بيتا توفيقيان
در سال‌هاي اخير، صنعت گراوور با دشواري‌هاي زيادي در بازار چاپ روبه‌رو بوده است. از اين صنعت همواره به‌عنوان غول چاپ و فناوريي که براي تيراژهاي بسيار بالا از آن استفاده مي‌شود نام مي‌برند ولي همين کاربرد هم اخيرا با پيشرفتهاي زيادي که در صنعت چاپ فلکسو ايجادشده، تحت‌فشارهاي رقابتي شديدي قرارگرفته است. ولي امروز با فناوري‌هاي جديد سيلندر و ماشين، زمان و هزينه چاپ گراوور به شکل قابل‌توجهي کاهش‌يافته و همين، آن را در رقابت با ديگر فناوري‌ها زنده نگه مي‌دارد.
پيشرفتهاي اوليه ي صنعت گروور را مي‌توان در دهه ۱۹۹۰ تا ۲۰۰۰ پيدا کرد، زماني که فناوري تغييرات سريع قطعات ماشين، زمان چاپ و تعمير را به شکل قابل‌توجهي کوتاه کرد. کم‌کم با کاهش هزينه‌هاي مربوط به حکاکي سيلندر، اين صنعت به يکي از محبوب‌ترين و پايدارترين صنايع چاپ تبديل شد. امروزه، فعالان صنعت چاپ گروور، مي‌توانند تمام کارهاي پيش از چاپ، از طراحي و اماده‌سازي فايل تا چاپ و عمليات تکميلي بعدازآن را در کمتر از يک هفته انجام دهند؛ با مقايسه چاپ گراوور با فلکسوي امروزي بايد گفت که اگرچه چاپ فلکسو در دو سال اخير به پيشرفتهاي بسيار قابل‌ملاحظه‌اي رسيده و کيفيت اين چاپ بسيار بهتر شده است، ولي هم‌زمان با اين پيشرفت‌ها، هزينه‌هاي چاپ فلکسو نيز به همين ترتيب بيشتر شده و همين اتفاق اين صنعت را در رقابت پاياپاي و شديد با چاپ گراوور قرار داده است.
صنعت چاپ گراوور در کشورهاي توسعه‌يافته ي اروپايي داراي مارکت بسيار خوبي ست؛ بهبودهايي که در سيلندر اسليوهاي گراوور صورت گرفته، هزينه‌هاي سيلندر و سرمايه‌گذاري را به شکل زيادي کاهش داده است. بازار چاپ گراوور را مي‌توان درزمينهٔ بسته‌بندي به شکل قابل‌ملاحظه‌اي متوجه شد؛ بسته‌بندي‌هاي انعطاف‌پذير نيز صنعت گراوور را بيش از گذشته رقابتي کرده است و در کل مي‌توان گفت که در کشورهاي اروپايي و آسيايي، بيشترين سهم صنعت بسته‌بندي تحت قلمرو چاپ گراوور قرار دارد. اين در حالي ست که در امريکا، چاپ فلکسو بر چاپ گراوور پيشي گرفته است و اين به خاطر پيشرفتهاي قابل‌ملاحظه ديگر فرايندهاي چاپي در پارامترهايي مثل زمان و کاربري آسان‌تر است. بااين‌حال بايد اذعان داشت که در کشورهاي آسيايي و اکثر کشورهاي اروپايي، هزينه‌هاي چاپ گراوور پايين‌تر است و هنوز از مزيت‌هاي خاص اين تکنولوژي بهره‌هاي زيادي برده مي‌شود؛ مثلا در کشور چين، ۵۰۰۰ و در کره جنوبي، ۳۰۰ ماشين گراوور فعال وجود دارد.
۱۵ سال پيش، متخصصان صنعت چاپ بر اين باور بودند که چاپ گراوور در آينده، بيشتر سهم بازار خود را تسليم چاپ فلکسو خواهد کرد؛ ولي امروز شايد اين هستيم که گراوور حداقل توانسته سهم بازار خود را تا به امروز به‌خوبي محافظت کند. صاحبان صنعت چاپ گراوور در اين سال‌ها همه تلاش خود را کرده‌اند که از مزيت‌هاي خاص گراوور براي زنده نگه‌داشتن اين صنعت استفاده کنند. اگرچه در سال‌هاي اخير شاهد کاهش سهم چاپ گراوور درزمينه‌هاي چاپ کارتن و نشر بوده‌ايم، اين صنعت در زمينه بسته‌بندي انعطاف‌پذير، رشد زيادي داشته است.
امروزه بسته‌بندي انعطاف‌پذير بزرگ‌ترين سهم چاپ گراوور از صنعت چاپ است که هم پاي رشد آن، رشد مي‌کند. يک مثال خوب براي نشان دادن ضرورت گراوور در صنعت بسته‌بندي، شرينک اسليو است؛ چاپ و توليد شرينک اسليو منحصرا در دست چاپ گراوور است که اگرچه ممکن است در آينده نزديک تغييراتي در اين زمينه صورت بگيرد ولي مطمئن هستيم که گراوور هنوز بزرگ‌ترين نقش را در چاپ و توليد شرينک اسليوها بر عهده خواهد داشت.
چاپ گراوور در حال گذار از دوره سنتي به دوره مدرن و پيشرفته است که اگرچه سرعت تغييراتش به‌پاي چاپ فلکسو نمي‌رسد، ولي در حال رسيدن به‌نوعي بلوغ در فرايند خود است که آن را براي بازار هميشه در حال تحول جهاني آماده مي‌کند. همچنين گراوور داراي خصوصيات منحصربه‌فردي مثل پايداري بالا، پوشش مرکب عالي و خشک‌کردن سريع است. گراوور در بسته‌بندي انعطاف‌پذير داراي سه مزيت ويژه است؛ اول اينکه گراوور داراي کيفيت بسيار استاندارد است که بهبودهاي اخير فلکسو همه درراه رسيدن به کيفيت چاپ گراوور انجام‌گرفته است. دو اينکه چاپ گراوور يک پوشش مرکبي عالي به دست مي‌دهد که توسط ديگر فرايندها به‌آساني قابل‌دستيابي نيست. اوپسيتي يا ماتي کار چاپ‌شده توسط گراوور بسيار فوق‌العاده ست؛ و در آخر اينکه چاپ گراوور، خشک شدن‌هاي بهتري را ميان چاپ رنگ‌هاي مختلف فراهم مي‌کند که باعث کنترل بهتر چاپ رنگ‌ها و به دست آوردن نتيجه‌اي درخشان و بي‌نقص مي‌شود. چاپ گراوور داراي مزيت‌هاي مشهود بسياري هم است که ازجمله آنها مي‌توان به چاپ سفارش‌هاي بسيار زياد بدون نياز به زمان توقف ماشين براي تميز کردن قطعات و تعويض پليت اشاره کرد؛ کارهايي که در چاپ فلکسو غيرقابل‌اجتناب است. همچنين چاپ گراوور نسبت به فلکسو بيشتر دوستدار محيط‌زيست است و مي‌توان طي فرايند آن از استفاده از حلال‌هاي شيميايي و سمي جلوگيري کرد. چاپ گراوور درزمينه مرکب هم درحال‌توسعه توسعه‌هاي خوش بينانه اي است، مرکب‌هاي گراوور با حذف عوامل مضر براي محيط‌زيست، به حالت‌هاي پايدارتر و سودمندتري رسيده‌اند، مرکب سفيد با پوشانندگي فوق‌العاده از مزيت‌هاي چاپ گراوور است. امروزه از مرکب‌هاي RFID و ترموکروميک هم در چاپ گراوور استفاده مي‌شود. گراوور همچنين اين روزها صاحب دو سيستم لمينيتينگ جديد هم شده است؛ Sterling GL و Arrowbond Ultra که هردو محصول شرکت Flint است و فناوري عمليات تکميلي چاپ گراور را متحول کرده است.
فناوري گراوور در زمينه نشر نيز با چالش‌هاي فراواني روبه‌رو بوده است؛ نشر گراوور توانسته تا حدودي از سهم خود در بازار دفاع کند ولي اين صنعت در اين زمينه به‌جايي رسيده که آينده آن را غيرقابل‌پيش‌بيني کرده است. گراوور در اين زمينه اگرچه کيفيت فوق‌العاده‌اي به دست مي‌دهد، ولي با بازار رقابتي شديدي روبه‌رو ست؛ با بالا رفتن قيمت کاغذ در چند ماه اخير، محبوبيت چاپ گراوور ممکن است با خطراتي مواجه شود که حتي کيفيت فوق‌العاده آن‌هم نتواند کمک شامخي به ادامه حيات اين صنعت درزمينه نشر بکند. اگرچه هميشه پيشرفتهاي تکنولوژي و مرکب و کاغذ مي‌تواند راه را براي اين صنعت باز نگه دارد و به همين خاطر نمي‌توان در مورد ادامه حيات چاپ گراوور درزمينه رسانه نشر نظر قطعي داد.
اگرچه صنعت چاپ گراوور در امريکا محبوبيت خود را ازدست‌داده است، اين تکنولوژي در صنعت بسته‌بندي هنوز جايگاه خود را حفظ کرده و در اروپا نقش مهمي را ايفا مي‌کند. در کشورهاي پرجمعيتي مثل هند و چين هم شاهد استفاده پررنگ گراوور در سراسر کشور هستيم که با تقاضاي يک‌ميليوني اين بازار در حال رشد نيز هست. در اقتصاد درحال‌توسعه کشورهاي آسيايي چاپ گراوور در صنعت بسته‌بندي در حال رشد است و پيشرفتهاي تکنولوژيکي‌اي که در گراور صورت گرفته هم آن را در رقابت با فلکسو زنده و سرپا نگه مي‌دارد. همان‌طور که گفتيم جايگاه گراوور در بسته‌بندي انعطاف‌پذير جايگاه ويژه‌اي ست؛ با نگاهي کوتاه به اندازه سهم فرايندهاي ديگر چاپي دربسته بندي انعطاف‌پذير متوجه مي‌شويم که سهم گراوور در اين زمينه بيشتر از ديگر فرايندها است.
و اما دليل کاهش محبوبيت چاپ گراوور در کشور ايالات‌متحده چيست؟ به چه دليل آمار استفاده از اين فناوري در اين کشور کمتر از ۲۰ درصد است، حال اينکه چاپ فلکسو قلمرو گسترده‌اي از صنايع بسته‌بندي و کارتني را تحت سلطه خود دارد؟ و اگر گراوور فناوري در حال رکودي ست، چرا کشورهاي توسعه‌يافته اي مانند کره جنوبي هنوز از گراوور به‌عنوان فناوري کليدي در صنعت چاپ و بسته‌بندي استفاده مي‌کند؟ در کشور امريکا تجهيزات چاپ فلکسو آن‌قدر گسترده و داراي محبوبيت شده که هرروز چاپ گراوور بيشتر به حاشيه بازار رانده مي‌شود. همين‌طور بايد گفت که در امريکا مشترياني که به کيفيت کار نهايي خود به شکل فوق‌العاده‌اي اهميت مي‌دهند، نسبت به کشورهاي اروپايي و شرق دور کمتر است؛ پس منطقي ست که توليدکنندگان آمريکايي بخواهند از مزيت به‌صرفه بودن چاپ فلکسو (البته بدون استفاده از تجهيزاتي که فلکسو را ازنظر کيفيت همپاي گراور مي‌کند)، استفاده کنند. در کشورهايي آسيايي به خاطر نيروي کار ارزان‌تر، اماده‌سازي و در کل کار پيش از چاپ فناوري گراوور ارزان‌تر از بازارهاي آمريکايي تمام مي‌شود، به همين خاطر است که گراوور در کنار مزيت کيفيت بسيار خوب آن، انتخاب بهتري نسبت به فلکسو تلقي مي‌شود؛ و در آخر بايد گفت در امريکا، سرمايه‌گذاري هايي که بر روي صنعت چاپ گراوور مي‌شود بسيار پايين است، به همين دليل در اين کشور خبري از تجهيزات پيشرفته گراوور نيست و چاپخانه‌ها نيز به اين تجهيزات دسترسي ارزان و به‌صرفه‌اي ندارند. به‌طور مثال قيمت سيلندر گراوور در امريکا بيش از دو برابر قيمت در کشورهاي اروپايي و بيش از سه برابر در کشورهاي آسيايي ست.
در کشوري مثل کشور المان که داراي قدرتمندترين اقتصاد کل اروپا و قلب تپنده صنعت است، بازار چاپ گراوور کماکان نقش بسيار بزرگ و پررنگي را در اين صنعت ايفا مي‌کند. سهم بازار گراوور در المان نه‌تنها کوچک‌تر نمي‌شود، بلکه هرسال به حجم آن افزوده هم مي‌شود. در حقيقت عمده حجم سفارشات کمپاني بزرگ و برندهاي معتبر جهاني که در اين کشور توليد مي‌شود، بر عهده چاپ گراوور است.
گراوور در تمام سال‌هايي که با چالش‌هاي سخت و رقابتي مواجه بوده، پيشرفتهاي فوق‌العاده‌اي هم داشته است؛ بهبودهايي که در اتوماسيون پيش از چاپ، حکاکي‌هاي سريع سيلندر و زمان تحويل کار بسيار سريع‌تر از گذشته انجام‌شده، توليدات و به‌صرفه بودن کل فرايند را به شکل بارزي بهينه کرده است. درواقع امروز مي‌توان گفت که با پايين آمدن هزينه ها، چاپ فلکسو ازلحاظ به‌صرفه بودن هيچ مزيتي بر گراوور ندارد. هزينه‌هاي چاپ فلکسو در طي سال‌هاي اخير به خاطر پيشرفت‌هايي که در کيفيت خود داشته، بيشتر شده و بنابراين مزيت به‌صرفه بودن خود را که در قديم داشت، ديگر ندارد. از طرف ديگر، چاپ گراوور براي ماندن در اين رقابت، سرسختانه تلاش کرده تا فرايندهاي توليد خود را بهبود و سرعت ببخشد؛ مثلا تکنولوژي حکاکي ليزر سلکاسي بر روي سيستم‌هاي مسي، از پيشرفتهاي بارز اين فرايند بوده است.
ازآنجايي‌که زمان تحويل کار و بهره‌وري در صنعت بسته‌بندي بسيار کاهش‌يافته و هر روز در حال تحول است، تمام فرايندهايي که در اين زمينه فعال هستند نيز بايد بتوانند خود را به اين تغيير و تحول سريع برسانند، چاپ گراور هم خوشبختانه از اين قافله عقب نمانده و هر روز در حال تسريع بخشيدن به‌کل فرايند خود است؛ سيستم حکاکي سلاکسي، مي‌توان به‌طور مستقيم بر روي سيلندر مسي حکاکي کند و نه‌تنها حکاکي‌اي با ميزان شارپ بودن بسيار بالا به دست بياورد، بلکه کار حکاکي ليزر را نيز بسيار آسان‌تر کرده و بهره‌وري کار را بالابرده است. امروزه حتي پکيج رنگ‌هاي استاندارد مخصوص گراوور هم به بازار عرضه‌شده است. جريان کاري پيش از چاپ نيز ازجمله فرايندهايي ست که به لطف فناوري‌هاي جديد تا حد ممکن بهينه‌شده و اماده‌سازي سيلندرهاي حکاکي نيز بسيار آسان‌تر شده است؛ به‌اين‌ترتيب که فايل کار چاپي مستقيما از آژانس سفارش‌دهنده، به سيستم چاپخانه ارسال‌شده و بعد مستقيما براي حکاکي روي سيلندر فرستاده مي‌شود. ولي درگذشته نزديک، براي اماده‌سازي فايل چاپي و هماهنگ کردن آن با سيلندر چاپ، حداقل چند ساعت زمان لازم بود. اين تحولات اخير نه‌تنها باعث صرفه‌جويي در زمان پول است، منجر به بالا رفتن کيفيت نهايي چاپ نيز خواهد شد.
با اين اوصاف آينده چاپ گراور چگونه خواهد بود؟ آيا در چند سال آينده شاهد جايگزين شدن اين صنعت قديمي با فرايندهايي مثل فلکسو و چاپ ديجيتال خواهيم بود؟ به عقيده متخصصان فعال در اين حوزه و حتي فعالان حوزه چاپ فلکسو، جايگاه چاپ گراوور هنوز آن‌قدر محکم و نقش آن آن‌قدر عمده هست که وجودش در صنايع بزرگي مانند بسته‌بندي تا ساليان درازي در آينده لازم و ضروري باشد. سهم گراوور در صنعت بسته‌بندي در حال تحول امروزي براي چاپخانه‌داران بيشتر کشورهاي جهان سهمي غيرقابل‌چشم‌پوشي ست به‌گونه‌اي که نبود آن مطلقاً نمي‌تواند توسط فناوري‌هاي ديگر جبران شود. چاپ فلکسو اگرچه امروزه فناوري بسيار پيشرفتهاي مخصوصا درزمينهٔ‌ي کارتن و کاغذهاي گراماژ بالا به‌حساب مي‌آيد، قطع به‌يقين نمي‌تواند پاسخگوي سهم گراوور درزمينهٔ ي صنعت بسته‌بندي باشد. درواقع اين دو فناوري در تمام اين سال‌ها در کنار يکديگر شاهد افت‌وخيزهاي بسياري بوده‌اند و در طي سال‌ها رشد و تکامل، امروز مي‌توانند به‌عنوان دو فناوري مکمل و نه جايگزين هم در صنعت چاپ و بسته‌بندي به کار بروند.
