواست مشتری، باید بتوانند مشخصات فنی کالای تولیدی خود را در اختیار خریداران بگذارند. امروزه در دنیا داد و ستد این اطلاعات بین خریدار و فروشنده امری رایج و حتی پیش پا افتاده است و در نخستین مذاکرات بین خریدار و فروشنده بین آنها رد و بدل می شود. ملزومات بسته بندی یک محصول از جمله کارتن نیز از این قائده مستثنی نیست، بنابراین برای تامین انواع ملزومات بسته بندی که در تولید یک محصول بکار می رود نیازمند دانستن داده‌های فنی موردنیاز برای تولید و مصرف آن هستیم. ماموریت اصلی کارتن های بسته بندی محافظت از محصول و جلوگیری از وارد شدن هرگونه آسیب به محصول در زنجیره تامین تا رسیدن به دست مصرف کننده نهایی است.

در ایران طی دو، سه سال اخیر بخش اعظم کاغذ مصرفی در تولید انواع ورق‌های کارتن بسته‌بندی خوشبختانه در داخل کشور تولید می شود، اما تبادل داده‌های فنی بین خریداران کارتن و فروشندگان آن هنوز متداول نیست. یعنی اکثر خریداران، برآوردی از داده‌های کارتن مورد نیاز برای بسته بندی محصول تولیدی شان ندارند، در نتیجه نمی‌توانند داده‌ای به تامین‌کننده ارائه کنند. در مقابل، بسیاری از تولیدکنندگان کارتن نیز قادر به ارائه مستنداتی از آنالیز کیفی تولیدات خود و نتیجه آزمون‌های مربوط به مشتریان نیستند. در نتیجه واحدهای کنترل کیفیت در بسیاری از واحدهای تولیدی برای کنترل کیفیت کارتن های مورد نیازشان شناسنامه فنی ندارند، بنابراین امکان دقیقی برای مقایسه بین کالای وارده به انبار و آنچه در واقع می بایست وارد می‌شده، ندارند.
نتیجه این می‌شود که معضل کیفیت نامناسب کارتن خود را در جای پرهزینه‌ای نشان می‌دهد. محصول نهایی در حین زنجیره توزیع از ناحیه کیفیت نامناسب کارتن بسته بندی آن آسیب می بیند و منجر به وارد آمدن خسارات ریز و درشت به محصول نهایی و اعتبار و نام شرکت می شود.

سطح کیفیت کارتن انتخابی بین دو هزینه
«هزینه بسته بندی را بپردازیم یا خسارت به محصول در زنجیره تامین؟»
چالش دیگر این است که اگر استحکامی بیش از آنچه برای حفظ محصول تا آخرین مرحله فروش آن یعنی قرار گرفتن کالا در قفسه فروشگاه انتخاب کنیم، بخشی از پول‌مان ( هزینه کیفیتی بالاتر از نیاز) را دور ریخته‌ایم و اگر کیفیتی پایین‌تر انتخاب کنیم، در واقع احتمال خسارت وارده به محصول اصلی را پذیرا شده‌ایم. یافتن نقطه بهینه کیفیت کارتن از آن جهت مهم است که به کاهش هر دو هزینه کمک می‌کند: یکی هزینه‌ای که برای کارتن انتخابی (بر اساس میزان مقاومت که موردنظر) می‌پردازیم و دیگری هزینه‌ای که در اثر خرابی‌های احتمالی ناشی از انتخاب کارتن ضعیف به محصول اصلی وارد می شود و به‌صورت غیرمستقیم بابت اعتراض و نارضایتی مشتری پرداخت می‌کنیم.
امروزه تامین کنندگان حرفه‌ای کارتن در دنیا برای کارتن مورد نیاز مشتری، داده‌های فنی را اندازه‌گیری و به عبارت دیگر مهندسی می‌کنند. برای این کار پرسش‌هایی از این قبیل از مشتری پرسیده می‌شود. مشتری برای هر کارتن از محصولات خود، باید پاسخ این پرسش‌ها را آماده کند تا تامین‌کننده کارتن بتواند اطلاعات فنی کارتن موردنیاز را برای مشتری محاسبه کند. این پرسش‌ها بگونه‌ای شاخص‌های مهم برای تعیین مقاومت و کیفیت مورد نیاز کارتن‌های بسته‌بندی محسوب می‌شوند:
۱- نوع چیدمان محصول داخل کارتن
۲- وزن نهایی محصولات داخل کارتن
۳- ابعاد کارتن محصول
۴- تعداد و نحوه چیدمان کارتن‌ها روی هم در انبارهای تولید
۵- تعداد چیدمان کارتن‌ها در ماشین های حمل کالا
۶- ابعاد پالت و نحوه چیدمان کارتن‌ها روی پالت.
۷- دما و رطوبت محیط نگهداری کالا
۸- مدت زمان نگهداری کارتن محصول
۹- نحوه بارگیری و تخلیه کالا در ماشین‌های حمل و انبارهای نگهداری محصول
۱۰- میزان مسافتی که کارتن در ماشین حمل طی می‌کند.
۱۱- تعداد دفعات بارگیری و تخلیه
جالب است بدانید افزایش تنها ۱% رطوبت بیشتر در کاغذ کارتن، منجر به کاهش ۸% مقاومت کاغذ خواهد شد. بنابراین صحت ارائه داده های فوق در یافتن نقطه بهینه کیفیت کارتن بسیار حائز اهمیت است.
به کمک نرم افزارهای طراحی شده در صنعت کارتن، گزاره‌های فنی برای کارتن مورد نظر، استخراج می شود.

ارائه داده های فنی از سوی تامین کننده کارتن، برداشتن گامی حرفه ای در ایجاد رابطه موثر با مشتری است. متاسفانه بسیاری از تامین‌کنندگان آگاهی مشتری را مایه دردسر دانسته و ترجیح می دهند تلاشی برای افزایش آگاهی مشتریان نکنند تا متعاقبا کمتر مجبور به پاسخ گویی به مطالبات آن‌ها باشند. با دریافت داده های فنی ارائه شده از سوی تامین کننده، می توان انتظار داشت که واحدهای کنترل کیفیت از داده های کمی مورد نیازشان برخوردار خواهند شد و می توانند کیفیت کارتن های وارده به انبار ملزومات کارخانه خود را اندازه گیری و کنترل کنند.

تست‌های مهم کارتن
در پایان برخی از تست‌های مهم اندازه‌گیری کیفیت کارتن و ورق‌های چندلایه معرفی می شوند. برای هر یک از کارتن هایی که مشتری خریداری می کند نتایج شاخص‌ها می‌بایست توسط تامین کننده به مشتری ارائه شود:
شاخص BCT ( Box Compression Test): مقاومت فشاری به کارتن
شاخص ECT (Edge Compression Test): مقاومت لبه
شاخص FCT ( Flat Crush Test ): مقاومت پایداری ساختار کارتن
شاخص COBB : میزان جذب رطوبت کارتن( و کاغذ)

شاخص Burst: مقاومت در برابر پارگی
صادر کنندگان انواع محصولات کشاورزی در ایران و دیگر تولیدکنندگان محصولات سردخانه‌ای و یا مواد غذایی که نیازمند نگهداری در زنجیره سرد هستند، از کیفیت نامناسب کارتن‌های بسته‌بندی خسارات زیادی دیده و گله‌مند هستند. امید می‌رود صنعت کارتن کشور نسبت به رفع دغدغه های صادرکنندگان که رکنی مهم در گشودن گره مشکلات بنیادین اقتصادی کشور به شمار می‌آید، گامی موثرتر بردارد.